09/01/2021 | Yazar: Aslı Saban
Temel haklara erişim, HIV’le yaşayanlara olan bakış açısı, zorunlu askerlik, evlilik, istihdama erişimde pozitif ayrımcılık konularında çok farklılıklar ve eşitsizlikler var.
Türkiye’de, yabancı diziler sayesinden giderek tanınmaya başlanan Latin Amerika coğrafyası giderek daha da popülerleşmeye başladı. Çoğu insanın, İspanyolca öğrenmeye başlaması, Latin Amerika’da yaşanılan olayları takip etmesi, Latin kültürünü tanıtmaya çalışan derneklerin etkinliklerine katılmak istemeleri giderek artıyor. Latin Amerika coğrafyasına ait yazı dizisinin ilkine , bu ilk yazıda yer veriyoruz. İlerleyen günlerde Latin coğrafyasını hep beraber daha da yakından tanımaya devam edeceğiz.
Ekvador, demokrasi ile yönetilen bir Güney Amerika ülkesi. Ülke, kuzeyinde Kolombiya, Doğu ve Güneyinde Peru ile komşu. Galapagos Adaları, Ekvador’un ülke sınırları içinde. Üstelik İngiliz biyolog ve doğa tarihçisi olan Charles Darwin, Galapagos adasında birçok araştırma yapmış, evrim teorisini bu adada yaptığı araştırmalar sonrasında kaleme almıştı. Ülke, ayrıca Amazon yağmur ormanları içinde de yer alıyor. Gün geçtikçe ilgi çekmeye başlayan Ekvador, zamanla daha da popüler bir turizm durağı olacağının sinyallerini veriyor.
Bu söyleşide Ekvador’u, Ekvador’da yaşayan mültecileri ve sığınmacıları, özel olarak da LGBTİ+ mültecileri konu aldık. Ekvador’da LGBTİ+ hakları alanında aktif olarak faaliyet gösteren Diálogo Diverso örgütün temsilcisi Ricardo Chica ile sohbet ettik.
Kendinizi tanıtır mısınız?
İsmim Ricardo Chica. 23 yaşındayım. Ekvador’luyum. 10 yıldır başkent Quito’da yaşamaktayım. 2019 yılında, Ekvador-San Francisco Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldum. Üniversite, farkında olmadığım gücümün farkındalığına varmamı ve liderlik özelliklerimi keşfetmemi sağladı. Dahası üniversitede, ilk olarak LGBTİ dostu akademi grubu ile tanıştım. Bu grup, LGBTİ öğrencilerin kendilerini ifade etmelerine destek vermekte ve akademik çalışmalarda karşılaşılan cinsel yönelim ve toplumsal cinsiyet ile ilgili ön yargıları azaltmak için projeler ve faaliyetler geliştirmekte.
2013 yılında, kendi cinsel yönelimimi kucakladım. Bu da bana kendimi geliştirmemi ve güçlü olmam gerektiğini de öğretti. Bu kabulleniş oldukça zordu aslında çünkü güvenebileceğim hiçbir yerim yoktu ve çok farklı zorluklarla karşılaştım. Yaşadığım bu zorluklar, diğer LGBTİ topluluğa yardım etmek ve desteklemek için büyük motivasyon kaynağım oldu.
Kaç yıldır insan hakları alanında çalışıyorsun?
Yaklaşık on yıldır insan hakları alanında çalışıyorum. 10 yıl önce, Brezilya’da “Yaşadığımız gezegene iyi bakalım” temalı uluslararası bir kongreye katılmıştım. Aslında, bu kongreden sosyal hizmetler alanında bir şeyler yapmam gerektiğini öğrendim. Böylece, Ekvador’da yaşayan dezavantajlı toplumların haklarını savunan , insan hakları örgütlerinde gönüllü olarak çalıştım. 2016 yılı itibariyle de Ekvador’da yaşayan LGBTİ toplumunu güçlendirmek hedefiyle, ücretsiz yasal destek, HIV konusunda farkındalık ve eğitim çalışmaları yapan bir sivil toplum örgütünde profesyonel olarak çalışmaya başladım. Bu dernekte, LGBTİ toplulukların sesi olduğumu ve onların hayatında değişiklik yapabildiğimi hissetmeye başladım. Bu his, bana asla durmamam gerektiğini sürekli çalışmam gerektiğini hissettirdi. Şu an çeşitli kanallarda yöneticilik yapıyorum. LGBTİ mülteci ve sığınmacılar, Ekvadorlu LGBTİ topluluğuna desteklemeyi hedefleyerek yürüttüğümüz projelerde profesyonel olarak da çalışıyorum.
Ekvador hakkında genel bilgi verir misiniz?
Ekvador, Güney Amerika coğrafyasında, hem gelişmemiş hem de gelişmekte olan ülke tanımı içinde yer alan bir ülkedir. Son 5 yıldır, özellikle Venezuela’da yaşanan kriz nedeniyle, Venezuela’dan gelen sığınmacıların sığındıkları ülke konumundadır. Venezuellalı sığınmacılar, Ekvador’a gelene kadar göç yolunda, birçok şiddet, ayrımcılık ve zorluklarla karşılaşmaktadırlar ve bu problemler Ekvador’a gelince de devam etmektedir.
