05/12/2024 | Yazar: Oğulcan Özgenç
LGBTİ+’lara yönelik yasa dışı uygulamaları belgeleyen Da Se Zna Derneği’nden Hristina Cvetinčanin Knežević Sırbistan’daki LGBTİ+ karşıtlığını anlatıyor.
Tüm dünyada yükselişe geçen LGBTİ+ karşıtı hareketlerin kendisini gösterdiği ülkelerden birisi de Sırbistan. Ülke, uzun zamandır Sırp Ortodoks Kilisesi’nin LGBTİ+’ları hedef alan açıklamalarıyla, Onur Yürüyüşleri’ne ve LGBTİ+ aktivistlerine yönelik saldırılarla uluslararası kamuoyunun gündeminde.
İş hukuku alanında LGBTİ+’lara yönelik ayrımcılığı önlemeyi amaçlayan yasaların, medya alanındaki ayrımcılık karşıtı düzenlemelerin, hizmetlere eşit erişimde ayrımcılığı önlemeyi hedefleyen yasal çerçevelerin varlığına rağmen uygulamadaki boşluklar; LGBTİ+ karşıtlığını besliyor. Sırp Ortodoks Kilisesi başta olmak üzere muhafazakâr ve aşırı sağcı toplumsal gruplar LGBTİ+ karşıtlığını örgütlemeye devam ediyor. Hükümetin kurduğu kimi komitelerde LGBTİ+ karşıtlığı ile tanınan figürlere yer vermesi ülkedeki LGBTİ+ karşıtlığına güç kazandırıyor.
Peki LGBTİ+ karşıtlığı açısından Sırbistan’daki güncel durum ne? LGBTİ+ karşıtlığı Sırbistan’daki savunuculuk çabalarını nasıl etkiliyor? Sivil toplum örgütleri, LGBTİ+ hakları alanında neler yapıyor? LGBTİ+ hakları alanındaki mücadelede Sırbistan’ın önündeki en önemli zorluklar neler?
Tüm bu sorulara Sırbistan’da LGBTİ+’lara yönelik yasa dışı uygulamaları belgeleyen Da Se Zna Derneği’nden Hristina Cvetinčanin Knežević yanıt veriyor.
Öncelikle bize Sırbistan'daki LGBTİ+ karşıtı hareketlerin mevcut durumu hakkında genel bir manzara çizebilir misiniz?
Son yıllarda Sırbistan, LGBTİ+ topluluğunu önemli ölçüde etkileyen ve insan haklarının yaygın bir şekilde ihlal edildiği bir dizi olaya tanık oldu. Uluslararası standartlarla uyumlu bir yasal çerçeveye rağmen süregelen boşluklar, LGBTİ+ karşıtı duyguları besliyor.
Belgrad'daki EuroPride geçit töreni gibi olumlu gelişmeler, LGBTİ+ haklarına karşı çıkan muhafazakâr ve milliyetçi grupların tepkisi de dâhil olmak üzere birçok zorluklarla bir arada yaşanıyor. Özellikle Onur Yürüyüşü etkinlikleri sırasında şiddet, tehdit ve taciz vakaları devam ediyor. Sırbistan'ın yasal çerçevesi LGBTİ+ haklarını kabul etmekle birlikte söz konusu yasal çerçevenin etkin bir şekilde uygulanmaması ve toplumsal önyargılar nedeniyle LGBTİ+’lar açısından zorluklar devam ediyor.
İnsan hakları ve sosyal adaleti savunanlar da dâhil olmak üzere sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliği çabaları hayati bir rol oynuyor. Ağlar ve koalisyonlar, insan haklarının çeşitli yönlerini ele alarak, daha kapsayıcı bir toplum için ortak girişimlere, kampanyalara ve savunuculuk çalışmalarına katkıda bulunuyor. Sırbistan'da LGBTİ+ haklarının savunulmasının önemini vurgulayarak, ayrımcılıkla mücadele etmek ve kapsayıcılığı teşvik etmek için çaba sarf ediliyor.
Ülkedeki LGBTİ+ karşıtı duyguları veya eylemleri yönlendiren ana faktörler neler? Bu faktörler ve Sırbistan'daki LGBTİ+ toplumuna yönelik tutumlar savunuculuk çabalarını nasıl etkiliyor?
Sırbistan'da Sırp Ortodoks Kilisesi ve sağcı, toplumsal cinsiyet karşıtı hareketlerden etkilenen toplumsal tutumlar, LGBTİ+ toplumunun marjinalleştirilmesine neden oluyor. Bu faktörler, LGBTİ+ toplumunun haklarını korumayı amaçlayan yasal çerçevelerin etkili bir şekilde uygulanmasını engelliyor. Belgrad'daki Onur Yürüyüşleri gibi olumlu gelişmelere rağmen, toplumsal kabul için ısrarlı bir mücadele devam ediyor.
