09/07/2008 | Yazar: Aydın Öztek
Galatasaray Üniversitesi Medya Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin geçtiğimiz sene düzenlediği ‘3. Sayfa’ konulu konferansının sunumlarından biri de ‘Eşcinselliğin Yazılı Basında Temsili: Hürriyet Gazetesi Örneği’ydi. Muhabirlerimizden Aydın Öztek’in araştırmadan notları…
Galatasaray Üniversitesi Medya Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin geçtiğimiz sene düzenlediği ‘3. Sayfa’ konulu konferansının sunumlarından biri de ‘Eşcinselliğin Yazılı Basında Temsili: Hürriyet Gazetesi Örneği’ydi. Muhabirlerimizden Aydın Öztek’in araştırmadan notları…KAOS GL
Aydın Öztek
Galatasaray Üniversitesi Medya Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından 4 Aralık 2007 tarihinde düzenlenen ‘3. Sayfa’ konulu konferansın bildiri kitabı geçtiğimiz Nisan yayımlandı.
İki bölümden oluşan konferansın birinci oturumunda Doç Dr. Hülya Uğur Tanrıöver başkanlığında ‘3. Sayfa ve Temsil’, ikinci oturumunda ise, Prof. Dr. Dilruba Çatalbaş Ürper başkanlığında ‘Sınıfsal Açıdan 3. Sayfa’ konuları ele alınmıştı.
İlk oturumda Ar. Gör. İdil Engindeniz Şahan ve Ar. Gör. Mutlucan Şahan’ın ‘Eşcinselliğin Yazılı Basında Temsili: Hürriyet Gazetesi Örneği’ başlıklı sunum oturumda en çok ilgimi çeken araştırmaydı. Sizlere bu araştırmadan bazı notları aktarmak istiyorum.
‘…içinde yaşadığımız ‘Batılı’ toplumlarda çoğunluk konumunda bulundukları için ‘insan neden heteroseksüel olur?’ sorusunu sormak saçma gibi görünse de aynı soru eşcinseller için sorulmakta ve pek çok araştırmayla bu soruya yanıt aranmaktadır.
…Heteroseksüellik dışındaki cinsel yönelimler söz konusu olduğunda haberin konusu ile ilgili olup olmadığına bakılmaksızın, LGBTT kişilerin cinsel yöneliminin altı çizilmekte ya da eşcinsellik şiddetle doğrudan ilişkilendirilerek bir toplumsal patojen olarak sunulmaktadır.
…Çalışmamızda Hürriyet’in web sitesinde 2007 yılı ağustos, eylül ve ekim aylarında LGBTT kişilerin konu edildiği 102 haberi inceledik.’
Ağustos 2007
…5 Ağustos tarihli ilk haber ‘Bursa’daki eşcinseller buluşması iptal’ başlığıyla yayımlanmış. …sadece Gökkuşağı Derneği başkanı Öykü Evren’in açıklaması üzerine kurgulanarak karşı tarafın görüşüne yer verilmediği için habercilik açısından eksik kalmakla birlikte habere söz konusu olan kişilerle ilgili herhangi bir yorumdan ya da yönlendirmeden kaçınıldığını ve haberin nötr bir şekilde verildiğini görmekteyiz. …Ayrı ayrı iki yorum yapan ‘hacer gezer’, ‘bir erkeğin yine bir erkekle birlikte olmasını’ ‘çok çok iğrenç bir durum’ olarak tanımlarken dernek üyelerinin ‘Kimliğimizi istiyoruz’ talebine karşılık olarak da ‘doğduğunuzda cinsiyetinize göre ailenizin çıkardığı kimliğiniz var’ yorumunu yapmış.
