‘Geçiş Süreci Çalıştay’ı nasıl geçti?

21/01/2019 | Yazar:

Kaos GL Derneği’nin Doğa Asi Çevik’in anısına düzenlediği “Geçiş Süreci Çalıştayı” nasıl geçti?

Kaos GL Derneği’nin Doğa Asi Çevik'in anısına düzenlediği “Geçiş Süreci Çalıştayı” nasıl geçti?

Kaos GL Derneği 19 - 20 Ocak tarihlerinde Bolu’da, 2015 yılında cinsiyet geçiş ameliyatının ardından yaşanan sorunlardan ötürü hayatını kaybeden trans aktivist Doğa Asi’nin anısına “Geçiş Süreci Çalıştayı” düzenledi.

Çalıştayın amacı geçiş sürecinin hukuki / tıbbi boyutları ile alanda yaşanan sorunları tartışmak, yaşanılan sorunlara dair ‘neler yapılabilir’ sorusuna yanıt aramak, süreçte sosyal hizmet uzmanlarının rolünü konuşmaktı.

19 Ocak tarihinde gerçekleşen ilk oturum “Geçiş Sürecinde Hukuki Boyut” oldu. Moderatörlüğünü Av. Kerem Dikmen’in yaptığı oturumda ilk sözü Kadir Has Üniversitesi’den Reyda Ergün aldı. Ergün, konuşmasına Türkiye’de geçiş sürecinin hukukta temel bir hak olarak düzenlenmediğine yaptığı vurgu ile başladı.

Türkiye’de geçiş sürecinin hukuki standartlara erişimdeki sorunlar ve hukuki sürecin uzunluğu nedeniyle hak ihlalleri yarattığını belirten Ergün sözlerini şöyle sürdürdü: “Yasa koyucunun ikili cinsiyet sistemi dışında da bir cinsiyet kimliğinin varlığından söz etmesi gerekiyor. Yasa koyucu insan hakları perspektifinden hukuki kararları değerlendirmeli.”

Ergün’ün ardından Pembe Hayat Derneği’ nin avukatı Emrah Şahin söz aldı. Uygulamada kimlik değiştirme davalarından bahsederek söze başladı; bu davaların Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde açıldığını ve herhangi bir isim değişikliği davası olarak ele alındığını, pek çok hâkimin de eski Medeni Kanun üzerinden bakıp, davayı değerlendirmeye çalıştığını söyledi.

İsim değişikliği davaları nasıl görülüyor?

Şahin, isim değişikliği davalarında avukatın müvekkilin isteği üzerine sonuç odaklı stratejiler belirlemek zorunda kaldığını ve davayı sonuç odaklı yürüttükleri için de davaları ‘cinsiyet kimliği’nden değil ‘isim değişikliği’ üzerinden yürüttüklerini aktardı.

Şahin “Dernek olarak tabi ki kişilerin asıl isteklerini yerine getirmemiz gerekiyor. Ancak; bunun dışında neler yapabiliriz araştırmaya devam ediyoruz” dedi.

Trans mülteciler geçiş sürecine Türkiye’de başlıyor

İlk oturumdaki son sözü Kaos GL Derneği avukatlarından Hayriye Kara aldı. Kara, trans mültecilerin geçiş sürecinden bahsetti. Kara, trans mültecilerin daha önce Türkiye’yi geçiş ülkesi olarak gördüğünü bu sebeple geçiş sürecine burada başlamak istemediklerini ancak bugün başka bir ülkeye yerleştirme sürenin yavaş ilerlemesi nedeniyle; Türkiye’nin geçiş ülkesi durumundan çıkmış olması sebebi ile geçiş sürecine Türkiye’de başladıklarını hatırlattı.

Kara, mülteci transların, isim değişikliği ve cinsiyet geçiş ameliyatları için izlenen yola ilişkin bilgi verdi.

Multidisipliner bir ekip önemli

“Geçiş Sürecinin Tıbbi Boyutu” başlıklı oturumda Hacettepe Üniversitesi’nden Koray Başar, cinsiyet uyum sürecinin yasal düzenlemeden bağımsız ilerleyen bir süreç olması gerektiğini, bu nedenle yasal değişiklik için geçişle ilgili tıbbi girişim şartı aranmamasının uygun olacağını; kişinin bu sürece girebilmesi için belirli bir tanıya ihtiyacı olmadığından ve alanda psikiyatrın bir onama mekanizması olmaması gerektiğinden söz etti.

Psikiyatrın asıl görevinin cinsiyet uyum sürecine girmek isteyen kişiyle beraber bu sürecin planını yapmak olduğunu; bütünlüklü plan içinde her tıbbi işlemin kendine özgü koşulları olabildiğini; sonrasında ise sürecin multidisipliner bir ekip tarafından yürütülmesinin öneminden bahsetti.

Tıp ve ikili cinsiyet sistemi

Başar’ın ardından Dr. Filiz Ak söz aldı. Ak, Türk Tabipler Birliği’nin “Etik Bildirgeler Çalıştayı”nın toplumsal cinsiyet eşitliği ve LGBTİ+’ların sağlık hakkı üzerine çalıştığını, trans geçiş sürecinin de bu bağlamda ele alındığını belirtti. Dr. Ak, “Tıp eğitimi ikili cinsiyet sistemini baz almamalı” dedi.

