05/01/2024 | Yazar: Gözde Demirbilek
1992 yılından bu yana eyaletin tüm erkek hapishanelerinde tutulan trans kadın mahpus, cinsiyet onaylayıcı bakımını yasadışı bir şekilde reddeden ve akıl sağlığına zarar veren Ceza İnfaz Kurumu’na dava açtı.
Görsel: Kaos GL ve Pembe Hayat’ın Ayrımcılığa Karşı Gökkuşağı Koalisyonu kapsamında yayınladığı, 2017 tarihli “Türkiye’de Trans Kadın Mahpuslar” rapor kapağı
Amerika Birleşik Devletleri’nin Georgia eyaletinde mahpus bir trans kadın, cinsiyet onaylayıcı bakımını yasadışı bir şekilde reddederek sivil haklarını ihlal eden ve akıl sağlığına zarar veren Ceza İnfaz Kurumu’na ve kurumun ihale ettiği iki sağlık şirketine dava açtı.
Jane Doe’nun avukatları bu davada tazminat ve beden geçiş operasyonlarına ilişkin yasal hakkını kullanabilmesi için acil tedbir kararıyla birlikte kadın hapishanesine naklinin gerçekleşmesini ve hormon, peruk ve sütyen gibi cinsiyet onaylayıcı öğelerin erişilebilir olmasını talep ediyor.
Tehdit, tecrit, kötü muamele
Dava dosyasında Doe’nun geçiş sürecine başlamayı planlamasından kısa bir süre önce olan 1992 yılından bu zamana değin eyaletin tüm erkek hapishanelerinde tutulduğu belirtiliyor. Dosyada 2015 yılında Doe’nun resmi olarak cinsiyet hoşnutsuzluğu tanısı aldığı, 2019 yılına kadar hormon tedavisi gördüğü ancak cezaevinde maruz bırakıldığı cinsel saldırıların birinin ardından “güvenliği için” hücre hapsine mahkum edildiği yazıyor. Doe; hücre hapsindeyken hormona erişiminin ve intihara meyilli olduğunda dahi süreç takibini yapan uzmanlarla görüşmesinin kurum tarafından engellendiğini, gardiyanların kasıtlı olarak kötü davrandığını, saçlarını uzatmaya başladığında zapt edilerek zorla saçlarının kesildiğini söylüyor.
Cezaevi ve sağlık şirketleri tarafından yasal hakkı çerçevesindeki ameliyatın reddedilmesi sürecine ilişkin Doe; yedi yıldan fazla süre boyunca aralarında gardiyan, sağlık profesyoneli ve kişisel bakım sağlayıcılarının olduğu yetkililerin Georgia Ceza İnfaz Kurumu’nun trans mahpusların ameliyatlarına “tamamen yasak” uyguladığını söylediğini anlatıyor. Dava açılan sağlık şirketlerinden birine bağlı çalışan psikiyatristin ameliyatı onaylamasının önünün işten çıkarılma tehdidiyle kesildiği, cezaevinin akıl sağlığı kliniği yöneticisi başka bir doktorun Doe’nun kendine zarar verme girişiminin ardından “bir kez daha denerse belki hastanede bıraktığı yerden devam ederek yumurtalıklarını keseceğini” söylediği yine dosyayla kayda geçen bilgiler arasında.
Anayasaya aykırı bir yasakla 7 yıl bakımdan mahrum bırakıldı
Doe, gerekli tıbbi bakıma erişim sağlamak için Georgia eyaletine dava açan büyük bir trans topluluğunun son üyelerinden. Her ikisi de siyah trans kadın olan Shon Thomas ve Gwendolyn Cheney, 2021’de eyalete dava açarak eyaletin yoksullar için sağlık yardımı programlarının trans bakımını kapsamasını zorunlu kılan bir anlaşmaya başarıyla ulaştılar. Ekim (2023) ayında eyalet, trans devlet kurumu çalışanlarının da kapsama alınmasını sağlayan benzer bir anlaşmaya vardı.
Dava müdahillerinden Parmaklıklar Ardındaki Haklar kuruluşunun Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Direktörü D. Dangaran, yapılan basın açıklamasında Doe’nun savunmasıyla ilgili şunları paylaştı:
“Doe, şimdiye kadar tanıdığım en güçlü insanlardan biri. Kendisini yorulmadan savundu, cinsiyeti onaylayan ameliyatlar ve özgür dünyada kolayca bulunabilecek diğer kolaylıkların peşinden gitti. Georgia Ceza İnfaz Kurumu’nun yasadışı yasağının erişimini engellediği gerekli bakımdan yararlanabilmesi için çabalamaktan, onu temsil etmekten gurur duyuyorum.”
Yine dava müdahillerinden Baker Botts’un ortaklarından Av. Scott Novak ise basın açıklamasında talep edilen bakım koşullarının aciliyetine şöyle değindi:
“Cinsiyet onaylayan ameliyatların sağlanmasına yönelik genel bir yasak, yalnızca Georgia Ceza İnfaz Kurumu’nun kendi politikasını değil, temel tıbbi standartları ve Amerika Birleşik Devletleri Anayasasını da ihlal ediyor. Bayan Doe’ya yıllar önce sahip olması gereken tıbbi bakım ve güvenli yaşam koşullarını sağlamak için Parmaklıklar Ardındaki Haklar ve Adil Dövüş Girişimi ile ortaklık yapmaktan gurur duyuyoruz.”
Doe’nun davası, Novak’ın bahsettiği ihlale trans kadın Ashley Diamond’ın Sekizinci Değişiklik davasına atıfta bulunarak bağlanıyor. Bu davaya Adalet Bakanlığı 2015 yılında bir özet sunarak, mahpusların hapsedilmeden önce görmedikleri herhangi bir bakımın reddedildiği “çerçeveyi dondurma” politikalarının ABD Anayasası Sekizinci Değişikliği kapsamına aykırı olduğunu ve uygulanamayacağını söylemişti.
Etiketler: insan hakları, dünyadan, sağlık hakkı
