Ressam Serpil Odabaşı İle Söyleşi

 

Kürt kadın ressamlardan biri olan Serpil Odabaşı zaman, kimlik ve mekan faktörlerini geçersiz kılan eskimez-evrensel içerikteki tabloları kadar güncel olayları işaret ettiği tablolarıyla da tanınıyor.

 

Güvercinler arasındaki Uğur Kaymaz ile Roboski katliamını işlediği, ay yıldızlı motif üzerine resmettiği tablosu bunlardan biri. Odabaşı’nın en duyarlı olduğu konuların başındaysa kadın, çocuk ve hayvanlara yönelik şiddet geliyor. Zira o ezen ve ezilen ilişkisi üzerinden baktığı için bu kesimleri sistemin en zayıf ve en savunmasızları olarak değerlendiriyor. Kanada’nın Toronto kentinde yaşayan Odabaşı resim sanatının hayatı için iade ettiği anlamı, Kürt, kadın ve Diyarbakırlı olmanın Türkiye’nin batısındaki entelektüel çevrelerde nasıl algılandığını konuştuk.

 

Her çocuk gibi benim de ilk dilim resim yapmaktı, Resim yapmak liseli yıllarımda bir çeşit kendi kendime konuşma haliydi. Bazen gömülüp bir kitap okumak gibi yada bir film izlemek gibi günlük hayatın akışından beni kurtaran bir şey, bir çeşit kaçma biçimi, benim için resim yapmak ve yaşamımda öncelikli bir sıralamada...

 

Bakana ve algılayana göre değişen bir durum.

 

Bazen evet, bazen hayır, çünkü bazen güncelle ilgilenmiyorum...

 

Hayatın her alanına ezen-ezilen ilişkisi üzerinden bakıyorum. Muktedir olan, muktedire öykünen, muktedirin vahşeti ve her türlü vahşeti kendine reva-hak görüşü benim esas penceremi oluşturuyor. İşlerime gelen tepkiler de doğal olarak dışarıda olandan yada dışarıdakiyle empati kurandan; olumlu, kendini tek mutlak doğru sayan ezberlerle örülmüş bakış açılarının farkında olmayanlardan olumsuz tepkiler alıyorum.

 

Benim için tanımlamalar genellikle bunun üzerinden gidiyor, denebilir sanırım.

 

Çünkü daha önce de belirttiğim gibi hayata ezen ezilen ilişkisi üzerinden bakıyorum. Doğa da insanın yarattığı sistemlerin kurbanı, güç ilişkilerinin mağdurları bu saydıklarınız...

 

Evet, elbette var, ben de bir kadınım ve ilk gençlik yıllarımda şiddete maruz kalmış bir kadınım.

 

Uzun yıllar öğretmenlik yaptım, beni seven öğrencilerimden şöyle şeyler duydum mesela; "hayır hocam hayır siz Diyarbakırlı olamazsınız", sanat çevrelerinde de bazen fena ezberler vardı bunlarla da karşılaştım "Taşralı" diyen de oldu, oysa bunu söyleyenlerin çoğundan çok daha "kentli"bir kültürden geliyordum, iki entellektüel abiyle büyüdüm, çocukluğum klasikleri okumakla ve Diyarbakır da birbirinden iyi tiyatro oyunlarını izlemekle geçti ama onların gözünde "Taşralı"ydım, onlar "paşa çocukları"ydı. Yada Galatasaray Lisesi mezunu olmamak bir kriterdi işte başlı başına...Kısaca heryerde dışlanmalar yaşadım.

 

Evet, Toronto’da yaşıyorum, burada üniversitelerle bağlantılarım var, daha önce çalıştığım konularda projeler yürütüyorum. İngilizcem pekiyi değildi onu geliştirmeye çalışıyorum, toffel sınavına hazırlanıyorum. Hayır, resimlerimle hayatımın hiç bir döneminde geçimimi sağlayamadım.

 

Kısa sorular ve kısa cevaplar.

Kadın: İnsan kızı.

Anne: İnsanın ilk dili

Şiddet: 90’lı yıllar

Kürt: "Abi bizim Kuyruğumuz yok değil mi?"

Muhalif: Açıp yaralarını göstermek

 

------------------------------------------------

 

We kengê û çawa dest bi şêwekariyê kir?

 

Weke her zarokekê zimanê min ê yekem jî şêwekarî bû; di salên xwendina lîseyê de sêwekarî bo min weke axaftina min a xwe bixwe bû.

 

Şêwekarî niha di jiyana we ya rojane de cihekî çawa digire? Cid dide we û çi tişt we ber bi we ve dibe?

Weke ku ez ez xwe ji cihana derve birevînim, weke ku ez pirtûkek bixwînim an jî filmek temaşe bikim, şêwekarî min jî herikandina jiyana rojane ya monoton dûr dixe. Ango weke revê ye: Bi kurtahî şêwekari di jiyana min de di rêza peşî de tê.