Hormona dair bilgilendirmenin önemi

Oturum Hacettepe Üniversitesi’nden Zeynep Tüzün’ün konuşmasıyla sona erdi. Tüzün, hastanede verilen ergen danışmanlığı hizmetinden söz etti. Ergenlere verilen hizmette ailenin rolüne değinen Tüzün, ailenin, rehber öğretmenin bilinçlendirilmesinin ve bu anlamda da multidisipliner olmanın öneminden bahsetti.

Trans ergenlerin daha çok bilinçsiz bir şekilde hormon kullanımına başladıklarını ve bu sebeple hormonu kontrollü kullanmaya dair bilgilendirmenin önemine vurgu yaptı.

Kaos GL’nin danışmanlık hizmetleri hakkında

“Geçiş Sürecinde Sosyal Hizmet Uzmanlarının Rolü” oturumunda ilk sözü Kaos GL ‘de danışmanlık hizmeti veren, Tarık Şimşek aldı. Şimşek, Kaos GL’ye gelen danışmanlık hizmetlerinden ve danışanların en çok ne tür danışmanlık istediğine dair bilgiler verdi. Danışmanlık hizmetini telefon, e-mail ya da yüz yüze verildiğini söyledi.

Şimşek, Kaos GL’nin açılma, aileye açılma, iş hayatında zorunlu açılma, trans geçiş süreci, askerlik, tıbbi süreç, sosyal danışma, geçiş süreci ile ilgili genel bilgi, yönelimle ilgili danışmanlık, mahkeme süreci, yeni kimlik çıkarma ile ilgili danışmanlık, 657 ile ilgili, çalışma hayatı, sex işçiliği, akran desteği, SGK ile ilgili, rehber öğretmenlerin öğrencileri için danışmanlığı, depresyon-intihar, cinsiyet hoşnutsuzluğu ile ilgili danışmanlık, cinsiyet değiştirmenin masraflarına yönelik, hormon talebi konularında danışmanlık verdiğini söyledi.

Şimşek, öncelikle danışanı rahatlamaya dönük cevaplar vererek; sosyal durumu ile ilgili bilgi aldıktan sonra talep ettiği hizmete yönelik bir yönlendirme yaptıklarını anlattı. Şimşek yönlendirdikleri yerlerin başında; LGBTİ+ dernekleri, Çankaya Belediyesi Eşitlik Birimi, CETAD uzmanları, LGBTİ dostu tıp uzmanları, sendikaların yer aldığını söyledi.

Mülteci translara sosyal hizmet desteği

Oturumda Kaos GL Derneği’nin mülteciler için verilen hukuki ve sosyal danışmanlık hizmetinden bahsedildi. Danışmanlığın e-mail ya da telefon ile Arapça, Farsça, İngilizce ve Türkçe olarak verildiği anlatıldı. Mülteciler için geçiş sürecine ilişkin, bu sürecin uzunluğu ve hastane randevu sürecine ilişkin danışmanlık hizmeti verildiği bahsedildi. Ayrıca her ildeki göç müdürlüğünün uygulamasının farklı oluşunun sıkıntı yarattığı, mültecilerin sosyal güvenlik durumlarının “aktif” durumdan çıkartılmasının da karşılaşılan en büyük problem olduğu belirtildi.

Aktivistler anlattı

20 0cak Pazar sabahı başlayan “LGBTİ+ Örgütlerinde Geçiş Süreci ve Akran Danışmanlık Deneyimleri” oturumda ise Transgender Europe Yönetim Kurulu üyesi Emirhan Denizçelebi ve bir trans erkek annesi Nurcan Çolak kendi deneyimlerinden bahsederek; alandaki akran danışmanlığından bahsetti.

Bu oturumda ayrıca trans hakları savunucusu Hayat Çelik, her ayın ilk çarşambası Sosyal Politikalar Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği (SPoD) ev sahipliğinde bir araya gelen Trans Terapi Grubu’nda geçiş sürecindeki translara sağlanan psiko-sosyal desteği anlattı.

Genç LGBTİ Derneği’nden Nora Şenkal dernek çatısı altındaki danışmanlık hizmetinden bahsetti. Daha çok kimlik bunalımı ile ilgili danışmanlık hizmeti isteyenlerin çoğunlukta olduğunu belirterek; onlara korkuları ile yüzleşmeleri ve özgüvenlerini arttırmaya yönelik danışmanlık hizmeti verdiğinin anlattı. Daha çok trans kadınların danışmanlık hizmeti almak istediklerini belirtti.

Batı Balkanlar ve Türkiye’de LGBTİ Eşit Haklar Derneği (ERA) yönetim kurulu üyesi Trans aktivist Janset verdiği danışmanlık hizmeti deneyimlerinden bahsetti. Cinsiyet değiştirme operasyonları hakkında olan başvuruları nasıl yanıtladığını aktaran Janset, yurt dışındaki uygulamalar hakkında bilgi verdi.   

Çalıştay, trans geçiş sürecine dair öneri ve taleplerin sıralanması ile sona erdi.

Etiketler: insan hakları, sağlık