14/08/2019 | Yazar: Damla Umut Uzun
Rina Kika, Kosova’daki LGBTİ+ haklarını anlattı: “Yasal teminatlar kâğıt üstünde kalınca LGBTİ+’lar polise rapor etme, dava açma gibi süreçlerde de çekimser oluyor.”
Rina Kika, Kosova’daki LGBTİ+ haklarını anlattı: “Yasal teminatlar kâğıt üstünde kalınca LGBTİ+’lar polise rapor etme, dava açma gibi süreçlerde de çekimser oluyor.”
Rina Kika'nın sunumu esnasında çekilen bir fotoğraf
Kaos GL’nin İzmir’de düzenlediği Uluslararası Cinsiyet ve Hukuk Konferansı’nın katılımcılarından olan Rina Kika ile Kosova’daki LGBTİ+ haklarına dair konuşmak için bir araya geldik. Rina Kika, Kosovalı avukat. Kişisel avukatlık ofisinin yanında Kosova’da LGBTİ+ alanında çalışan Center for Liberty ad Equality’de çalışmalar yürütüyor.
Bize biraz Kosova’daki LGBTİ+lerin yasal düzlemdeki durumundan bahsedebilir misin?
Kosova, bölgedeki en homofobik ve transfobik ülke olmaya devam ediyor. Buna rağmen, LGBTİ+ toplumunun durumunu iyileştirmek ve kamuoyunda farkındalığı arttırmak adına sivil toplum örgütleri tarafından yapılan çok iş var. Mesela, geçen sene başkent Priştina’da ilk Onur Yürüyüşü’nü düzenledik. Yürüyüş oldukça fazla insan tarafından desteklendi hatta Kosova’nın başkanı bile kalabalıkla birlikte yürüdü. Yürüyüş öncesinde çok fazla tehdit ve olumsuz yorum yapılmış olsa da hiçbir sorun yaşanmadı.
LGBTİ+lar için temel insan hakları yasalarca garanti altına alındı mı? Ayrımcılık karşıtı ve nefret suçları yasalarınız var mı?
Yasalarımız oldukça ilerici ve LGBTİ+ toplumu için geniş kapsamlı koruma sağlıyor. Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılıkları önlemek için iki yasamız var: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Yasası ve Ayrımcılıktan Korunma Yasası. Ama maalesef bu yasal teminatların çoğu sadece kâğıt üstünde kalıyor ve çoğunlukla yetkililer tarafından uygulanmıyor. Bu şekilde uygulamada sıkıntılar olunca da tahmin edersiniz ki LGBTİ+ toplumundan biri ayrımcılığa uğradığı bir durumda koruma talep etmekten kaçınıyor ya da bu durumu polise rapor etme, dava açma gibi süreçlerde de çekimser oluyor.
Nefret suçlarından korunma konusunda da aslında Ceza Kanunumuzda nefret suçu yasası mevcut. Fakat bu yasa, kişinin cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğinden kaynaklı nefret suçlarını net bir şekilde kapsamıyor.
Ceza Kanunundaki nefret suçu listesi her ne kadar yüzeysel olsa da uygulayıcılar, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli nefret suçlarını cezalandırırken yasanın esnekliğini kullanabilir. Ama şimdiye kadar yalnızca bir savcı bunu uyguladı. Bu uygulamayı sağlayan da Kosova Ombudsmanlığının sürece dahil olmasıydı.
Rina Kika'nın sunumu esnasında çekilen bir fotoğraf
Kosova’da LGBTİ+ hakları üzerine çalışan Center for Liberty ad Equality’de (CLE) çalışıyorsun. Kurumunuzda LGBTİ+’ların hukuki alanda durumunun iyileştirilmesi için ne tür çalışmalar yapıyorsunuz?
Üzerinde çalıştığım en güncel örneği anlatabilirim: Ben şu an Kosova tarihinde yasal cinsiyet tanınması için mücadele eden ilk trans erkek Blert Morina’nın avukatlığını yapıyorum. Bizim yasalarımızda cinsiyet geçişi ile ilgili bir düzenleme olmamasına rağmen kimlik ismini değiştirmek mümkün. Cinsiyet kimliğini korunan yasal bir kategori olarak tanıyan yasaya dayanarak ve kimlik ismini değiştirmeye yönelik hali hazırdaki yasayı izleyerek Blert için Nisan 2018’de bir isim değişikliği ve legal gender marker değişikliği başvurusu yaptık. Bu başvuru, idare mahkemesinin ilk iki aşamasında reddedildi. Böylelikle Priştina Asliye Mahkemesine ilk talebimizin kabul edilmesi ve idari aşamalardaki kararların iptal edilmesi için dava açtık.
Kosova yargı sistemi birikmiş davalarla dolu olduğu için bir davanın mahkemece incelenmesi uzun zaman alıyor. O yüzden, Asliye Mahkemesindeki davanın Blert’in durumu için etkisiz bir yol olacağına karar verdik; böylelikle Kosova Anayasa Mahkemesi’ne bu davayı incelemesi ve esasa ilişkin karar vermesi için dilekçe verdik. Anayasa Mahkemesi’ne gidebilmek için tüm yasal yolların tüketilmiş olması gerekiyor aslında ama mahkeme, hukuki çözümlerin etkisiz olduğuna hüküm verirse istisna uygulayabilir. O yüzden şu an Anayasa Mahkemesi’nin Blert’in davasını makul bulmasını umuyoruz. Kosova Anayasa Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararlarını oldukça titiz bir şekilde uyguladığı için, davanın kabul edilebilir olduğuna ve cinsiyet kimliği için yasal tanınma lehine karar vereceğine oldukça ümitliyiz.
Kaos GL dergisine nereden ulaşabilirim?
Bu yazı ilk olarak Kaos GL dergisinin “Bir İnsan Hakları İhlal Aracı Olarak Hukuk” dosya konulu 166. sayısında yayınlanmıştır. Dergiye; online aboneler dergi websitesinden ulaşabilir. Basılı halini edinmek isteyenler kitapçılardan satın alabilirler. Dergiyi internetten satın almak için ise Notabene yayınları ile iletişime geçebilirsiniz.
Etiketler: insan hakları
