17/04/2017 | Yazar: Kaos GL
YSK’nın ‘mühürsüz oy pusulası’ kararına kim ne dedi? Referandum günü neler yaşandı? Oylamada usulsüzlük ve şaibe iddiaları… İşte 16 Nisan’ın özeti.
YSK’nın “mühürsüz oy pusulası” kararına kim ne dedi? Referandum günü neler yaşandı? Oylamada usulsüzlük ve şaibe iddiaları… İşte 16 Nisan’ın özeti.
Partili cumhurbaşkanlığı sistemini öngören, Başbakanlığı kaldıran sistem değişikliğini içeren anayasa değişikliği oylaması dün yapıldı.
Resmi sonuçlar henüz açıklanmasa da, Anadolu Ajansı’nın resmi olmayan sonuçlardan aktardığına göre, sabah 09.30 itibariyle sandıkların yüzde 99,97'si açıldı. “Evet” oylarının oranı yüzde 51,18, “Hayır” oylarının oranı yüzde 48,82 oldu. 24 milyon 325 bin 817 seçmen “Evet”, 23 milyon 201 bin 726 kişi “Hayır” oyu verdi.
Altı büyük kentte “Hayır” önde. Ankara, İstanbul, İzmir, Diyarbakır, Adana ve Antalya, “Hayır” dedi. Hayır oranının en yüksek olduğu şehirler ise sırasıyla Dersim, Şırnak, Kırklareli, Edirne ve Muğla oldu.
Peki oylama sürerken ve sonrasında gün boyu neler oldu? Hangi tartışmalar yaşandı? Bundan sonra ne olacak? KaosGL.org için referandumda yaşananları ve sonuçları derledik…
Oylama usulsüzlük iddiaları ile başladı
*Sabah saatlerinde oylamanın başlaması ile birlikte usulsüzlük iddiaları da basına yansımaya başladı. Sandık başlarında gerginlikler yaşandı. Çok sayıda kişi oyunu kullandıktan sonra pusula ile fotoğraf çekip sosyal medyada paylaştı. CHP ve HDP, fotoğraf paylaşılan oyların iptali için seçim kurullarına başvurdu.
*Diyarbakır'ın Çermik ilçesine bağlı Yabanardı Köyü'nde, seçim sandıklarının kurulduğu köy okulunun bahçesinde çıkan silahlı kavgada 3 kişi yaşamını kaybetti. DİHABER, başkaları yerine oy kullanan AKP’li kardeşini uyaran Avdo Yıldız ve oğlu Şeymus Yıldız’ın öldürüldüğünü söyledi.
YSK’nın mühürsüz oy pusulası açıklaması
*Referanduma damgasını vuran Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) mühürsüz oy pusulası kararı oldu. YSK, akşamüstü sitesinden şu açıklamayı yaptı:
“Bazı sandık kurullarının seçmene oy pusulası ve zarflarını sandık kurulu mührüyle mühürlemeden verdikleri yolundaki yoğun şikayetler üzerine bugün toplanan Yüksek Seçim Kurulu sandık kurulu mührü taşımayan oy pusulası ve zarfların dışarıdan getirilerek kullanıldığı kanıtlanmadıkça geçerli sayılmasına karar vermiştir.
“Sayım döküm işleminin buna göre yapılması gerekmektedir.
“Kamuoyuna, il ve ilçe seçim kurullarımıza, sandık kurullarına ve siyasi partilere duyurulur.”
CHP: Manipülasyon yapılıyor
*YSK’nın “mühürsüz oy pusulalarının dışarıdan getirildiği ispatlanmadıkça geçerli sayılacağı kararı” seçimlerde şaibe iddialarını güçlendirdi. YSK’nın açıklaması ve kararı tepki topladı. Cumhuriyet Halk Partisi’nden (CHP) yöneticiler YSK’nın bu kararının kanuna aykırı olduğunu belirterek itiraz etti.
*CHP Genel Başkan Yardımcısı Erdal Aksünger, YSK ve AA'nın manipülasyon yaptığını belirtti ve sandıkların yüzde 37'sine itiraz edeceklerini söyledi.
Aksünger, “Devlet eliyle evet operasyonu yapılıyor, sandıklarda bulunan arkadaşlarımız, ilçe seçim kurullarında görevli arkadaşlarımız sandıkları terk etmesinler. Gün boyunca müşahitlerimiz engellendi. Kürt siyasi hareketinin müşahitleri engellendi. Kendini devlet zannedenler kaybedecekler. Şekil şartıyla beraber, içeriğine itiraz edeceğimiz yüzde 37'ye yakın sandık var” dedi.