Ekvador’da var olan ekonomik kriz sebebi ile, eğitim, sağlık, barınma ve istihdam alanlarında ciddi sorunlar ve sıkıntılar yaşanmaktadır. Ayrıca yolsuzluk konusu da sürekli Ekvador’un gündemindedir.
Covid-19 nedeniyle, başta sağlık olmak üzere, ekonomi ve diğer alanlarda olumsuz olarak etkiler doğmakta özellikle dezavantajlı gruplar, sağlık kurumlarına erişimde ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. Sağlık kurumlarında, personel eksikliğinden dolayı da çok fazla aksaklıklar yaşanmaktadır.
Ekvador’da yaşayan sığınmacı ve mülteci toplulukları hakkında neler anlatmak istersiniz?
Ekvador’a gelen ve yaşamını idam ettirmeye çalışan mülteci ve sığınmacılar, kendi ülkelerinde iş bulamadıkları, geleceklerini göremedikleri ve ülkelerinde yaşanan çatışma, krizlerden olumsuz etkilendikleri için Ekvador’a sığınmaktadırlar. LGBTİ mülteci ve sığınmacılar açısından da bunlara ilave olarak ayrımcılık söz konusu. Ekvador, coğrafi konumu nedeniyle Venezuela’ya oldukça yakın. Bu sebeple Venezuela’da yaşanan kriz nedeniyle ülkeye, 6 milyondan fazla Venezuela’lı sığınmacı giriş yaptı. Ayrıca, Kolombiya, Haiti, Küba diğer Latin ülkeleri ve Ortadoğu ülkelerinden gelen sığınmacılar ve mülteciler de Ekvador’da yaşamakta.
Sosyal entegrasyon açısından konuyu ele alırsak, diğer Latin Amerika ülkelerinden sığınan mülteciler, dil ve kültür açısından bir problem yaşamamaktadırlar. Mülteciler ve sığınmacılar özellikle, yasal belge ve bu belgeye erişim noktasında ciddi sıkıntılar yaşamaktadırlar. Örneğin, Ekvador’da hayatını sürdürmek isteyen kişilerin mülteci ve sığınmacı vizesi çıkarmaları gerekmektedir. Bu vizenin ücreti oldukça yüksektir. Ayrıca hem pandemi nedeniyle hem de devlet kurumlarında var olan ağır işleyiş nedeniyle çok fazla aksaklıklar olmaktadır. Bazı belgelerinin durumu online olarak takip edilmelidir fakat bu durum mülteci ve sığınmacıların internete erişiminin neredeyse imkansız olduğunu varsayarsak, olumsuz sonuçlanmaktadır. Mülteci vizesi kabul edildiği bilgisine eriştikten sonraki adım ilgili devlet kurumuna gidip, onlara tanınan süre zarfında – ki bu süre en fazla 5 dakikadır- neden bu vizeye başvurduklarını anlatmaları gerekmektedir. Siz de takdir edersiniz ki, 5 dakika içinde insanlar kendilerini etkili bir biçimde ifade edemezler. Bu ciddi bir sorun ve mülteci vizesi olmadan, Ekvador’da çalışmak yasak. Eğer ifşa edilir veya olurlarsa, ciddi para cezası ödemek zorundalar. Ayrıca mülteciler, temel haklara erişim noktasında da ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Mültecilere karşı nefret söylemi, yabancı düşmanlığı da Ekvador’da yaşanıyor. Dil farklılığı olmasına rağmen kullandığı kelimeler, konuşma hızı gibi farklılıklar kimin Ekvadorlu kimin Venezuela veya diğer ülkelerden gelen sığınmacı olduğunu gösteriyor. Ekvadorlular, özellikle Venezuelalıların işlerini ellerinden aldıklarını, o yüzden işsiz kaldıklarını, Venezuelalıların çok fazla suça bulaştıklarını, toplumsal düzeni bozduklarını düşünmekte. Medya da bu söylemlere paralel olarak, yabancı düşmanlığını arttıracak haberler yapmakta ve göstermektedir.
Suriye, Irak, Afganistan ve Suudi Arabistan’dan gelen mülteci ve sığınmacıların en büyük sorunu dil bariyeri olmasıdır. Çoğu kişi İngilizce bile konuşamamaktadırlar. Lakin Ortadoğu kökenli ve Venezuelalı mültecileri kıyasladığımızda, özellikle Ortadoğu kökenli mültecilerin, Ekvador toplumu tarafından kabulü daha fazladır. Çünkü hem dil bilmiyorlar hem de farklı bir coğrafyadan geldiler. Bu nedenle, daha kabul gören bir mülteci ve sığınmacı topluluk olarak kabul edebiliriz. Venezuela ve Kolombiyalı sığınmacılara göre kıyasladığımızda Mülteci vizesine başvurup kolay alabiliyorlar. Bu nedenle iş bulma, temel haklara erişimleri daha kolay.
