05/11/2021 | Yazar: Belgin Günay
Stigmayı azaltmak için cinsiyet çeşitliliğinin normalleştirilmesi ve interseksin anatomide görsel temsilinin arttırılması gereklidir.
Çizim: Bartu / KaosGL.org için stok görsel
Belgin Günay, Theresa Larkin’in yazısını KaosGL.org için Türkçeleştirdi.
Bilim insanları, cinsiyet özellikleri de dahil olmak üzere insan biyolojik çeşitliliği hakkında giderek daha fazla şey öğreniyorlar. Ancak insan vücudunun anatomideki görüntüleri çoğunlukla kaslı, beyaz ve cinsellik de dahil olmak üzere sınırlı çeşitliliğe sahip erkek olarak temsil edilmeye devam ediyor.
İnterseksler nüfusun yüzde 2’sinden biraz daha azını temsil ediyor (kızıl saçlı doğanlarla karşılaştırılabilir bir yüzde). Yine de Avustralya tıp okullarında kullanılan anatomi ders kitapları neredeyse tamamen erkek-kadın cinsiyet ikilisine bağlı. Daha önceki araştırmamızda, on yedi metindeki altı bin dört görüntüden sadece beşinde interseksin yer aldığını bulduk. Bu, sağlık sistemi içinde sürekli olarak ayrımcılığa uğrayan interseks kişileri marjinalleştiriyor.
İnterseks topluluğu, LGBTİ+ kısaltmasında sıklıkla unutulan “İ” harfi ile temsil ediliyor. Intersex Human Rights Australia, görünürlüğün artırılması ve gereksiz ameliyatların önlenmesi ihtiyacının altını çiziyor. Artık sağlık ve tıp öğrencilerinin cinsiyet özelliklerini erkek veya kadın olarak değil, bir süreç ve çeşitlilik olarak öğrenmeleri için yeni çağrılar var.
Rahim içinde cinsiyet gelişimi
Rahimdeki cinsiyet gelişimi, en az yetmiş farklı geni içeren karmaşık bir süreçtir.
Biyolojik cinsiyetimiz genlerimiz (Y veya X kromozomu), gonadlar (yumurtalıklar veya testisler), üreme sistemi ve dış genital organlarımız tarafından tanımlanır.
Bir fetüsün dişi, interseks veya erkek özellikleri geliştirip geliştirmediği dört temel unsur tarafından belirlenir. Bunlar Y kromozomu ve onun cinsiyeti belirleyen geni (SRY geni) ve iki hormondur (anti-Müllerian hormon ve testosteron).
Dört elementin tümüne sahip bir fetüs, erkek cinsiyet özelliklerini geliştirecektir.
6-7 haftalık gebelikte, Y kromozomundaki SRY geni, gonadların testislere dönüşmesi için sinyal verir. Yaklaşık 2-3 hafta sonra, testisler tarafından iki hormonun salgılanması, daha fazla cinsiyet gelişimini yönlendirir. Anti-Müllerian hormon, dişi cinsiyet karakteristik gelişimini durdurur. Testosteron, erkek üreme sistemi ve dış genital organların gelişimini uyarır.
Dört elementin tümü olmadığında, kadın cinsiyet özellikleri gelişir.
Y kromozomu ve onun SRY geni olmadan gonadlar yumurtalıklara dönüşür. Anti-Müllerian hormon veya testosteron üretimi olmadan, kadın üreme sistemi ve dış genital organlar gelişir.
Bu unsurların hepsinin olmasa da bazılarının varlığı interseks özelliklerinin gelişmesine neden olur.
Cinsiyet çeşitliliği spektrumu
İnterseks, kromozomlardaki, genlerdeki veya hormonlardaki varyasyonlara bağlı olarak, erkek ve dişi cinsiyet özelliklerinin her ikisini veya bir kombinasyonunu içerebilir. Bu, erkek ve dişi ikililiği arasındaki cinsiyet spektrumu sürecini temsil eder.
Y ve X kromozomlarındaki bilinen varyasyonlar arasında XY (genetik erkek), XXY (Klinefelter sendromu), X (Turner sendromu), XX (genetik dişi) bulunur. Gonadlardaki varyasyonlar, hem yumurtalıkların hem de testislerin varlığını veya her ikisinin de sadece kısmi gelişimini içerir. Diğer interseks varyasyonları, erkek ve dişi cinsel organlarının ve genetik duruma göre farklılık gösteren dış genital organların bir kombinasyonunu içerir.
İnterseks özellikler doğumda her zaman görünmez. Bireyler, ergenliğe kadar veya sadece kısırlık veya genetik test için değerlendirmeye tabi tutulana kadar interseks olduklarını fark etmeyebilirler.
Devam eden damgalama
İnterseks bebeklerde ve çocuklarda geri dönüşü olmayan cerrahi müdahalelerin trajik bir geçmişi vardır. Bu genellikle interseks bireylerin rızası olmadan veya ebeveynlerin rızaya zorlanmasıyla gerçekleşir.
Bu ameliyatlar, dış cinsel organları bir erkek veya kadın ikili sistemine göre “normalleştirilmesi” için yapılır. Bu tıbbi uygulamaların etkileri insan haklarını ihlal edebilir. İnterseks kişilerin fiziksel ve zihinsel sağlıkları için yaşam boyu süren şekilde yıkıcı olabilirler.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği'nin interseks tanımı, “tipik erkek veya kadın bedeni kavramlarına uymayan cinsiyet özelliklerine sahip kişi" şeklinde. Ancak bu bile intersekslerin çoğunluğa “uymadıklarını” göstererek interseksleri patolojikleştiriyor.
Stigmayı azaltmak için cinsiyet çeşitliliğinin normalleştirilmesi ve interseksin anatomide görsel temsilinin arttırılması gereklidir.
Anatomi ders kitaplarında intersekslerin minimal görsel temsili, öğrencilerin buna yönelik tutumlarını etkileyebilir. Daha önce cinsiyetçi şekilde seçilmiş anatomi görüntülerini izlemenin öğrenciler üzerinde daha yüksek örtük cinsiyetçilik yaratması ile ilişkili olduğunu bulduk. Bugünün öğrencileri bizim gelecek nesil doktorlarımız ve sağlık çalışanlarımızdır.
Çeşitliliği ve süreci öğretmek
Erkek-kadın ikilisine dayalı cinsiyet özelliklerini öğretmek yanlış ve modası geçmiş bir tutum. Ayrıca interseks bireylerin sağlık hizmetlerini olumsuz etkilediğini de gösterdik.
Hem Wollongong Üniversitesi hem de New South Wales Üniversitesi, tıp ve sağlık alanlarında kapsayıcı anatomi müfredatı geliştiriyor. Harvard Tıp Okulu ve British Columbia Üniversitesi de tıp eğitiminde kapsayıcı anatomik temsili teşvik etmek için çevrimiçi, erişilebilir kaynaklar geliştiriyor.
Kapsayıcı öğretim ve cinsiyet çeşitliliği bilgisi, anatominin ötesinde dönüştürücü olabilir.
Cinsiyet özelliklerini bir süreç ve çeşitlilik olarak öğretmek, interseksin görünürlüğünü ve anlaşılmasını artıracaktır. Anatomideki cinsiyete dair (ve diğer) varyasyonlarla ilişkili damgalamanın kaldırılması, tıp ve sağlık eğitimi, herkes için optimal sağlık, esenlik, aidiyet ve iletişim için esastır.
Etiketler: insan hakları