Kılıçdaroğlu: YSK bu referandumu tartışmalı hale getirdi
*Akşam saatlerinde bir açıklama da CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’ndan geldi. Kılıçdaroğlu, mühürsüz zarf ve oy pusulalarını geçerli sayma kararıyla referandumu şaibeli hale getirdiğini söyledi:
“YSK bu referandumu tartışmalı hale getirdi. Yüksek Seçim Kurulu'na soruyorum; yasa maddesi böyle, genelge de böyle. Bir kişinin itirazı üzerine bunları geçerli sayıyorsunuz, neden? Maç yapılırken maçın ortasında kural değişmez. Bunu doğru bulmuyoruz. Milletin kararına YSK gölge düşürmüştür. Referandumu tartışmalı hale getirdiler.”
YSK Başkanı: Evet kazandı, maç oynanırken kural değiştirmedik
*YSK Başkanı Sadi Güven ise şaibe iddialarına ilişkin soruları yanıtladı. Bir AKP temsilcisinin talebi üzerine mühürsüz oyları geçerli sayma kararı aldıklarını ifade eden Güven, ayrıca "tercih" yerine "evet" yazılı mühürlerin de geçerli sayıldığını açıkladı. “Maç oynanırken kural değiştirmedik. Biraz önce söyledim. Bu YSK'nın aldığı bir karar değil. Seçmenimizin anayasal oy verme hakkını engellememek adına verildi bu karar” diyen Güven başka soru almadan salonu terk etti.
Güven, sonuçlara ilişkin ise şunları kaydetti:
"Saat 23.00 itibarıyla açılan sandıklardaki seçmen sayısının 56 milyon 147 bin 506 olduğu, sisteme girilmeyen toplam 594 bin 76 seçmenin olduğu, 'evet' oyları toplamının 24 milyon 763 bin 516 olduğu, 'hayır' oyları toplamının da 23 milyon 511 bin 155 olduğu anlaşılmıştır. Bu sonuca göre halk oylamasında 'evet' çıkmıştır. Kesin sonuçlar itirazlar değerlendirildikten sonra en geç 11 - 12 gün sonra açıklanacaktır.”
HDP: Yüzlerce ihlale itiraz ettik
*Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ile Figen Yüksekdağ tutuklu bulundukları hapishanelerde oylarını kullandı. HDP Sözcüsü Osman Baydemir, HDP'nin Ankara'daki Genel Merkezi'nde referanduma dair ilk açıklamalarını yaptı. Baydemir, itirazları olduğunu belirterek özetle şöyle dedi:
“Eş genel başkanlarımızın tutuklu oluşu, OHAL rejiminde referandumun gerçekleşmiş oluşu, Kürt coğrafyasında sıkıyönetim koşullarında referandumun gerçekleşmiş olması ve tüm baskı politikaları, referandum sürecinin kendisine ve doğuracağı sonuçlara meşruiyet krizi zaten doğuracaktı ama bugün itibariyle yaşadıklarımız ciddi kaygılara işaret etmekte.
“Pusula eksikliği ve/ya mühürsüz pusulaların oy kullanma işleminde kullanılmış olması , müşahitlerimizin sandık başlarına alınmaması, kimi yerlerde dövülerek sandık alanından uzaklaştırılması olması gibi yüzlerce ihlale dair itirazlarımız yapıldı.
“Seçim kanunu çok açık ve net ibare taşır. Mühürsüz oy pusulası ve mühürsüz zarfın kullanılacağı oy geçersizdir. Yüzlerce itiraz dilekçemiz söz konusu. Bu işlemler böyleyken bu oylar geçerli sayılıp sonuca tesir etmesi şaibe alanı oluşturur. Mühürsüz ve hukuka aykırı olan oy pusulalarını yüzde kaçı evet yüzde kaçı hayır? Bu sorunun yanıt dahi şaibeli durumu ortaya koyacaktır. Açık sayım, gizli oy ilkesi ihlal ediliyor. Kimi birleştirme tutanaklarının yapıldığı merkezlerden müşahitlerimiz ve yurttaşlar uzaklaştırılmaya çalışıyor.”
Liderlerden evet açıklamaları
*Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan ve Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Genel Başkanı Binali Yıldırım ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli ise resmi sonuçlar ilan edilmeden yaptıkları konuşmalarda sonuçtan memnun olduklarını söyledi.