…13 Ağustos tarihli haberde Gökkuşağı Derneği üyesi 35 eşcinselin Türkiye İş Kurumu (İş-Kur) Bursa Bölge Müdürlüğü’ne giderek iş başvurusunda bulunduğu belirtilmekte. …son derece nötr bir dille yazılan bu habere beş yorum yapılmış ve hepsi destek içeren yorumlar. …bununla birlikte …‘olumlu’ kategorisindeki yorumlar dahi aslında ‘olumsuz’ göndermeler barındırmakta. Örneğin, HISAR PARK adlı yorumcu, ‘etrafımızda o kadar çok herşeyiyle normal insan var ama bu ülkeye hiç bir yararı yok hatta zararı var’ diyerek alt metinde haber konusu olan kişileri ‘her şeyiyle normal’ olarak görmediğini ifade etmiş olmaktadır.
…üçüncü haber, 25 Ağustos tarihli ve ‘Kefen giydiler eylem yaptılar’ başlığını taşımakta. İmzasız yayımlanan haberde ‘Ankara Kızılay’da toplanan Pembe Hayat Derneği üyesi travesti ve transseksüellerin, bir arkadaşlarının öldürülmesini protesto için beyaz kefen giyerek yatma’ eylemi’ yaptıkları belirtilmekte. Dernek üyelerinin eylem biçimi haberin aslında tırnak içinde verilmiş (‘yatma’ eylemi). …‘yatma’ sözcüğünün bu şekilde kullanımıyla haberde travesti ve transseksüellerin fuhuş yaptıkları algısına üstü kapalı bir gönderme yapılmakta…
Eylül 2007
…Öykü Evren, bu kez ‘Dernek başkanı fuhuşta yakalandı’ başlıklı haberle gündeme geliyor. …haberin girişinde Bursa’da ‘fuhuş amaçlı çete kurdukları öne sürülen 26 travesti ve transseksüelin’ gözaltına alındığı ve ‘zanlılar arasında, …Gökkuşağı adı verilen derneğin, bir süre önce kredi alarak cinsiyetini değiştirip evlenen başkanının da’ bulunduğu belirtilmiş. …Yine haberin girişinde ‘fuhuş amaçlı çete kurdukları öne sürülen’ ifadesi kullanılırken, yani bu suçlamanın kesinlik kazanmadığı belirtilirken haber metninde kesin bir karara varıldığını görmekteyiz: ‘Bursa Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şubesi ekipleri fuhuş amaçlı çete kuran travesti ve transseksüellerden oluşan 26 kişiyi bugün evlerinde gözaltına aldı’.
…Bursa’da yaşanan olaylarla ilgili haberin devamı 4 Eylül 2007 tarihinde ‘Mini etek ve dekolte cezası’ başlığıyla verilmiş. …Haberde polisin, derneğin Denetim Kurulu kararlarını incelediği ve bunlar arasında ‘dernek üyelerinin 08.00-20.00 saatleri arasında mini etek ve dekolte giymelerinin yasak olduğu’ bilgisinin de bulunduğu aktarılmakta. Habere yapılan iki yorumdan birinin sahibi ‘Serkan Özcan’ın yorumu, başlığa taşınarak haberde ön plana çıkarılan ‘mini etek giymeme’ kararı üzerine: ‘Yakışan giysin, yakışmayana ceza kesin’.
…Yine devam niteliği taşıyan ‘Travestiler özel koğuşa konuldu’ başlıklı haber 6 Eylül 2007’de yayımlanmış. …haberin içinde olayın idari süreci hakkında hiçbir şekilde bilgi verilmez ve çete kurma suçu kesinleşmiş, söz konusu kişiler mahkum olmuş gibi aktarılırken, …asıl ön plana çıkartılan unsur ise, başlıkta da belirtildiği gibi travestilerin, kendileri için açılan özel bir koğuşa yerleştirilmiş olmaları. …Habere yapılan beş yorumdan ikisi travestilerin zaten ‘özel’ kişiler olduğunun altını çizmekte: ‘Metin BAŞPINAR / Daha da bir özel koğuş varsa; oraya konmalıdırlar!...’