 

Gelo mirov dikare şêwekariyê çawa kategorîze bike, ango tabloyên ku bûyerên rojane yên girîng vedbêjin pirr bi bandir in an ji tabloyên ku mijarên gelemperî dirismînin zêe bi bandor in?

Ev tişteke relative e, ango li gor mêzekirin û dîtinê û li gor kesan diguhere.

 

Di tabloyên we de darvekirinên li Îranê, kevoka spî ya ku we şibandibû Hrant Dink û berhema we ya dawî ya derbarê komkujiya Roboskî bala mirov dikşînin. Gelo mirov dikare bêje ku hûn ew hunermend in ku zêde bala xwe dide buyerên rojane?

Carina erê, carina na. Lê carina di çendîn tabloyên min de qet tekilî bi bûyerên rojane re tune ne.

 

Li gor dîtina we tabloyên we behtir bandor li ser kîja aliyên civakê dikın? Eger hûn reaksiyonên erênî û neyênî bidin be çavan, hûn zêde kîja alî dibînin ku bal didin berhemên we?

Ez li her aliye jiyanê dinêrim, ango bi çavekî ku tebeqeyên bindest û serdest bihev re bibîne, dinêrim. Ew aliyê jor dest, jê xwedî hêz û bandorê, yên ku dixwazin bibin desthilatdar, hewiha hovîtiya desthilatdaran û ew kesên ku ve hovîtiyê bo xwe weke heqekî dibînin, bo min dibin pencereyên hunerê.

Ligel gellek reaksiyonên erênî û pesnan, rexne jî tên derbarê hunera min de. Ev rexne behtir ji wan kesan tên ku ji derve li berhemên min mêze dikin, nikarin empatiyê bikin, û xwe hertim wek xwediyê tena rastiyê dibînin. Mixabin haya van kesan jê tune ku ra û fikrên wan ji şaşitiyan pê tên.

 

Em dikarin we weke sêwekareke polîtîk binav bikin?

Belê hûn duikarin wisa bêjin, jiber ku binavkirin û fahmkirin û nîşandanên min bêhtir li ser vê mijarê ne.

 

Hem di berhemên we de û hem jî di gotarên we de bala mirov dikisîne ku hûn zêde bi zarok, jin, sewal û xwezayê ve mijûl in. Çima?

Jiber ku weke min li jor jî got, ez bi çavên bındest û serdestan li jiyanê dinêrim. Xweza jî bûye qurbaniya sîstema ku mirovan ava kirine. Ew aiyên ku we rêz kirin, ew jî mexdûr û qurbanên ve sîstemê ne.

 

Gelo sedemek taybet heye ku hûn di gellek tabloyên xwe de tundiya li dijî jinan dirismînin?

Belê sedemek taybet heye, jiber ez jî jin im û di salên ciwantiya xwe de ez jî rastî tundiyê hatime.

 

Di daxuyaniyekê de we gotibû ku jiber ez li Amedê hatime dinyayê û li wir mezin bûm, ez pergî hinek astengiyan hatim. Mebesta we çi bû bi van gotinan?

Min demeke dirêj mamostatî kir; mînak hinek caran sagirtên min yên ku ji min hezdikirin wiha digotin: “Mamoste na, ez bawer nakim ku hûn ji Amedê bin!“ Di civaka hunermendan de ez pirrî caran pêrgî nezîkatiyên wiha hatim, ango hinekan min wek “gundî“ jî binav kirine. Lê ez ji çandekî bajarî hatime ku ji ev çand ji ya wan gellek kesan jî bilindtir bû. Ez ligel du birayên entellektuel mezin bûm, zarokatiya min bi xwendina prtûkên klasîk û bi temasekirina şanoyên xweş derbas bû. Lê ez di çavê wan de “gundî“ bûm, û ew jî “zarokên paşa“ bûn! An jî krîterek pirr girîng bû ku min lîseya Galatasaray nexwendibû. Angi bi kurtahî min li her derê nêzîkatiyên wiha dîtin.

 

Hûn li Torontoyê dijîn. Ji bilî şêwekariyê hûn tevlî çi aktiviteyan dibin? Şêwekarî debara we dike?

Belê ez li Toronto dijîm; li vir têkiliya min bi zanîngehan re heye, ez di hinek mijaran de ku min berê jî ev kar kiriye, projeyan amade dikim. Dema ez hatim îngiliziya min baş nebû, niha zimanê xwe pêş ve dibim. Na, heta niha ti car min ji şêwekariyê debara xwe nekiriye.

 

Pirs û bersivên kurt

Çi ye jin û dayîk?

Jin: keça mirovatiyê ye

Dayik: zimanê yekem yê mirovahiyê ye.

Tundî? Salên90î.

Kurdbûn? "Kekê duvê me tune ye, ne wisa?"

Dijberî? Vekirin û nîşandana birînê.

 

(Kurdiya vê hevpeyvînê di hejmara 134 a Rûdawê de hat weşandin)

 

Mehmet Sebatlı (kurdistan-post.eu)