16/10/2024 | Yazar: Oğulcan Özgenç

Freedom House 2024 İnternet Özgürlükleri Raporu yayınlandı. KaosGL.org'a konuşan Freedom House Türkiye Raportörü Gürkan Özturan LGBTİ+’lara yönelik baskının her geçen yıl arttığını vurguladı.

“Baskının şiddeti artsa da bu durum hak mücadelesinden geri adım atıldığı anlamına gelmiyor” Kaos GL - LGBTİ+ Haber Portalı

Freedom House'un Freedom on the Net 2024 raporu yayınlandı. Rapora göre; internet özgürlüğü 27 ülkede kötüleşti, 18 ülkede iyileşti. Verilere göre; küresel internet özgürlüğü geriledi. Rapor kapsamında incelenen 72 ülkenin 25’inde hükümetlerin sosyal medya platformlarına erişimi kısıtladığı ve siyasi içeriklere yer veren web sitelerine erişim engeli getirdiği belirtildi.  

Raporda Türkiye’de altyapı çalışmalarının artmasına, mobil hızlardaki artışa ve kısıtlama vakalarındaki azalmalara rağmen internet özgürlüğünün zarar görmeye devam ettiğine dikkat çekildi. Raporda şu ifadeler yer aldı:

“İktidardaki AKP; sansür ve gözetimi artıran ve çevrimiçi söylemi suç haline getiren çeşitli yasaları yürürlüğe koydu. Çevrimiçi trol ağları hükümet yanlısı dezenformasyonu yaymaya devam ederken gazeteciler, aktivistler ve sosyal medya kullanıcıları çevrimiçi içerikleri nedeniyle hukuki suçlamalarla karşı karşıya kalmaya devam etmektedir.”

LGBTİ+ temalı web siteleri ve sosyal medya paylaşımları engellendi

Raporda internet özgürlüğünün LGBTİ+’lar açısından durumuna ilişkin tespitler de yer aldı.  Basın İlan Kurumu’nun Temmuz 2022’de hazırladığı “Basın Ahlak İlkeleri” başlıklı yönergenin LGBTİ+ temalı içeriklerin kaldırılmasına yol açabileceğine dikkat çekildi.

Türkiye’deki faaliyet gösteren dijital platformlarda “Türk aile yapısı ve değerlerine aykırılık” gerekçesiyle pek çok içeriğin sansürlendiğini vurgulayan raporda şu ifadeler kullanıldı:

“RTÜK, yapımlarda LGBTİ+ sahnelerinin bulunması, müstehcenlik ve "kamu ahlakına aykırı sahneler" bulunduğunu ileri sürdü.”

LGBTİ+ tanışma uygulaması Hornet’e ilişkin yasak kararının Anayasa Mahkemesi tarafından hukuka aykırı bulunduğunu vurgulayan raporda; LGBTİ+ temalı içerikler paylaşan web sitelerinin engellendiği ve gökkuşağı görüntüleri içeren sosyal medya paylaşımlarının kaldırıldığı belirtildi.

Susma Platformu’nun 2023 Raporu, Reklam Kurulu’nun yasakları

İnternet özgürlüğüne yönelik müdahalelerin LGBTİ+ temalı içerikler söz konusu olduğunda otosansüre yol açtığına dikkat çeken raporda, Susma Platformu’nun 2023 Raporu’na atıfla şu ifadeler yer aldı:

“Susma 24'ün 2023 raporunda, dijital platformlarda sanatsal ifade özgürlüğüne yönelik sansür kararlarının neredeyse yarısının LGBTİ+ temalı içeriklerin tasvir edilmesinden kaynaklandığı belirtiliyor.”

Bununla beraber; raporda Türkiye’de LGBTİ+ sembolleri içeren tüm materyallerin satışında "18+ yetişkin içerik" uyarısı bulunmasını zorunlu kılındığı ve Reklam Kurulu’nun LGBTİ+ içerikleri “zararlı” olarak tanımlayarak web sitelerini engelleme yetkisine sahip olduğuna dikkat çekildi.

“Hükümet yetkilileri LGBTİ+’ları hedef almak için çevrimiçi platformları kullandı”

Kaos GL Derneği’nin Bir Anda: LGBTİ+’lara Dijital Şiddet Raporu’na değinen araştırmada, LGBTİ+’ların yüzde 90’ının dijital şiddete maruz kaldığı hatırlatıldı. Hükümet yetkililerinin LGBTİ+’ları hedef almak için çevrimiçi platformları kullandığı vurgulandı:

“Mayıs 2023 seçimleri öncesinde, iktidar ittifakı muhafazakar seçmenleri çekmek için LGBT+ karşıtı söylemlere güvendi. LGBTİ+ gruplarının aktif olarak yer aldığı 2021 Boğaziçi Üniversitesi öğrenci öncülüğündeki direniş hareketi sırasında, İçişleri Bakanı bir Twitter gönderisinde LGBTİ+ aktivistlerinden “sapık” olarak bahsetmiş, şirket daha sonra bu gönderiyi “nefret dolu davranış” olarak kısıtlamıştı.”   

Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF) Medya Özgürlüğü İzleme Sorumlusu ve Freedom House Türkiye Raportörü Gürkan Özturan araştırmayı KaosGL.org’a değerlendirdi.

Özturan, haklar ve özgürlükler alanındaki devam eden gerilemenin kişilerin kendini ifade etme ve bilgiye erişim hakkını olumsuz etkilediğini belirtti. Özturan, şunları söyledi:

“Kullanıcıların özgürce kendilerini ifade edemedikleri bir internetin yüksek hızlı olmasının ayrıca bir faydası olmaz. Elbette altyapı yatırımları, potansiyel yaratma açısından önemli; ancak yüksek hızlı, fakat her açıdan engellenen bir internet, bireyler için güçlendirici ve özgürleştirici olmaktan ziyade, onları suçlu konumuna düşüren bir düzene iter.”

“Bu tür düzenlemeler ve yasalar sürdükçe özgürlükçü bir ortam yaratmak mümkün olmayacak”

Çevrimiçi alanda LGBTİ+’lara yönelik baskının her geçen yıl arttığına dikkat çeken Özturan, şu ifadeleri kullandı:

“Yaklaşık on yıl önce, hak mücadelesi açısından büyük bir fırsat olarak görülen dijital alan, bugün kültür-sanat, yayıncılık ve haber ortamlarında görünürlüğün neredeyse suç haline getirilmesiyle bastırılmaya çalışılıyor. Baskının şiddeti artsa da, bu durum hak mücadelesinden geri adım atıldığı anlamına gelmiyor. Bugün hâlâ hak ve hürriyet ihlallerine ilişkin raporlarda sıkça LGBTİ+ haberlerine yer verilmesinin nedeni, bu alanda hâlâ yoğun bir aktivizmin var olmasıdır.”

Özturan, Türkiye’de internet özgürlüğü ve ifade hürriyeti alanında yasaklayıcı ve baskıcı tutumun yirmi yıldır devam ettiğini belirterek, “Bu tür düzenlemeler ve yasalar sürdükçe, daha özgürlükçü bir ortam yaratmak mümkün olmayacaktır. Var olan kısıtlayıcı ve baskıcı kanunların yürürlükten kaldırılarak yerine haklar ve hürriyetler temelinde, kişi odaklı ve çok paydaşlılık ilkesine dayanan yasaların hazırlanması, arzu edilen refah düzeyine ulaşmayı sağlayacak bir ortam yaratabilir” dedi.


Etiketler: insan hakları, medya, nefret suçları, siyaset, özel haber
2024