26/10/2023 | Yazar: Gözde Demirbilek
48 yaşındaki bir trans erkeğin başvurusunun ardından Japonya’da mahkeme, cinsiyetin yasal olarak tanınması için translara cerrahi operasyonun zorunlu kılınmasının anayasaya aykırı olduğuna karar verdi.
Pankartta “(Zorunlu) Ameliyata hayır! Nüfus kütüğünde “ben” olmak istediğim bir dava” yazıyor.
Japonya’da 2004’ten bu yana yürürlükte olan bir yasa, yasal belgelerdeki cinsiyet hanesinin uyumlanma işlemleri için trans vatandaşları genital cerrahi operasyon geçirmeye zorluyor.
Geçtiğimiz günlerde Japonya’da mahkeme, ülkenin hukuk tarihinde ilk örneği olan bir kararla, trans erkek bir başvurucunun cinsiyetinin yasal olarak tanınması için tıbbi operasyon geçirmesi gerekmediğine karar verdi.
48 yaşındaki başvurucu Gen Suzuki, 2021 yılında Shizuoka Aile Mahkemesi’nden cinsiyetinin ameliyat olmadan yasal olarak tanınmasını talep etmişti.
Talebi mahkeme tarafından 12 Ekim'de (2023) alınan bir kararla nihayet kabul edildi. Mahkeme, yasanın kısırlık ve cerrahi operasyon şartını anayasaya aykırı buldu. Hakim, yasada zorunlu kılınan işlemin “üreme işlevinin kaybı gibi ciddi ve geri dönüşü olmayan sonuçlara yol açtığını”, “Tıbbi açıdan böyle bir tedaviye zorlanmanın sebep olabileceği sosyal karmaşanın düzeyine bakıldığında, lüzum ve mantıktan yoksun olup olmadığını sorgulamadan edemiyorum” sözleriyle ifade etti.
Suzuki, mahkeme kararının ardından Associated Press'e yaptığı yorumda toplumdaki olumlu değişimlerden cesaret bulduğunu söyleyerek çocukların umutlarına tutunduğu ve cinsel çeşitliliğin doğal olarak kabul edildiği bir toplum görme isteğini dile getirdi.
“Yasal zorunluluk, kişilerin cinsiyet kimliğine saygı gösterilmesine ilişkin temel insan hakkını ihlal ediyor”
2004 tarihli yasa; cinsiyetinin yasal olarak tanınmasını isteyen kişilerin, testisler ve yumurtalıklar da dahil olmak üzere üreme organlarını zorunlu olarak kaybetmesini ve haneye yazılmasını talep ettiği cinsiyetin “cinsel organlarına benzeyen organlara sahip görünen” bir vücuda sahip olmasını şart koşuyor.
Japonya Yüksek Mahkemesi 2019 yılında, ilgili yasanın “ailelerde ve toplumda kafa karışıklığını azaltmayı amaçladığı için” anayasaya uygun olduğunu söylemişti. Ancak mahkeme bununla birlikte yasanın mevcut haliyle özgürlüğü kısıtladığını ve değişen toplumsal değerlere ayak uyduramayacağını “Trans kişilerin cinsiyet açısından karşılaştığı acılar, aynı zamanda cinsiyet kimliğindeki çeşitliliği benimsemesi gereken toplum için de endişe vericidir” ifadesiyle belirtmişti.
Bu yılın başlarında Yüksek Mahkeme, işvereni tarafından ofis katındaki kadınlar tuvaletini kullanması “cerrahi işlemlerden geçmediği ve cinsiyetini yasal olarak değiştirmediği” gerekçesiyle yasaklanan trans çalışanın lehine bir karar verdi.
Mahkeme 27 Eylül’den bu yana, 2004 yasasının ulusal düzeyde anayasaya aykırı olduğuna hükmedebilecek bir dosyayı daha değerlendiriyor. Bu dosyada bir trans kadın başvurucu, devletin translara şart koştuğu yasal zorunluluğun; kişilerin cinsiyet kimliğine saygı gösterilmesine ilişkin temel insan hakkını ihlal ettiğini söylüyor. Yüksek Mahkeme’nin yıl sonuna kadar dava hakkında kararı açıklaması bekleniyor.
Etiketler: insan hakları, sağlık, dünyadan, sağlık hakkı
