09/07/2020 | Yazar: Gözde Demirbilek

Bay Yanlış dizisinin 3. bölüm fragmanında “hastanın cinsiyetini yanlışlıkla değiştirmek” komedi unsuru olarak sunuldu.

Bay Yanlış dizisinde “cinsiyet değiştirme şakası” Kaos GL - LGBTİ+ Haber Portalı

FOX TV’nin Cuma akşamları 20:00’de yayınlanan Bay Yanlış dizisinin 3. bölüm fragmanında “yanlışlıkla hastanın cinsiyetini değiştirmek” ifadesi komedi unsuru olarak sunuldu.

7 Temmuz’da YouTube’da yayınlanan fragmanda Gürgen Öz’ün canlandırdığı Levent Yazman ve Fatma Toptaş’ın canlandırdığı Cansu Akman karakterlerinin olduğu bir sahnede, Levent “Az önce operasyondaydım. Yanlışlıkla hastanın cinsiyetini değiştirmişim” diyor. Repliğin hemen ardından Levent karakterinin aynı sahnede güldüğü bir parça gösteriliyor.

Fragmana konu olan yeni bölümü yarın yayınlanacak dizinin verilen sahnesinde henüz başka repliklerin olup olmadığını bilinmiyor*. Ancak sahnenin veriliş şeklinden “cinsiyet değiştirmenin” komedi unsuru olarak pazarlandığını görmek mümkün. “Yanlışlıkla” kelimesiyle ise hastanın rızası dışında gerçekleşen bir operasyon olduğunu anlayarak beden bütünlüğü ihlalinin de komedi unsuru olarak kullanıldığını görebiliriz.

“Cinsiyet değiştirme” ve transfobi

Sahnede “cinsiyet değiştirme” olarak sözü edilen operasyonlar, Türkiye’de doktor heyetinin verdiği “Psikiyatrik açıdan zorunludur” raporu ve mahkemenin “Ameliyat olmasına izin verilir” kararı şartı ile sigortalılık kapsamında yapılabilir. Sosyal Sigortalar Kurumu ise son bir yıldır, en az bir yıl psikiyatrik süreç olmasını talep etmektedir.

Bu şartı Türk Medeni Kanunu’nun Kişisel Durum Sicili isimli ikinci bölümünde yer alan 40. Maddesi koyar:

“Cinsiyetini değiştirmek isteyen kimse, şahsen başvuruda bulunarak mahkemece cinsiyet değişikliğine izin verilmesini isteyebilir. Ancak, iznin verilebilmesi için, istem sahibinin on sekiz yaşını doldurmuş bulunması ve evli olmaması; ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu, bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmî sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır. Verilen izne bağlı olarak amaç ve tıbbî yöntemlere uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmî sağlık kurulu raporuyla doğrulanması hâlinde, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilir.”

Operasyonlar için medikal ve hukuki yolları zorunlu kılan bu sürece (ya da sürecin bir kısmına) kanunda geçtiği hâliyle “cinsiyet değiştirme” demek, cinsiyetin beden ve genital organ odaklı tanımlanmasına sebep olur. Bu tanımlanış, beden geçiş / uyum / inşa süreçlerine girmeyen trans deneyimli kadın ve erkek kişilerle birlikte non-binary kişilerin de cinsiyetinin tanınmamasına sebep olarak dışarıda bırakır.

Rıza dışı operasyon, beden bütünlüğü ihlalidir!

Rıza dışı ya da kişi mecbur bırakılarak, kişiye şart koşularak bedene yapılan müdahalelerin tümü beden bütünlüğü ihlaline girer.

Örneğin tıbbın genital ve/veya üreme organlarını ele alarak yaptığı ikili kadın ve erkek cinsiyeti tanımına uymayan cinsiyet özelliklerinin bir varyasyonuna sahip olan interseks kişiler için bu ihlal bebeklikte başlayabilmektedir. Türkiye’de bazı doktorlar tarafından doğumdan sonra ebeveynlere; interseks çocukların bedenleri üzerinde müdahaleler yapılması, tıbbın tanımladığı “kadın” ve “erkek” özelliklerine kavuşturulması önerilir. Bu bedensel müdahaleler çoğunlukla yaşamsal bir önem teşkil etmez, interseks çocukların bedenlerinin bir kalıba uydurulması amaçlanır. Kişinin interseks olduğu doğar doğmaz, çocuklukta, ergenlikte ve yetişkinlikte görünür hâle gelebilir ve reşit olmadığı dönemde görünür olduğunda önerilen müdahalenin rızasını kişinin kendisi değil ebeveyni verir. Rıza dışı beden müdahalelerinin yarattığı olumsuz etkilerin paylaşılması, Türkiye’de ve dünyada interseks örgütlerinin yaptığı farkındalık çalışmalarının önemli bir bölümünü oluşturur.

Bu replikte de “cinsiyet değiştirmeye” dair olduğu iddia edilen bir operasyonun “yanlışlıkla” yapılmasının güldürü unsuru olarak verilmesi; bir çocuk ya da yetişkin için fark etmeksizin, gerçekleştiğinde olumsuz ve yaşam boyu sonuçlar yaratabilen beden bütünlüğü ihlalini normalleştirme riski taşır. 

*Dizinin yeni bölümü yayınlandığında güncellenecektir.


Etiketler: medya, sağlık, sağlık hakkı
nefret