*Bahçeli AKP’ye teşekkür ettiği açıklamasında, “Aziz milletimiz büyük bir olgunluk içinde sandık başına gitmiş ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmesine hür iradesiyle onay vermiştir. Bu, çok önemli bir başarı, ihmal ve inkarı imkansız bir kazanımdır” dedi.
Yıldırım’dan balkon konuşması
*Binali Yıldırım balkon konuşması yaptı. Yıldırım konuşmasına başlarken, AKP Genel Merkezi önünde toplananlar “Recep Tayyip Erdoğan” sloganı attı. Yıldırım’ın konuşması prompter sorunu ve mikrofona yansıyan “Nasıl okuyacağız” ifadesiyle başladı. Sorunun çözülmesinin ardından Yıldırım özetle, “Bu halk oylamasının kaybedeni yoktur, kazanan millettir. Şimdi beraber Türkiye olma zamanıdır. Hayır diyenler de evet diyenler de aynı şekilde değerlidir. Hepsine şükranlarımı sunuyorum. Bütün farklılıklarımızla bir bütünüz” dedi.
Erdoğan idam tartışmasını yeniden açtı
*Cumhurbaşkanı Erdoğan ise referandum sonrası Tarabya'daki Huber Köşkü'nde basın toplantısı düzenledi ve ardından köşk dışında toplananlara seslendi:
“Bu karar sıradan bir olay değildir. Çok ciddi bir yönetim sistemi üzerindeki değişim, dönüşüm kararının verildiği gündür bugün. Cumhuriyet tarihimizde ilk defa tamamen sivil siyaset eliyle yönetim sistemimizi değiştiriyoruz. Bu bakımdan çok çok önemli.”
Erdoğan, “idam tartışmalarına” da değindi, “İdam için Sayın Yıldırım ve Bahçeli ile görüşeceğim. Benim önüme gelirse ben onaylarım. Gerekirse bir halk oylaması daha yaparız” dedi.
Avrupa ve ABD’den ilk açıklamalar
*Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Kati Piri resmi olmayan sonuçları, “Türkiye’deki bütün demokratlar için üzücü bir gün” diye değerlendirdi. Anayasa değişikliği bu haliyle yürürlüğe girerse Türkiye’nin Avrupa Birliği üyesi olamayacağını söyledi, “Eğer paket değiştirilmeden uygulanırsa, bu durum Avrupa Birliği’yle müzakerelerin askıya alınmasına yol açacaktır” dedi.
Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri ise ayrı ayrı yaptıkları açıklamalarda “AGİT Uluslararası Gözlem Misyonu’nun değerlendirmesini bekliyoruz” dedi.
Tencere-tava eylemleri
*Referanduma gölge düşüren şaibe iddiaları halkın da tepkisini çekti. Anadolu Ajansı’nın resmi olmayan sonuçlarının açıklanmasının ardından İstanbul’un birçok kentinde yurttaşlar evlerinden tencere-tava çaldı. Kurtuluş, Şişli, Harbiye, Beşiktaş, Kadıköy ve Cihangir’in aralarında olduğu çok sayıda mahalle ve ilçede tencere tava çaldı. Sokağa çıkıp sonuçları protesto edenler de oldu.
Bundan sonra ne olacak?
*YSK, CHP ve HDP’nin itirazlarını değerlendirdikten sonra önümüzdeki haftalarda kesin ve resmi sonucu açıklayacak. Resmi sonuçların da evet olması durumunda; 18 maddelik anayasa değişiklik paketinin büyük çoğunluğu genel seçim ve cumhurbaşkanlığı seçimin aynı anda yapılacağı 3 Kasım 2019'da hayata geçecek.
Ancak paketin üç maddesi hemen hayata geçebilir:
“Cumhurbaşkanı partiye üyelik hakkını kullanabilecek. Siyasi Partiler Yasasına göre Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın genel başkan olabilmesi için kongrenin toplanması gerekiyor.
“Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı, Hakimler ve Savcılar Kurulu şeklinde değişecek. Kurulun üye sayısı 23'ten 13'e, daire sayısı da 3'ten 2'ye düşecek. Kurula Adalet Bakanı başkanlık edecek ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı da kurulun tabii üyesi olarak görev yapacak. Dört üyeyi cumhurbaşkanı seçecek, yedi üye ise, Meclis tarafından seçilecek
“Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak. Ancak savaş halinde asker kişilerin görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilecek.”
Etiketler: yaşam, siyaset
