06/01/2025 | Yazar: Ebru Apalak
LGBTİ+ mahpusların durumunu KaosGL.org’a değerlendiren CİSST Hapiste LGBTİ+ Temsilcisi Erkin Akbay’a göre temel sorunlar “tecrit, yoksulluk kaynaklı temel ihtiyaçlara erişim sorunları ve ayrımcılık”.
Türkiye’de hapisteki LGBTİ+’ların maruz kaldığı hak ihlalleri, çözüm bekleyen bir insan hakları sorunu olarak karşımıza çıkıyor. Bu konuda atılacak adımlar, sadece LGBTİ+ mahpuslar için değil, Türkiye’deki insan hakları standartlarının yükseltilmesi açısından da önem kazanıyor.
LGBTİ+ mahpusların sayısı, il ve ilçelerle cezaevlerine göre dağılımları, Adalet Bakanlığı’nın resmî verilerinde yer almıyor. Bakanlığa bağlı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü'nün 1 Aralık 2024 tarihli verilerine göre, Türkiye'de toplam 406 ceza infaz kurumu bulunuyor. Bu kurumların toplam kapasitesi ise 299 bin 42 kişi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne 2022 yılında sunulan "LGBTİ+ Mahpuslar ve Türkiye’deki İnsan Hakları İhlalleri" raporuna göre, LGBTİ+ mahpus sayısı; 255. Resmî verilerin eksikliği, hapisteki LGBTİ+’ların özel ihtiyaçlarının belirlenmesini ve sorunlarına çözüm üretilmesini zorlaştırıyor.
Ceza infaz sistemindeki sorunları ele alan, mahpusların haklarını savunan sivil toplum kuruluşu CİSST’ten Erkin Akbay, LGBTİ+ mahpusların durumunu KaosGL.org’a değerlendirdi.
Tecrit, ayrımcılık ve temel ihtiyaçlara erişim sorunları
Türkiye’de dezavantajlı gruplar arasında olan hapisteki LGBTİ+’ların özel ihtiyaçlarına yönelik politikalar uygulanmıyor. LGBTİ+’lar cezaevlerinde birçok sorunla, ayrımcı, homofobik ve transfobik tutum ve muameleyle karşılaşıyor. Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği’nin (CİSST) Hapiste LGBTİ+ Temsilcisi Erkin Akbay, LGBTİ+ mahpusların maruz kaldıkları insan hakları ihlallerini şöyle sıraladı:
“Tecrit altında tutulma, sevk taleplerinin reddedilmesi, yoksulluk kaynaklı temel ihtiyaçlara erişim sorunları, koğuş yerleştirmelerinde ayrımcılık ve izolasyon.”
Türkiye’de İstanbul, Rize ve Tekirdağ’ın da aralarında bulunduğu birçok şehirdeki cezaevlerinde LGBTİ+ koğuşları var ancak LGBTİ mahpusların bulunduğu tüm cezaevlerinde LGBTİ+ koğuşları yok.
Akbay, “LGBTİ+ mahpusların yasal düzenleme gereği kendilerine özgülenmiş koğuşlarda tutulmaları gerekiyor. Ancak güvenlik ve kapasite yetersizliği gerekçesiyle bu mahpusların çoğu tecrit altında tutuluyor” dedi.
Hapisteki LGBTİ+’lar görüntülü görüşme ve partnerleriyle görüşme haklarından yararlanamıyor
Mahpuslar, güvenlik, tecrit gibi gerekçelerle aileleri ve yakınlarıyla görüşme konusunda güçlük çekiyorlar. Akbay, buna ilişkin şöyle konuştu:
“LGBTİ+ mahpuslar, tutuldukları kurumda güvenlik ve kapasite yetersizliği, LGBTİ+ koğuşlar yerine tecritte tutulmaları sebebiyle telefonla görüntülü görüşme haklarından faydalanamamaktadır. Evlilik eşitliğinin tanınmamasının bir uzantısı olarak da LGBTİ+ mahpuslar partnerleriyle görüşme hakkından yararlanamamaktadır.”
Kıyafet ve kişisel bakım ürünleri LGBTİ+’lara verilmiyor
Mahpusların cinsel yönelim ve cinsiyet kimliklerine uygun kıyafetler ve kişisel bakım malzemelerine ulaşma konusunda sorun yaşadıklarını söyleyen Akbay, cezaevi idarelerinin uygulamalarına ilişkin şu ifadeleri kullandı:
“Cinsiyet kimliği ve cinsel yönelimi sebebiyle idare tarafından uygun bulunmayan giysi ve kişisel bakım malzemelerinin iç ve dış kantinde bulundurulmaması, kendilerine gelen kargoların aynı sebeple LGBTİ+’lara teslim edilmemesi sahada gözlemlediğimiz hak ihlalleri arasında.”
Türkiye’de LGBTİ+ mahpusların, infaz süresini insan hakları ve onuruna uygun geçirmelerini sağlayacak koşulları yaratacak politikalar geliştirilmiyor. Akbay, LGBTİ+ mahpuslar için yasal düzenlemelere gereksinim olduğuna dikkat çekti:
“İkili cinsiyet sistemi üzerine kurulan infaz kurumlarının LGBTİ+ mahpusların özel ihtiyaçlarını gözeten ve hak ihlallerini giderecek şekilde yasal düzenlemelere ihtiyaç bulunmaktadır. İnfaz kurumlarının yapısının LGBTİ+ mahpusları kapsayacak şekilde değiştirilmesi; infaz kurumlarında başlayan ve devam eden beden uyum sürecine ilişkin yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi gerekmektedir.”
Hapsedilmiş LGBTİ+’lara psikolojik destek verilmiyor
Cezaevlerindeki LGBTİ+’lara psikolojik destekle sosyal hizmet desteği sunulmuyor. Cezaevinde şiddete maruz kalan LGBTİ+’lar, CİSST’e başvuruyor. Bir hak ihlaline uğrayan ya da haklarını öğrenmek isteyen mahpuslar CİSST’in 0216 4505004 numaralı Mahpus Danışma Hattı’na hafta içi her gün 11:00-17:00 saatleri arasında başvurabilir.
*Bu haber, Avrupa Birliği’nin maddi desteği ile hazırlanmıştır. İçerik tamamıyla KaosGL.org’un sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliği’nin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.
Etiketler: insan hakları, nefret suçları, danışmanlık, ekonomi, dava, özel haber, beda, araştırma
1720430400.jpg)