06/09/2023 | Yazar: Aslı Alpar
Ege Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Hüsnü Pullukçu, KaosGL.org’a PrEP ve PEP’in önemiyle, bu koruyucu preparatlara erişimin önündeki engelleri anlattı.
“Cinsel ilişkinin sonunda partnerimin rızam ve bilgim dışında kondomu çıkarttığını farkettim ve temas sonrası HIV geçişini engelleyen PEP tedavisine erişmek Türkiye’de çok zor. Doktorların güncel bilgisi ve kapsayıcı tavırları olmayabiliyor. Hangi ilacı almanız gerektiği ve nasıl kullanmanız gerektiği konusunda doktorlardan yeterli yönlendirmeleri alamıyorsunuz. Her şeyden önce ilacın ilk dozunu almanız gereken saatler içinde bir uzmana dahi ulaşmanız bu sağlık sisteminde imkansız gibi. Diyelim ki bilinçli bir uzmana ulaştınız, bu sefer de yönlendirdikleri ilaçlar erişilebilir ücretlere satılmıyor çünkü devlet PEP tedavisini tanımıyor.”
Bu cümleler yakın zamanda PEP’e oldukça zor erişen bir aktiviste ait. PrEP ve PEP’e erişimin zor olması ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanmamasına dair Kaos GL’den Defne Güzel şunları söylüyor:
“PReP ve PEP, HIV’i önlemede çok güçlü aparatlar. PReP ve PEP, tabiri caizse HIV edinme endişesini ortadan kaldırıyor. Yani bu aparatların en başta özgür cinsellik vaadi var ve bu vaat devletleri korkutuyor. Devlet politikaları maalesef bu konuda oldukça muhafazakar. Çünkü PReP ve PEP cinselliğin denetime alınmasının da altını oyuyor.”
Peki, PrEP ve PEP’i biliyor muyuz? Bu tedaviler gerçekten HIV geçişini engelliyor mu? Dahası bu tedaviler SGK kapsamına neden alınmıyor?
Ege Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Hüsnü Pullukçu, KaosGL.org’a PrEP ve PEP’in önemiyle, bu koruyucu preparatlara erişimin önündeki engelleri anlattı.
PrEP ve PEP’e erişim neden zor?
Ne yazık ki bu iki koruyucu ilaç da Sosyal Güvenlik Kurumu ödemesi kapsamında değil. Bunun en önemli sebebi Türkiye’de bu ilaçların koruyuculuğuna dair yeterli veri olmaması.
Gerçekten koruyucu mu peki?
Evet. PrEP de PEP de 2008’den beri piyasada. HIV edinimini önler mi önlemez mi tartışmalarından sonra yapılan katılımları çok yüksek bilimsel araştırmalar yapılmaya başlandı. İlk yıllarda eşcinsel erkeklerin kullanılması önerilse de 2015’den bu yana herkesin HIV edinimine yol açabilecek temaslardan önce ve sonra bu ilaçları kullanması gerektiği önerildi. Yüzde 99 oranında koruyuculuğu var.
Tedavi pahalı!
Nasıl kullanmak gerekiyor?
Anal ilişki için cinsel ilişkiden en az 2 saat önce 2 tablet alınmasını, ilişkiden ilk 24 ve 48 saat sonra birer tablet daha kullanmalarını öneriyoruz. Yani anal ilişkiyle HIV edinimini önlemek, önceden alınan toplam 4 tabletle sağlamak mümkün. Ancak ilişki sıklığı fazla olan kişilerin PrEP’i her gün kullanmalarını (yani günde 1 tablet, hergün) öneriyoruz.
Vajinal birlikteliklerdeyse ilacın vajinadaki konsantrasyonu bir hafta sürdüğü için HIV geçişinin olabileceği temaslardan bir hafta önce kullanmaya başlamak gerekiyor. Her gün bir tablet alınıyor. İlişkiden sonraki bir haftaya kadar kullanmalarına devam etmelerini istiyoruz. Aslında kadınlarda da günlük kullanıma devam etmek korunmak açısından çok daha uygun.
Pahalı mı bu ilaçlar?
Ne yazık ki evet, SGK kapsamında olmadığı için HIV geçişine sebep olabilecek ilişki öncesi alınmasını önerdiğimiz PrEP
PEP ne zaman alınmalı?
Riskli İlişkiden sonraki ilk 24 saatte PEP’e erişmek önemli ama ilk üç günde başlanabilir. Koruyuculuğu yüzde 85 civarında. Kullanımdan sonra birinci ayda ve kırk beşinci günde HIV için tahlil yaparak takiplere devam ediyoruz.
“Kondom kullanımı diğer cinsel yolla geçen enfeksiyonlar için önemli”
Yan etkileri var mı?
Böbrek ve kemikle ilgili bazı sıkıntılar, bulantı ve hafif ishal benzeri dışkılama olabiliyor.
Çok uzun süreli kullanımlarda -beş yıldan uzun süreyi kastediyoruz- kemikleri zayıflattığına dair bir veri bulunuyor ancak gençlerde ve ek hastalığı olmayanlarda ork görülmüyor. Dahası yan etkiler takip edilebiliyor. Zaten PrEP de PEP de bir hekim kontrolünde yapılmalı.
PrEP ve PEP’in varlığı kondom kullanımını azaltabiliyor. Bu istemediğimiz bir şey, çünkü diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların arttığını görmek mümkün; sifiliz (frengi) , bel soğukluğu , klamidya gibi… Öyle ya da böyle cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak bizler için önemli. Kendimize en uygun korunma yöntemini bu işle ilgilenen bir hekim ile belirlemek ise en güzeli
Etiketler: insan hakları, sağlık, sağlık hakkı