Kökleşmiş duygular, Sırbistan'daki LGBTİ+ topluluğu için savunuculuk çabalarını ciddi ölçüde etkiliyor. Hükümetin, bazıları LGBTİ+ toplumuna aktif olarak karşı çıkan üyelerden oluşan komiteler kurması zorlukları daha da arttırdı. Savunuculuk girişimleri, nefret ve ayrımcılığın yayılmasına karşı koyma konusunda zorlu bir mücadeleyle karşı karşıya.
“Sırbistan’da LGBTİ+ karşıtı hareketlerin tezahürleri epey karmaşık”
Sırbistan’da LGBTİ+ karşıtlığına öncülük eden belirli gruplar var mı?
Sırbistan'da LGBTİ+ karşıtı hareketlerin tezahürleri epey karmaşık. Bir başka deyişle; LGBTİ+ karşıtlığı, çeşitli faktörlerden etkilenerek LGBTİ+ topluluğu için önemli zorluklar yaratıyor. Buna katkıda bulunan kilit faktörlerden biri, devletin Sırp Ortodoks Kilisesi ve sağcı, toplumsal cinsiyet karşıtı hareketlerle uyum içinde olması. Bu hareketler, ataerkil kalıpların ve sözde "geleneksel değerlerin" geri getirilmesini savunuyor.
Belirli konularda uzmanlığı bulunmayan ve bazılarının LGBTİ+ toplumuna karşı kamusal aktivizm konusunda rahatsız edici bir geçmişi olan üyelerden oluşan komiteler kuran hükümetin aktif katılımı da oldukça belirleyici. Bu komiteler sadece objektif karar alınmasını engellemekle kalmıyor, aynı zamanda LGBTİ+ toplumuna yönelik nefretin yayılmasına da katkıda bulunuyor.
LGBTİ+ haklarına karşı direnç, genellikle geleneksel değerler ve dini inançlar tarafından yönlendirilen muhafazakâr ve milliyetçi gruplar arasında belirgin bir şekilde kendisini gösteriyor. LGBTİ+ karşıtlığı sıklıkla şiddet eylemleri, tehditler ve taciz şeklinde ortaya çıkıyor, Onur Yürüyüşü etkinlikleri hedef haline getiriliyor.
Özetle, Sırbistan'daki LGBTİ+ karşıtı hareketler; devlet etkisi, sağcı gruplar ve muhafazakâr ideolojiler de dahil olmak üzere çeşitli unsurları kapsıyor. Bu faktörler bir araya geldiğinde, LGBTİ+ toplumu için zorlu bir ortam ortaya çıkıyor ve hem toplumsal tutumları hem de kurumsal uygulamaları etkiliyor.
Sırbistan'daki mevcut yasal ve siyasi bağlam LGBTİ+’ları nasıl etkiliyor?
Sırbistan'daki yasal ve siyasi bağlam incelendiğinde, ülkenin insan hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin uluslararası sözleşmelere bağlılığına rağmen, bu taahhütlerin pratikte hayata geçirilmesine ilişkin zorluklar var. Yasal çerçeve mevcut olmakla birlikte, LGBTİ+’ların haklarını korumayı amaçlayan yasaların etkili bir şekilde uygulanmasını engelleyen uygulama boşlukları LGBTİ+’ları önemli ölçüde etkiliyor.
Sırp Ortodoks Kilisesi'nin ve sağcı, toplumsal cinsiyet ve LGBTİ+ karşıtı hareketlerin etkisi, devletin duruşunu önemli ölçüde şekillendiriyor ve LGBTİ+ topluluğunun haklarını etkiliyor. LGBTİ+ karşıtı hareketler, nefret ve önyargının yayılmasına neden oluyor.
Özünde Sırbistan'daki yasal ve siyasi manzara, LGBTİ+’ların haklarını doğrudan etkileyen uluslararası taahhütler ve yerel etkilerin karmaşık bir etkileşimini yansıtıyor. Bu zorlukların ele alınması, yalnızca yasal çerçevelerin güçlendirilmesini değil, aynı zamanda ayrımcı ideolojilerin etkisinin azaltılması ve Sırbistan'daki LGBTİ+ toplumu için daha kapsayıcı ve kabul edici bir ortamın teşvik edilmesi için ortak bir çaba gösterilmesini gerektiriyor.
