05/10/2023 | Yazar: Belgin Günay
Birleşmiş Milletler üyesi 56 ülke intersekslere yönelik şiddet, zarar verici tıbbi uygulamalar ve ayrımcılıkla mücadele çabalarının artırılması çağrıda bulundu.
Dün (4 Ekim 2023), tüm bölgelerden Birleşmiş Milletler üyesi 56 devlet Cenevre’deki Finlandiya Daimi Misyonu öncülüğünde intersekslerin insan haklarına yönelik ortak bir açıklama yayınladı.
Ülkeler açıklamada, intersekslere yönelik şiddet, zarar verici tıbbi uygulamalar ve ayrımcılıkla mücadele çabalarının artırılması çağrısında bulundu.
Söz konusu açıklama, Birleşmiş Milletler’de insan haklarının geliştirilmesinde önemli dönüm noktalarından birini teşkil ediyor. Benzer çağrılar geçtiğimiz yıllarda da yayınlanmıştı ancak bu gibi çağrılar tavsiye niteliği taşıdığı için etkileri bir anda ortaya çıkmayabiliyor. İmzacı devletlerin de tamamı intersekslerin yaşadığı hak ihlallerini durdurmak için gerekli yasal düzenlemelerini tamamlamış değil. Bu açıklama, 56 ülkenin katılımıyla rekor kırdığı için önem taşıyor.
İnterseksler için yavaş da olsa gerçekleşen bir değişimin olumlu adımlarından biri olan bu açıklamanın tamamını aşağıda yayınlıyoruz:
“1. Bu açıklamayı Avustralya, Şili, Güney Afrika, kendi ülkem Finlandiya ve 51 devletten oluşan bölgeler arası bir grup adına sunmaktan onur duyuyorum.
2. 30. yıl dönümünü kutladığımız Viyana Deklarasyonu ve Eylem Programı (VDPA) şöyle diyor:
“Herkes eşit doğar ve yaşama, refah, eğitim ve çalışma, bağımsızlık ve toplumun her kesimine aktif katılım konusunda aynı haklara sahiptir.”
3. İnterseks kişiler, kadın ve erkek bedenlerine yönelik tıbbi ve sosyal normlardan farklı, doğuştan gelen cinsiyet özelliklerine sahiptir. İki yıl önce 53 devlet zararlı uygulamalarla, şiddetle ve cinsiyet özelliklerine dayalı ayrımcılıkla mücadele etmek için somut önlemler alınması yönünde çağrıda bulunmuştu. Ayrıca, BM, BM Özel Prosedürleri, bölgesel kuruluşlar, devletler ve interseks insan hakları savunucuları da dahil olmak üzere insan hakları savunucuları, interseks kişilerin karşılaştığı belirli insan hakları ihlallerini ve suiistimalleri ele almıştır. Bu çabaları artırmanın zamanı geldi.
4. Bedenleri farklı algılandığı için çocuklar da dahil olmak üzere interseks bireyler zorla, acı verici, geri dönüşü olmayan ve hayati olmayan tıbbi müdahaleler gibi damgalanma, yanlış anlama ve şiddet uygulamaları ile karşı karşıya kalmaktadır. Bunlar, fiziksel ve zihinsel sağlıkları üzerinde yaşam boyu olumsuz etkiler yaratabilecek sözde "normalleştirme" ameliyatlarını içerir. Bu zararlı uygulamalara acilen son verilmelidir. İnterseks kişilerin şiddetten, zalimce, insanlık dışı veya aşağılayıcı muameleden ve zararlı uygulamalardan uzak yaşayabilmeleri için insan haklarına saygı gösterilmesi gerekir. Ulaşılabilecek en yüksek standartta fiziksel ve zihinsel sağlıktan yararlanma ve fiziksel ve zihinsel bütünlük hakları özellikle önemlidir.
5. İnterseks varyasyonlarının gereksiz patolojikleştirilmesi vakalarından endişe duyuyoruz. Kendi bedenlerinin özelliklerini veya işlevini değiştirmek isteyip istemediklerine karar verenler yalnızca interseks kişiler olmalıdır. Çocuklar söz konusu olduğunda, çocuğun yaşına ve olgunluk düzeyine uygun olarak görüşlerine gereken önem verilmelidir. Tıbbi protokoller, ilgili kişinin tam, özgür ve bilgilendirilmiş rızasına dayalı olduklarından ve uluslararası insan hakları hukukuyla tutarlı olduklarından emin olmak için gözden geçirilmelidir.
6. Alternatifler ve tıbbi müdahalelerin etkileri hakkında bilgi de dahil olmak üzere, interseks kişilere, onların ailelerine ve topluluklarına yeterli, bağımsız danışmanlık ve destek verilmesi esastır.
7. Dünyanın dört bir yanından en iyi uygulamaların paylaşılması, mevcut uygulamaların ve protokollerin uluslararası insan hakları hukuku doğrultusunda gözden geçirilmesi, farkındalığın arttırılması ve iyileştirilmiş ve karşılıklı mutabakata dayalı veri toplanması, interseks kişiler için ulaşılabilir en yüksek fiziksel ve zihinsel sağlık standardından yararlanma hakkını destekleyebilir.
8. Tüm devletleri, şiddet, zararlı uygulamalar ve cinsiyet özelliklerine dayalı ayrımcılıkla mücadele çabalarını artırmaya, bunların temel nedenlerini ele almaya ve interseks kişilerin insan haklarının tam olarak gerçekleşmesini sağlamak amacıyla etkilenenlerle yakın istişare içinde koruyucu yasa ve politikaları uygulamaya çağırıyoruz.”
Açıklama imzacısı ülkeler şöyle:
Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Andorra, Arjantin, Arnavutluk, Avustralya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bolivya, Brezilya, Çekya, Danimarka, Ekvador, Estonya, Fiji, Finlandiya, Fransa, Güney Afrika, Hırvatistan, Hindistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İzlanda, Kanada, Karadağ, Kazakistan, Kenya, Kıbrıs, Kolombiya, Kosta Rika, Kuzey Makedonya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Marshall Adaları, Meksika, Namibya, Norveç, Pakistan, Panama, Peru, Portekiz, Romanya, Sierra Leone, Slovakya, Slovenya, Şili, Ukrayna, Uruguay, Yeni Zelanda, Yunanistan
Etiketler: insan hakları, sağlık, dünyadan, sağlık hakkı
