11/11/2014 | Yazar: Rosida Koyuncu

Eşcinsel: Hevzayend, Gey: Mêrbaz ve dahası...

Kendimi bildim bileli ibneyim. Daha önce farklı bir toplumsal hareket içinde mücadele ediyordum. LGBTİ hareketiyle yaklaşık bir senedir tanışıyorum. Hêvî LGBTİ İnisiyatifi’yle beraber LGBTİ aktivizminin içinde kendimi buldum. Daha önce LGBTİ nedir bilmezdim ve duymadım. Özgün politik mücadele alanı olarak Kürdistanlı LGBTİ politikasını esas alan bir oluşum olmamız ve ilk konuştuğumuz ve yaşamı hissettiğimiz dil de Kürtçe olunca çevremizdeki insanların genelde ilk sorusu, “LGBTİ Kürtçe nedir?” oluyor. Kürdistan toplumu ve politik hareketlerin LGBTİ’ye yaklaşımını hep tartışmışızdır. Ben de LGBTİ’nin Kürtçesi nedir, diye araştırmış öğrenmiştim fakat bir yerlere yazmamıştım ama konu açılınca da anlatırdım…
 
En son Pembe Hayat’ın sayfasında trans aktivist Ganimet’in “Kürdün ’İBNEYLE’ İmtihanı" yazısında Kürtçe LGBTİ kavramı olmadığına değinmesinin ardından benim bu konuya, özellikle terimlere ilişkin bir cevap yazmamın gerektiğini düşündüm. Ganimet hanımın bazı tespitleri yerinde olsa da bazı konulara şahit olan biri olarak abarttığını düşünüyorum. Dilinin itici olması ve güllümle karışık yazması ise çekici oluyor. Sıkılmadan yazısını okuyup bazı noktaları da not aldım. Bazı konulardaki eleştirilerine de, “Eleştiri dosttandır güçlendirir” dedim...
 
Bu yazımda “lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel ve interseks”in Kürtçe karşılığı nedir?” sorusunun üzerinde durmak istiyorum. Kürtlerde cinsel terimlerin adlandırılışı üzerine çok uzun olmasa da kısaca bilgilendirme gereği duydum. Çünkü Kürtçe bilmeyen veya Kürt olup da Kürtçe eğitim almayanlar, “Bu terimler neden yok kardeşim” diye isyan ediyor.
 
2000 yılından sonra cinsel kimliklere ilişkin bazı terimler Kürtçe sözlük olan Ferhenklerde yer almaya başladı. Toplumsal olarak Kürtler bu terimleri kullanmasa da bu terimler var. Google amcaya yazsanız da çıkar…  Ayrıca Kürt toplumunda geleneksel dilde de bunlar var. Geleneksel dil derken sözlü dili kast ediyorum... Her dilde olduğu gibi Kürtçede de yazılı ve sözlü dil vardır. Kimileri yanlış bir mantıkla yazılı dile akademik dil diyor. Hâlbuki hiçbir dilde akademik dil diye bir kelime yoktur olamaz. Akademik Türkçe, Arapça ya da İngilizce diye bir şey duydunuz mu? Ben duymadım. Dilde akademik çalışmalar olur. O da dil üzerinde çalışmalar yürütülür? Gelişen dünyayla beraber dilde yeni kavramlar üretilir. Kürt Dil Enstitüsü ve Zana Faqi’nin Ferhengine dayanarak sizi bilgilendireceğim…
 
LGBT kavramı İngilizce kökenli terimlerdir. Heteroseksüel, biseksüel ve homoseksüel kavramlarının Türkçe olmadığı gibi Türkçe karşılığı da yok. Sadece Türkçe terim olan eşcinseldir. Denilecek neden Kürtçe terimleri Türkçe üzerinden örnekliyorsun çünkü dillerin böyle bir yöntemi var. Ayrıca şu noktaya da dikkat çekmek istedim. Nasıl ki LGBTİ kavramının Türkçe karşılığı yoksa Kürtçe karşılığı da yok. Eğer kısaltarak söylersek LGBTİ Kürtçe JMBTN ya da daha saçma olan JMBKJN gibi bir şey olur. Nasıl ki evrensel olan LGBTİ ise; en mantıklısı da resmi ilişkilerde bunu kullanmaktır. Yoksa kalkıp LGBT kavramı yerine mail ve görüşmelerimizde JMBTN Kullanırsak kimse bizi anlamaz. Ama LGBTİ terimlerinin Kürtçe karşılığını aşağıda yazıyorum…
 
Eşcinsel: Hevzayend
Gey: Mêrbaz
Lezbiyen:Jinbaz
Trans kadın: Kurneqiz
Trans erkek:Jinnekur
İnterseks: Nêremo
 
Ayrıca Kürt toplumunda bazı terimler de aşağılamak içinde kullanılır. Götveren anlamında qunek veya qunde. Feminen geyler için ise Serjinik yani kadın başlı kavramı kullanılır. 

Etiketler:
nefret