Çocuklar ve Gençler İçin Edebiyatta Trans Karakterlerin Önemi

East Anglia (Doğu Anglia) Üniversitesinde Edebiyat ve Sosyal Sorumluluk üzerine ders veren öğretim üyesi B. J. Epstein, edebiyatta trans karakterlerle karşılaşmanın çocuklara ve gençlere nasıl faydalar sağlayacağına dair bir makale yazdı. Yazının girişinde, son otuz yıldır edebiyatta LGBTK (lezbiyen, gey, biseksüel, trans, kuir) karakterlerin atağa kalktığına dikkat çeken Epstein, son otuz yıla kadar zaten ortalıkta olmayan LGBTK karakterlerden günümüzde hayat bulanların çok azının trans karakterler olduğunu da üzüntüyle dile getiriyor. Daha da vahim olan ise canlandırılan trans karakterlerin her zaman pozitif yansıtılmıyor oluşu…

 

Epstein, LGBTK edebiyatında trans karakterleriyle dikkate değer üç kitabı örnek gösteriyor: Julie Anne Peters’ın 2004’te kaleme aldığı “Luna”, Ellen Wittlinger’ın 2007’de yazdığı “Parrotfish” (“Papağan Balığı”) ve Cris Beam’in 2011’de yayınlanan “I am J” (“Benim Adım J”) adlı eseri.

 

“Luna”, trans bir kadını konu alıyor. Kız kardeşi Regan’ın gözünden anlatılıyor Luna’nın hikâyesi. Ablasının kimliğinin Regan’ın hayatına etkileri ve Luna’nın bencil hâlleri en çok öne çıkan konular oluyor. Fakat Luna karakteri pek çok açıdan transların bencil, ilgiyi üstlerine çekmeye çalışan kişiler olduğunu ve cinsiyet geçiş süreçlerini ise mutlaka stresli ve evi terk etmeyle sonuçlanan bir olayla atlattıklarını lanse eder gibi görünüyor. Bu genele yayılan negatif yaklaşım, okurlarda mutlu trans hikâyelerinin olmadığı ya da olamayacağı izlenimi uyandırıyor ne yazık ki.

 

“Papağan Balığı”, Epstein’e göre daha güçlü ve pozitif bir kitap. Ailesinin ve bir öğretmeninin desteğini alan Grady karakteri bir trans erkek olarak karşımıza çıkıyor. Aldığı destek, her zaman hayal edilen destek olmasa da saygı gören ve cesaretlendirilen bir genç Grady. Yazar, Grady’nin hikâyesini bir bütün olarak ele alıyor; yani yalnızca cinsiyet kimliğine indirgemiyor bireyi. Bu açıdan Epstein kitabı övse de yazarın didaktik bir üslup takınmış olmasının, cümlelerin bir ergenin ağzından çıkıyor görüntüsünü gölgelediğini ifade ediyor.

 

“Benim Adım J” ise Epstein’in en sevdiği kitap olmuş bu üçlü arasında çünkü önceki ikisindeki beyaz ve Hıristiyan birey kalıpları bunda yerini çeşitliliğe bırakmış: biri Yahudi, diğeri Porto Rikolu Hıristiyan ebeveynler. Kimlik konusu burada ön plana çıkıyor ama J’nin çıktığı kişiler, fotoğrafçılık hobisi ve üniversiteye kabul olma stresi gibi gündelik hayattan konularla kitabın kapsamı genişliyor. J evi terk etmek zorunda kalsa da fotoğrafçılık tutkusu ve yaratıcılığı ile yapmak istediği şeyin ne olduğunun bilincinde; dahası ve hatta en önemlisi bile olabilir, kendini anlıyor ve seviyor. Sosyal çevre edindiği bir kuir örgüt de buluyor. Tipik bir ergen olarak karşımıza çıktığı için kitap gerçekçi çizgide daha uzun süre kalıyor.

 

Bu üç kitap trans edebiyatının tamamını kapsamıyor elbette ve pek çok yönden kurgusal bağlamda eksikler barındırıyor: karakterlerin tekrar edişi, evi terk etmek zorunda kalmaları, kitapların didaktik öğeler besliyor oluşu… Ama belki de trans edebiyatının başlangıç taşları böyle şekillenmeli.

 

Epstein’in incelediği üç kitap da ergenlik çağında olan bireylere hitap ediyor ve bizim de bildiğimiz üzere translar kimliklerini okul öncesi yaşlarda bile fark edebiliyorlar; bu yüzden olumlu kitaplarla onları translar ile tanıştırmak önemli –kendileri trans olsa da tanıdıkları bir trans olsa da ya da bunlardan hiçbiri olmasa da. Ancak 5-12 yaş arası çocuklara hitap eden LGBTK kitaplara henüz rastlamadığını ve bu eksiğin doldurulması gerektiğini de ifade ediyor. Bu açığı kapatırken de bireylerin yalnızca yönelim, kimlik ve ifade biçimlerine odaklanmayıp onların günlük ve/veya profesyonel hayatlarına da değinen eserlere ihtiyaç olduğu aşikâr.

 

Çeviri: Berna Köse

Kaynak: PinkNews.co.uk