Ekvador’daki LGBTi topluluğu hakkında bilgi verir misiniz?
Ekvador’da LGBTİ’lerin haklarının iyileşmesi söz konusu. Eskiye göre, ciddi yol kat edildi. Uluslararası sivil toplum örgütleri de bu konuda destek vermeye çalışıyor. Ekvador’da LGBTİ’lerin hakları, insan hakları olarak kabul edilmeye başlandı. Bu yıl COVID-19 nedeniyle online da olsa Onur Haftasını düzenliyoruz. Sivil Toplum Örgütleri, sosyal girişimciler ciddi destekler veriyor. Hükümet az da olsa Onur Haftasına destek veriyor. Ekvador’da yargı ve yasama alanında çalışan çoğu avukat, LGBTİ ve İnsan Hakları konusunda bilgili ve destekleyiciler. Her zaman da desteklediğimiz gibi LGBTİ’lere yönelik yapılan tüm projeler ve programlar hem mültecileri hem de Ekvadorluları da içermelidir. Ekvador’da yasal olarak da, LGBTİ’LERİN haklarının desteklenmesi ve koruma altına alınması için çeşitli yasal düzenlemeler, çalışmalar da yapılmaktadır.
Ekvador’da Eşcinsel evlilikler, 2019 yılı itibariyle yasal olmuştur. Lakin bu kadar yasal düzenlemeye rağmen, LGBTİ topluluğu hala daha dezavantajlı konumda. Özellikle covid-19 ile, LGBTİ topluluğunun, sağlık hakkına erişim konusunda ayrımcılık, aynı haklardan yararlanamama gibi sorunları devam ediyor. Adalete erişim noktasında da sıkıntılar yaşamaktadırlar.
Trans kadınlar ve HIV’le yaşayan olan LGBTİ’ler, trans geçiş aşamasında olanlar, dezavantajlı topluluk içinde hiç görünmeyen ve en çok ayrımcılığa maruz kalanlardır. Temel haklarına erişme noktasında ciddi sıkıntılar yaşamaktadırlar. Çalışma hayatında da ciddi sorunlar yaşamaktadırlar. LGBTİ topluluk içinde en dezavantajlı konumda olan trans kadınlardır. Ekvador hükümeti, geçiş ameliyat masraflarını karşılamıyor, kişiler kendi imkanlarıyla ameliyat masraflarını karşılamak zorundalar. Ekvador hükümeti, transların haklarını korumuyor ve onları desteklemiyor.
LGBTİ toplulukların Güney Amerika’daki durumunu ele alırsak hangi ülkeler LGBTİ dostu?
Temel haklara erişim, HIV’e yaşayanlara olan bakış açısı, zorunlu askerlik, evlilik, istihdama erişimde pozitif ayrımcılık konularında çok farklılıklar ve eşitsizlikler var diyebiliriz.
Örneğin, 2019 yılında, eşcinsel evlilikleri yasal olarak onaylayan Ekvador’u Kolombiya, Brezilya’da takip etmiştir. Daha öncesinde Uruguay ve Arjantin, eşcinsel evliliklerin onaylanması için parlamento da çalışmalar yapmıştır. Guyana ve Jamakia’da eşcinsellik yasal olarak yasaklanmıştır.
Uruguay, Brezilya ve Arjantin, Latin Amerika bölgesinde en dost ülkelerdir. Çünkü, yıllar öncesinde LGBTİ topluluklarının haklarını insan hakları olarak kabul etmiş ve desteklemiş olan ülkelerdir. 2010 yılında Arjantin, Latin coğrafyasında eşcinsel evlilikleri onaylayan ilk taraf ülkesi olmuştur., 2018 yılında trans haklarını güvence altına almak için Trans yasası çıkartmıştır.
Lakin, genel olarak Latin Amerika bölgesinde, HIV ile mücadele için, ulusal ve bölgesel düzeyde stratejiler geliştirilmeli ve uygulanmalıdır.
Latin Amerika ülkeleri, Türkiye’de özellikle genç nesil arasında oldukça popülerleşmeye başladı. Türkiye’deki gençlere mesajın nedir?
Evet, özellikle Netflix sayesinde Latin Amerika ülkelerinin giderek tanınmaya başladığını duyuyoruz ve bu çok sevindirici. Diğer ülkelerdeki akranlarıma en önemli tavsiyelerimden biri, dünya vatandaşı kimliğine sahip olmalarıdır. Dünya vatandaşlığı konusunda kendilerini eğitmeleri ve geliştirmeleri. Yaşadıkları toplumda, dezavantajlı konumda bulunan tüm birey ve topluluklara uzak olmamalarını, onların yaşadıkları sorunlara kulak vermeli ve ihtiyaçlarını yakından takip etmelerini tavsiye ediyorum.
Uluslararası düzeyde çalışmak isteyenlere ise, öncelikle yabancı dil öğrenmelerini, yurtdışında yürütülen staj programlarını takip etmelerini öneririm. İstedikleri zaman benimle de iletişime geçebilirler tabi!
Etiketler: insan hakları, yaşam, mülteci, dünyadan
