17/02/2020 | Yazar: Kaos GL
BM Türkiye Evrensel Periyodik İncelemesi’nde devletlerin Türkiye’ye LGBTİ+ hakları konusundaki soru ve tavsiyelerini derledik.
Birleşmiş Milletler’de Türkiye Evrensel Periyodik İnceleme toplantısı 28 Ocak’ta yapıldı. Türkiye Hükümeti Dışişleri Bakan Yardımcısı Faruk Kaymakçı’nın Türkiye’yi temsil ettiği ve LGBTİ+ yasaklarını inkar ettiği toplantıda 16 devlet Türkiye’ye tavsiye verdi.
Kaos GL Türkiye'nin Evrensel Periyodik İzleme sürecine BM'ye iki adet rapor sunarak katıldı. Bu raporlardan ilki ERA, SPoD ve Kırmızı Şemsiye ile işbirliği halinde hazırlandı ve LGBTİ+ haklarına dair kapsamlı bir tablo ortaya koydu. Diğer rapor Frontline Defenders, ISHR ve Eşit Haklar için İzleme Derneği ortaklığındaydı ve insan hakları savunucularının durumuna odaklandı. Kaos GL ayrıca 8-13 Aralık 2019 tarihleri arasında Cenevre'de ülke delegasyonları, BM kurumları ve AB Delegasyonu ile görüştü.
TIKLAYIN - Türkiye’de yasakçı BM’de inkarcı!
Toplantıda ülkelerin soru ve tavsiyelerini KaosGL.org okurları için derledik.
Devletlerden sorular
Belçika: Türkiye hükümeti, ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, toplanma ve barışçıl gösteri özgürlüğünü garanti altına almak için hangi etkili mekanizmaları kullanıyor? Bu bağlamda LGBTİ toplumu için özel önlemler alındı mı?
İsveç: LGBTİ’lere karşı her türlü ayrımcılığın önlenmesi konusunda Türkiye ne gibi etkili önlemler alacak?
Birleşik Krallık: Ankara ve İstanbul LGBTİ onur yürüyüşlerine getirilen yasaklar ışığında, Türkiye hükümeti “kamu düzeni”, “kamu sağlığı” ve “genel ahlak” gibi koşulların LGBT kişilerin haklarını savunanların barışçıl toplanma ve dernekleşme özgürlüklerini ihlal etmek için kullanılmamasını nasıl garanti edecek?
Birleşik Krallık: OHAL’in kaldırılmasının ardından Türkiye hükümeti, ülke çapında kişilerin barışçıl protesto yapmak için toplanabilmesine dair (LGBT etkinliklerine uygulanan yasağın kaldırılması ve “Cumartesi Anneleri” de dahil tüm barışçıl gösteriler) ne gibi adımlar atıyor?
ABD: Amerika Birleşik Devletleri’nin ifade özgürlüğü, barışçıl toplanma ve dernekleşme özgürlüğünü haksız yere kısıtlayan Türkiye kanunlarındaki maddelere ilişkin endişelerini sürüyor. İstanbul’da, Cumartesi Annelerinin barışçıl protestoları yetkililer tarafından engellendi. Ankara’da valilik, mahkemenin LGBTİ’ler lehine karar vermesine karşın LGBTİ’lerin temsiliyetine bir yasak uyguluyor. Türkiye hükümeti, binlerce kişinin sosyal medya paylaşımlarını soruşturuyor; fakat bu TC Anayasası ve Türkiye’nin uluslararası yükümlülüklerince garanti edilen ifade özgürlüğü kapsamında korunması gereken bir durum. Hükümetiniz, bu haklar ve meşru fikir beyanlarının korunması ve garanti edilmesi için ne yapacak? Yetkililerinizin, terörle mücadele kanunlarını kötüye kullanmayacaklarını ve ifade özgürlüğünü cezalandıran ve baskılayan şekilde kanunları çiğnemeyeceğini nasıl garanti edeceksiniz?
Devletlerden tavsiyeler
Devletler, soruların yanı sıra Türkiye tarafından değerlendirilmek ve İnsan Hakları Komisyonu’nun 44. döngüsünden önce cevaplanmak üzere aşağıdaki tavsiyeleri de iletti.
Arjantin: Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılığa karşı tüm gerekliliklerin yanında soruşturma yürütülmesi ve uygun olduğu durumlarda LGBTI kişilere şiddet ve ayrımcılık eylemlerinde bulunan faile ceza verilmesi de dahil gerekli önlemleri alın.
Avustralya: LGBTİ kamusal etkinlikler üzerindeki yasağın kaldırılması ve ilgili yasaların temel özgürlükleri kısıtlamayan ve protesto faaliyetlerine orantılı ve meşru bir karşılık verecek şekilde uygulanmasını sağlamak da dahil olmak üzere ifade ve toplanma özgürlüğü haklarını garanti altına alın.
Kanada: LGBTİ toplumu, kadın hakları örgütleri ve muhalefet partilerinin barışçıl gösterileri de dahil toplanma özgürlüğüne keyfi kısıtlamaları ortadan kaldıracak şekilde Toplanma ve Gösteri Yürüyüşü yasasını uygulayın.
