29/10/2021 | Yazar: Belgin Günay
Bu gelişme sadece interseksler için değil, non-binary, trans ve ikili cinsiyet sistemi içinde yer almak istemeyen herkes için çok önemli bir dönüm noktası.
ABD ilk kez resmen cinsiyet bölümünde kadın ya da erkek değil ‘‘X’’ ifadesi yer alan bir pasaport verdi. Devlet yetkilileri pasaportu alan kişinin adını açıklamasa da, interseks aktivisti Dana Zzyym’in bu konuda uzun süredir mücadele yürüttüğü tüm interseks hareketi içinde biliniyor.
İnterseks aktivisti Dana Zzym (Zimm diye okunuyor), pasaport ile ilgili haberlerin yayınlanmasından hemen sonra Associated Press ile telefonda görüşerek ilk “X” cinsiyet haneli pasaportu kendisinin aldığını doğruladı. Bu gelişme sadece interseksler için değil, non-binary, trans ve ikili cinsiyet sistemi içinde yer almak istemeyen tüm bireyler için çok önemli bir dönüm noktası.
ABD Dışişleri Bakanlığı cinsiyet hanesinde “X” seçeneğinin sunulduğu pasaportların gelecek yıl daha da yaygınlaşacağını belirtti. ABD’nin LGBTQ hakları özel diplomatik temsilcisi Jessica Stern ise, bunu ‘‘tarihi’’ ve ‘‘kutlanması gereken’’ bir adım olarak değerlendirerek bu durumun resmi belgeleri vatandaşların yaşanan gerçeklikleriyle uyumlu hale getireceğini vurguladı. Stern, cinsiyet çeşitliliğinin ‘‘kadın’’ ve ‘‘erkek’’ tanımlamalarından daha geniş bir yelpazeye sahip olduğuna dikkat çekti ve ‘‘Bir vatandaş kimlik belgesi gerçek kimliğini yansıttığında çok daha onurlu ve saygın yaşıyor’’ diye konuştu.
Pasaportuna “interseks” yazmıştı
İnterseks hareketi Zzyym’in başarısını kutlasa da, Associated Press haber ajansına göre Dışişleri Bakanlığı pasaportun kime verildiğini bildirmedi. Bakanlık yetkilileri pasaportun 2015 yılından bu yana bakanlıkla davalı olan Colorado eyaleti sakini interseks hakları savunucusu Dana Zzyym’e mi verildiği sorusunu da cevapsız bıraktı.
Zzyym, pasaport başvurusunda ‘‘kadın’’ ya da ‘‘erkek’’ seçeneklerinden birini işaretlemeyi reddettiği için kendisine pasaport verilmemişti. Mahkeme belgelerine göre Zzyym ‘‘M’’ (erkek) ve ‘‘F’’ (kadın) kutularının üstüne ‘‘interseks’’ yazmış ve X cinsiyet kutusunun başvuru belgesine eklenmesini talep etmişti.
Seyahat etmesi engellendi
Mahkeme belgelerine göre Zzyym, belirsiz fiziksel cinsiyet özellikleriyle doğmuş, ancak ailesi tarafından ‘‘erkek’’ olarak yetiştirilmiş ve birçok ameliyat geçirmiş, ancak bu ameliyatların olumsuz etkileri olmuştu. Zzyym donanmada ‘‘erkek’’ cinsel kimliğiyle hizmet vermiş ancak daha sonra Colorado Devlet Üniversitesi’nde interseks olarak eğitim almış ve çalışmıştı. Bakanlığın Zzyym’e pasaport vermeyi reddetmesi onu Meksika’daki Uluslararası Interseks Örgütü toplantısına seyahat etmekten alıkoymuştu.
Pasaport 26 Ekim İnterseks Farkındalık Günü’nde geldi
Zzyym içinde pasaportunun bulunduğu kargo paketini sabah erken saatlerinde avukatı Paul Castillo’dan gelen bir telefonun hemen ardından aldı. 63 yaşındaki hak savunucusu, sonrasında ziyaret eden arkadaşlarıyla birlikte hem yeni pasaportunu hem de İnterseks Farkındalık Günü’nü kutladı.
Zzyym pasaportuna kavuşmanın heyecan verici olduğunu belirterek bu pasaportu almaktaki amacının sadece dünyayı sorunsuz dolaşmak olmadığını, asıl hedefinin gelecek kuşaklardan intersekslerin tüm haklara sahip eşit vatandaşlar olarak yaşaması olduğunu söyledi. Öte yandan, pasaportuyla yapacağı ilk şeyin Kanada’da bir göl kenarında balık tutmaya gitmek olabileceğini de ekledi.
Kolundaki “Asla pes etme” yazılı dövmeyi gösteren Zzyym, bu dövmenin hedeflerini simgelediğini belirterek “Ben bir problem değilim, ben bir insanım. Mesele de bu” dedi.
Artık tıbbi kanıt istenmeyecek
Dışişleri Bakanlığı Haziran ayında cinsiyetini ‘‘non-binary’’, ‘‘interseks’’ ve ‘‘cinsiyeti tanımlanmamış’’ olarak tanımlayan kişiler için pasaportlara üçüncü bir cinsiyet kutusunun eklenmesi için harekete geçildiğini bildirmişti. Bunun zaman alacağını belirten bakanlık, değişikliğin bilgisayar sistemlerinde büyük güncellemeler gerektireceğini belirtmişti.
Bakanlık ayrıca pasaport başvurusundaki cinsiyet beyanı önceki kimliklerdekiyle birbirini tutmayan kişilerden tıbbi kanıt isteme kuralını da terk etti.
Avustralya, Yeni Zelanda, Nepal ve Kanada pasaportlarda ‘‘kadın’’ ve ‘‘erkek’’ dışında üçüncü bir cinsiyet seçeneğine yer veren diğer ülkeler arasında bulunuyor.
Stern, ‘‘Bunu ‘trans’, ‘interseks’, ‘cinsiyeti doğrulanamayan’ ve ‘nonbinary’ bireylerin insan haklarının desteklenmesi olarak değerlendiriyoruz’’ diye konuştu.
Kaynaklar:
https://apnews.com/article/us-passports-x-gender-designation-2c29e18fc6566d549b9a06fda0857602
https://www.voanews.com/a/us-state-department-issues-first-x-gender-passport/6287892.html
Etiketler: insan hakları, yaşam