…13 Eylül 2007’de yayımlanan ‘Bursa’da 300 kişiye polis zoruyla frengi tedavisi’ başlıklı habere 99 yorum gönderilmiş. Haberde ‘Bursa’da fuhuş çetesi’ kurdukları iddiasıyla tutuklanan 12 travestiden 6’sında frengi hastalığı saptanınca, bu kişilerin ilişki kurduğu yaklaşık 300 kişinin polis zoruyla tedavi ettirilmesinin gündeme geldiği’ belirtiliyor. …en çok yorum yapılan konuların aile ve devletle ilgili olduğunu görmekteyiz. Aile kurumu ve bir erkeğin neden bir travestiyle birlikte olacağına dair yapılan yorumlar genellikle ‘evdeki masum eşler’ hakkında (‘yücel taşkın / Yaw iki dakika akıllı durum evinizdeki huzur yaşam neyinize yetmiyor. Söyleyen ne sölemiş zamanında Kula bela gelmez hak yazmadıkça, hak bela yazmaz kul azmadıkça’ ’ ve ‘Berhan Kayar / Ya ben bu insanlarıda anlayamıyorum, 300 kişiden en az 100 ü evlidir kesin, evde güzelim eşi dururken, sen git hemde travestiyle ilişkiye gir, birde hastalık kap, onuda eşine bulaştır, insanda biraz akıl mantık olması gerekli, amaa nerdeeeeeee’ adlı yorumcular örnek gösterilebilir).
…Gökkuşağı Derneği başkanı Öykü Evren’in kayınpederiyle ilgili söyleşiyi gerçekleştiren Şermin Terzi, son olaylarla ilgili olarak 15 Eylül 2007’de bu kez ‘Kızım seni yaşatmazlar’ başlıklı habere imza atıyor. …Konuyla ilgili olarak daha önce aynı gazetede çıkan haberlerin aksine Şermin Terzi, yaşanan olayların nedeninin travestiler tarafından ‘polisin, derneğin meşruiyet kazanmasından rahatsızlık duyması’ olarak değerlendirildiğini aktarıyor ve soruşturma sırasında yaşanan usulsüzlüklere örnekler veriyor. …‘hukuki zorunluluk olmadıkça tıbbi bilgilerin açıklanması İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne aykırı olduğu halde’, Emniyet Müdürü Tahsin Demir’in altı kişinin frengi hastası olduğunu açıkladığı aktarılarak bir kez daha polisin ‘uygunsuz’ davranışlarının altı çiziliyor.
Ekim 2007
…‘DJ’nin boğazını kestiler’ başlıklı ilk haber 4 Ekim tarihinde yayımlanmış. Haberde ‘Beyoğlu’ndaki barlarda DJ’lik yapan 38 yaşındaki Mehmet Uğur Marangoz’un, Nişantaşı’ndaki evinde boğazı kesilerek öldürüldüğü’ aktarılıyor. Cesedini bulan arkadaşının ‘Marangoz’un kısa süre önce genç bir erkek ile tanıştığını, cinayeti bu kişinin işlemiş olabileceğini iddia ettiği, polisin de cinayetin eşcinsel ilişkinin ardından işlenmiş olabileceği ihtimali üzerinde durduğu’ belirtiliyor. Habere yapılan iki yorum da Marangoz’un ölümünü yaşadığı hayatla ilişkilendirmekte: ‘Doğru dürüst bir ilişki yaşasaydı bu başına gelir miydi?’, ‘Marjinal yaşamanın acı sonucu.!’.
…İkinci haber ‘Simge öldürüldü Funda ağır yaralı’ başlığı ile yayımlanmış. Haberde ‘Feriköy’de aynı dairede yaşayan iki travestinin, eve aldıkları iki kişinin bıçaklı saldırısına uğradığı’ belirtiliyor. Haberde, ‘Funda’ takma adını kullanan Bayram Doğan’ın, gece 04.00’te Tarlabaşı Bulvarı’nda anlaştığı iki kişiyi, Simge’ adını kullanan arkadaşı Erdal Deveci ile birlikte oturdukları eve getirdiği’ aktarılmakla birlikte bu kişilerle ‘hangi konuda anlaştığının’ belirtilmesine gerek duyulmamış. Bu da bize travesti-fuhuş ilişkisinin son derece doğal kabul edildiğini ve bunun ayrıca belirtilmesine dahi gerek duyulmadığını düşündürmekte.