Şili: Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli şiddet ve ayrımcılık eylemlerine karşı soruşturma, yargılama ve cezalandırma ve bu tarz eylemlerin önlenmesi ve cezalandırılması için kapsamlı bir yasa yapma konularında çabaları hızlandırın (6.119)
Finlandiya: Ayrımcılık karşıtı yasayı uygulayın ve yasayı, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temellerini içerecek şekilde genişletin.
Almanya: LGBTİ kişiler de dahil tüm vatandaşların toplanma ve dernekleşme özgürlüğünü garanti altına almak için “kamu düzeni”, “kamu sağlığı” ve “genel ahlak” gibi koşulların yanlış kullanımını önleyin.
Honduras: Etnik köken, din, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli her türlü ayrımcılığın önlenmesi için bir ayrımcılık karşıtı yasa yapın.
İzlanda: LGBTİ kişilere yönelik nefret söylemi ve nefret suçlarını kınayın; bu tarz davaları etkili şekilde araştırın ve yargılayın; ve LGBTI etkinlikleri ve onur yürüyüşleri üzerindeki yasakları kaldırın.
İtalya: Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli her türlü ayrımcılığın önlenmesi için gerekli önlemleri alın.
Lüksemburg: LGBTİ toplumu tarafından düzenlenen etkinlikler dahil toplanma özgürlüğü önündeki engelleri kaldırın.
Malta: LGBTİ kişileri hedef alan nefret söylemi ve nefret suçlarını kınayın.
Malta: Ankara’daki LGBTİ etkinlik yasağını kaldırın ve onur yürüyüşü ve diğer gösterileri koruyun.
Malta: LGBTİ örgütleri ve onların sivil toplum temsilcilerini hükümetin karar alma süreçlerine dahil edin.
Meksika: LGBTİ toplumu tarafından düzenlenen etkinliklere getirilen yasakların kaldırılması yoluyla toplanma ve dernekleşme özgürlüğünü garanti edin.
Myanmar: Cinsel yönelim temelli ayrımcılık ve sosyal izolasyonu azaltmak için çaba gösterin.
Hollanda: LGBTİ toplumunun etkinlikleri de dahil barışçıl toplanmaların üzerindeki yasakları kaldırarak, "eleştiri"nin suç teşkil edemeyeceğini belirten Terörle Mücadele Yasası'nın 7. maddesini uygulayarak ve Ceza Kanunu’nun 216, 299 ve 301 numaralı kanunlarını suç olmaktan çıkararak toplanma ve ifade özgürlüğünü geliştirin.
Norveç: Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılık yapılmamasından emin olun ve uygulayın.
İsveç: Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğini koruma temelleri içine alarak kapsamlı bir ayrımcılık karşıtı yasa çıkarın.
Toplantıda ne oldu?
Bakan Yardımcısı Faruk Kaymakçı; Ankara’da iki yılı aşkın bir süredir süresiz LGBTİ+ etkinlik yasağı, İstanbul’da Onur Yürüyüşü’nün 2015 yılından beri yasaklanması, geçtiğimiz sene Mersin, İzmir ve Antalya’da Onur haftalarının yasaklanması, İstanbul’da Queer Olympix spor etkinliğinin yasaklanmasına rağmen Türkiye’de LGBTİ+’ların toplantı ve gösteri özgürlüğü olduğunu iddia etti. Kaymakçı, “Toplantı ve gösteri özgürlüğü ile ilgili olarak, 2017 yılında LGBTİ’ler 97 faaliyet yaptı. Bunlara 20 bin kişi katıldı. 119 kişi şiddet nedeniyle gözaltına alındı. Sistematik bir yasaklama yok” dedi.
Bakan Yardımcısı, geçtiğimiz yıl Valiliğin belirlediği toplantı ve gösteri yürüyüşü mekanlarından olan Bakırköy’e İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü başvurusunun dahi reddedilmesini de görmezden gelerek şöyle devam etti: “Galatasaray Meydanı turistik bir alan olduğu için Cumartesi Anneleri ve LGBT topluluğunun protestolarına izin verilemez.”
Kaymakçı, yasalarda LGBTİ+ haklarının açıkça korunmamasını ise şu ifadelerle savundu: “Anayasamızın 10. Maddesine “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.” Buradaki “ve benzeri” ibaresi cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğini kapsıyor. Dolayısıyla cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğinin diğer yasalarda geçmesine gerek yok.”
Öte yandan BM, AK, AB ve pek çok insan hakları örgütü anayasa ve yasalarda cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ve cinsiyet özelliklerinin açıkça yer almasının insan haklarının kullanılabilmesi için öneminin ve gereğinin altını çiziyor.
Hükümet devlet raporunun hazırlanma ve İnsan Hakları Eylem Planı sürecinde “tüm paydaşlarla” görüşüldüğünü de iddia etti ancak bu süreçlerde LGBTİ+ örgütleriyle hiçbir iletişim kurulmadı.
Kaymakçı nefret suçlarına ilişkin ise 2014 yılında mevzuat geliştirildiğini ve “o tarihten beri nefret suçları ile mücadele edildiğini” söyledi. Öte yandan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) kriterlerine göre Türkiye’de nefret suçlarına ilişkin birincil mevzuat ve ikincil mevzuat yok. Bakan Yardımcısının ima ettiği mevzuatta ise cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği ifadeleri yer almıyor.
Etiketler: insan hakları, siyaset, dünyadan
