20/03/2024 | Yazar: Kaos GL
Kaos GL’nin 2023 medya izleme raporuna göre, LGBTİ+’ları hedef alan nefret söylemi bir önceki yıla göre ikiye katlandı. Ayrımcı dil oranı yüzde 69’a çıktı.
Kaos GL Derneği, senelik medya izleme raporunu yayınladı. Yazılı basında LGBTİ+’larla ilgili her haber, köşe yazısı ve söyleşiyi inceleyen derneğin 2023 Medya İzleme Raporu, “Nefrete Karşı El Ele” üst başlığıyla yayınlandı.
On altı yıldır medyada LGBTİ+ temsilini mercek altına alan derneğin 2023 yılı raporu için araştırmayı Ali Özbaş yürüttü. Raporu ise derneğin Medya ve İletişim Program Koordinatörü Yıldız Tar yazdı. Tar, raporda ortaya çıkan sonuçları şöyle yorumluyor:
“LGBTİ+’ların kendi sesi ve sözü gazete sayfalarında neredeyse hiç yer almadı, alamadı”
“Yazılı basının azalan etkisi ve medyanın siyasetle kurduğu kirli ilişkiyi bir arada değerlendirdiğimizde; medyada nefret söylemini de ayrımcı dili de konuşabilmek zorlaşıyor. 2023 senesinde yüzde 69’a yükselen LGBTİ+’lara ayrımcı dil oranı, şaşırtıcı değil. Yüzde 69’luk bu kampta yer alan gazetelere baktığımızda neredeyse tamamının Hükümet yanlısı ya da Hükümet’i LGBTİ+’larla yeteri kadar savaşmadığı yönünde eleştirileri olan gazeteler olduğunu görüyoruz. Araştırma açısından kayda değer bir orana tekabül etmeyen, bilmediği için nefret söylemi ya da ayrımcı dil kullanan gazeteler de mevcut elbette. Ancak, habercilik faaliyeti savaş tamtamlarının gölgesinde paramparça edildiğinde, mesele bilmemek olmuyor. Medya izleme çalışmasına başladığımız dönemlerde, bilmediği için hata yapan aktörlere ulaşabilmek, LGBTİ+ hakları konusunda, medya etiği alanında atölyeler ve birlikte çalışabilmek önemli bir adımdı. Bu adımın sonuçlarını da, her şeye rağmen LGBTİ+ haklarını gözeten haberler üreten gazetelerin varlığı gösteriyor. Ancak burada da, gizli sansür mekanizmaları devreye giriyor ve yapılabilecek o kadar haber varken; Hükümet’in LGBTİ+ karşıtı ajandasını teşhir etmenin ötesine bir türlü geçmeyen, meselenin özünü yakalamak yerine sığ sularda gezerek günü kurtaran bir anlayış hakim geldi.
Bu anlayışın en berrak şekilde görüldüğü yıl 2023 oldu. Milletvekili ve Cumhurbaşkanlığı seçim yarışı, LGBTİ+’lara karşı nefret siyasetini sahiplenen hükümet yanlısı medyanın vites büyütmesine bahane oldu. Bütün bunlar olurken, LGBTİ+’ların kendi sesi ve sözü gazete sayfalarında neredeyse hiç yer almadı, alamadı.”
Ayrımcı dil ve nefret söylemi rekor kırdı
Yazılı basında yayınlanan 4876 metni inceleyen araştırmanın öne çıkan sonuçları ise şöyle:
- 2023’te yazılı basında LGBTİ+’lara ayrımcılık, nefret söylemi ve önyargı rekor seviyeye ulaştı. Yazılı basındaki haber ve köşe yazılarının yüzde 69’unda LGBTİ+’lar ya “ahlaksız”, ya “suçlu”, ya “sapkın” ya da düşman olarak gösterildi.