Dünya ve Magazin Haberleri
…Çalışmanın bu bölümünde 37 dünya haberi ve 19 magazin haberi ile bu haberlere gelen 600 civarında okur yorumu incendi…
…Dünya haberlerinin konu dağılımına baktığımızda haberlerin en çok yabancı politikacıların (‘makam, mevki sahibi’ kişilerin) kendilerinin ya da bir yakınlarının eşcinsel olması veya bu yöndeki iddialarla ilgili olduğunu görüyoruz…
…haberde ise İngiltere’de eşcinsellere yönelik ayrımcılığa karşı düzenlenen bir yasa konu edilmiştir. Habere gelen sekiz yorumun tamamı yasadan yana ve olumludur. …‘MEDENİYET DEDİĞİN GERÇEK HOŞGÖRÜ DEDİĞİN BUDUR! HERKESİN TEK TİP OLMADIĞI FARKLILIKLARLA RENKLERLE BİR TOPLUMUN DAHA İYİYE DAHA GÜZELE GİDECEĞİNİ NEDEN GÖREMEYİZ BİLMEM Kİ? HER HERZEYİ GİZLİ SAKLI YİYİP SOKAĞA ÇIKINCA AA ÖRFÜMÜZ ADETİMİZ VAR BİZİM,GELENEKLERİMİZE TERS’VSVS DİYE OYUNDAN VAZGEÇELİM’.
…haberlerin bir bölümü ise daha renkli, magazinel denilebilecek haberlerden oluşmaktadır. Güney Amerika’da gerçekleştirilen Dünya Gay Futbol Kupası, Brezilya’da açılan ‘gay oteli’, yine Brezilya’da yapılan 800 bin kişilik ‘gay pride’ yürüyüşüne ilişkin haberler bu altbaşlık altında sayılabilir. …Bu haberlere yapılan yorumlarda eşcinselliği alay konusu yapan veya bir tür sapkınlık olarak gören yorumların sayısı ciddi bir artış göstermektedir. …Brezilya’daki yürüyüşteki yüksek katılımla ilgili yorum: ‘BU BREZİLYADA NORMAL VATANDAŞ KALMAMIŞ MI?? VAY BE 800 BİN!!!!’
…‘Oscar’dan önce izlenme rekoru’ (21 Eylül) başlıklı haberde de benzeri bir sahne konu edilmekte. ‘Nurgül Yeşilçay’ın "Yaşamın Kıyısında" filmindeki rol arkadaşı Patrycia Zlolkowska ile öpüştüğü sahne internette en çok izlenenler arasına giriyor.’ cümlesinden ibaret olan habere söz konusu sahnenin yer aldığı bir videoya ulaşabileceğiniz ‘İŞTE O SAHNE’ linki yine o sahnenin bir fotoğrafı ve Nurgül Yeşilçay’ın Cannes’daki 16 resminden oluşan bir foto galeri eşlik ediyor. ‘NEYİ OYNADIN YA.?ALT DUDAKTAN DİŞ ÇEKMİŞSİN.BASBAYAĞI...!’, ‘FİLM İÇİN BİLE OLSA İĞRENÇ BİŞEY BU’, ‘Nurgül Hanım başarılı bir oyuncu..ama ANNE olduğunu da unutmamalı bence.’, …gibi ifadelerin yer aldığı 12 olumsuz yoruma karşılık dört yorumda Yeşilçay’ın başarılı ve cesur bir oyuncu olduğundan …söz edilmiş.
‘3. Sayfa"
Ulusal Konferans 4 Aralık 2007 Bildiri Kitabı
Galatasaray Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi, Medya Çalışmaları ve Uygulama Merkezi
*Muhabirimizin diğer haberleri
[[Brüksel'de eğlenmek]]
[[Bu oyundan Çıkış Yok’]]
[[Bir ‘Nefes’ Gibidir Aşk]]
[[Türkiye sinemasında eşcinsellik]]
[[Kaos GL’den yerel gey-lezbiyen muhabir ağı eğitimi]]
Etiketler: medya