- 2023’te LGBTİ+ düşmanlığına damgasını vuran olaylar; seçimler ve “Büyük Aile Buluşması” adı verilen LGBTİ+ düşmanı miting oldu. Depremlerin hemen ardından LGBTİ+’ların medyada olumlu ya da olumsuz temsili bir süreliğine dursa da; seçim yarışında gazeteler adeta geç kalmışlık sendromuyla her gün LGBTİ+’ları çeşitli biçimlerde hedef gösterdi. Gazete sayfalarındaki haber ve köşe yazılarının yarısından fazlasında muhabir ve köşe yazarları LGBTİ+ derneklerinin kapatılması için çağrı yaptı.
- Ayrımcılık, rekor seviyeye yükseldi. Ayrımcılık yapmak haberin yazılma amacına dönüştü. Yazılı basındaki ayrımcı dil oranı yüzde 69’du.
- Bütün metinlerin yüzde 64’üne tekabül eden 3123 metinde nefret söylemi üretildi.
- Yazılı basındaki toplam 4876 metnin sadece yüzde 31’inde LGBTİ+ hakları gözetildi.
- LGBTİ+ haklarını gözeten haber ve köşe yazılarının ise yarısı, ayrımcılık ve nefret söylemi gibi hak ihlallerinin haberleştirilmesinden ibaretti. Nefret söylemi ve ayrımcılık içeren haberleri dışarıda bırakırsak; LGBTİ+’lar, ancak bir nefret saldırısı ya da ayrımcılığa maruz bırakıldıklarında gazete sayfalarında kendisine yer bulabildi.
- LGBTİ+ örgütleri, LGBTİ+’larla ilgili 4876 haber ve köşe yazısının sadece 56’sında haber kaynağıydı.
- LGBTİ+’lar medyada hayatları, iradeleri ve hakları olan özneler olarak temsil edilmek yerine; deyim yerindeyse üzerine konuşulan bir “sorun” olarak yer almaya devam etti.
Gazetecilere çağrı: Biliyoruz ki o el havada kalmayacak
Raporun girişinde gazetecilere çağrı da yer alıyor:
“Yazılı basındaki kötüye gidişi her sene rakamlarla, internet medyasındaki durumu ise niteliksel analizlerle ortaya koyma gayretimize; sosyal medyadaki şiddet döngüsünü yaratan aktörlerin başında gazeteciler geldiği gerçeğini de eklediğimizde bir bütün olarak medyadaki LGBTİ+ düşmanlığının Gordion Düğümü’ne dönüştüğünü görüyoruz. İç içe geçmiş siyasi ilişkiler, düşmanlığın merkez üslerinin ürettiği yalanların haber muamelesi görmesi, geride kalanların ise sanki LGBTİ+’lara dokunan yanarmış gibi bir delüzyona kendilerini kaptırmaları bir araya geldiğinde; bu düğümü çözmenin yolu da berraklaşıyor: Kesip atmak.
“Yalanlarla örülü bir savaşın tam ortasında, bu düğümü kesip atacak, LGBTİ+’ların sözüne kulak verecek aktörlere hiç olmadığı kadar ihtiyaç duyuyoruz. Senelik yayınladığımız bu son raporda da, bu düğümü kesip atıp, hakikati ortaya çıkarmak isteyenlere sesleniyoruz: Biz, hâlâ buradayız, hep buradayız. Medyayı, gazeteciliği kirleten; içinden çıkılmaz bir bataklığa dönüştüren anlayışı değiştirmek için yol arkadaşlarımızı, bağımsız gazetecileri cüretimize ortak olmaya bekliyoruz…
“Büyük Hayat Buluşması ve Nefrete Karşı El Ele videolarındaki çağrımız baki: Biz, elimizi uzatmaya 30 yıldır olduğu gibi devam edeceğiz. Biliyoruz ki o el havada kalmayacak…”
2023 raporu, derneğin yazılı basını incelediği senelik raporların sonuncusu olma özelliğini de taşıyor. Dernek, internet medyası ve yazılı basını senelik raporlar yerine; KaosGL.org üzerinden yayınlanacak analizlerle izlemeye devam edecek.
Raporun tamamına ulaşmak için tıklayın.
Etiketler: medya