“Sırbistan'da LGBTİ+ hakları için devam eden mücadele birçok zorlukla karşı karşıya”
Sırbistan'da LGBTİ+ haklarını savunan toplumsal bir ittifak var mı? LGBTİ+ hakları alanında çalışmayan ancak hak savunuculuğu yapan sivil toplum örgütleri LGBTİ+ hakları için neler yapıyor?
Sırbistan'daki sivil toplum örgütleri, doğrudan LGBTİ+ haklarına odaklanmasalar da LGBTİ+ örgütlerini genellikle eşit haklar için verilen daha geniş mücadelede önemli müttefikler olarak görüyorlar. Bu anlayış, marjinal grupların haklarını savunmanın insan haklarının genel olarak ilerlemesine katkıda bulunduğu inancından kaynaklanıyor.
Sadece LGBTİ+ haklarını savunmaya odaklanmış resmi bir ittifak bulunmamakla birlikte, Sırbistan'daki sivil toplum içindeki ağlar ve koalisyonlar, LGBTİ+ topluluğunu ilgilendirenler de dahil olmak üzere çeşitli insan hakları konularını ele alıyor. Bu ortak çabalar; daha kapsayıcı ve kabullenici bir toplumu teşvik etmeyi amaçlayan ortak girişimleri, kampanyaları ve savunuculuk çalışmalarını içeriyor.
Genel olarak sivil toplum, farkındalık kampanyaları, yasal savunuculuk ve toplum desteği yoluyla Sırbistan'da LGBTİ+ haklarının savunulmasında hayati bir rol oynuyor. Aktivistler ve örgütler, ayrımcı uygulamalara aktif bir şekilde karşı çıkıyor, kapsayıcılığı teşvik ediyor ve yasal çerçevelerin LGBTİ+ topluluğunun haklarını yeterince korumasını sağlamak için politika yapıcılarla iletişim kuruyor.
Sırbistan’da LGBTİ+ karşıtı hareketlerin varlığı göz önüne alındığında, LGBTİ+ hakları için devam eden mücadelede en büyük zorluklar olarak neleri görüyorsunuz?
İleriye baktığımızda, Sırbistan'da LGBTİ+ hakları için devam eden mücadele birçok zorlukla karşı karşıya. Bu engellerin başında, eşit haklara karşı çıkan muhafazakâr ve milliyetçi gruplar tarafından yönlendirilen LGBTİ+ karşıtı hareketlerin yaygın etkisi geliyor. Bu hareketler LGBTİ+ haklarının ilerlemesine direnmek için genellikle geleneksel değerlerden ve dini inançlardan yararlanıyor.
Dahası, kurumlar içinde LGBTİ+ karşıtı duyguların varlığı önemli bir zorluk teşkil ediyor. Devlet kurumlarında ve hükümet mekanizmalarında var olan ayrımcılık LGBTİ+ hakları için mücadeleyi daha da zorlaştırıyor.
Ayrıca, mevcut yasal çerçevedeki uygulama boşlukları da önemli bir zorluk teşkil ediyor. LGBTİ+ topluluğunun haklarını tanıyan yasal ilerlemeler kaydedilmiş olsa da bu yasaların etkili bir şekilde uygulandığını söylemek çok zor. Bu tutarsızlık, LGBTİ+’ları ayrımcılığa karşı savunmasız bırakıyor ve kağıt üzerinde kaydedilen ilerlemeyi baltalıyor.
Dahası, LGBTİ+ topluluğunun toplumsal kabulü süregelen bir zorluk olmaya devam ediyor. Muhafazakâr ideolojilerden etkilenen LGBTİ+ karşıtı hâkim söylem, daha kapsayıcı ve hoşgörülü bir toplum oluşturulmasının önünde engel teşkil ediyor.
Özetle; Sırbistan'da LGBTİ+ hakları için devam eden mücadele, LGBTİ+ karşıtı hareketlerin etkisiyle mücadele etmeyi, yasal çerçevelerdeki uygulama boşluklarını ele almayı, toplumsal kabulü teşvik etmeyi ve etkili kurumlardaki LGBTİ+ karşıtı duyguların varlığına meydan okumayı içeriyor.
“Birleşik ve işbirliğine dayalı bir çabaya ihtiyaç var”
LGBTİ+ hakları alanında çalışan aktivistlerin ve örgütlerin, LGBTİ+ karşıtlığının gündem olduğu mevcut durumda uluslararası bir dayanışma örgütlemesi hakkında ne düşünüyorsunuz?
LGBTİ+ haklarına adanmış aktivistler ve örgütler arasında uluslararası dayanışmayı teşvik etmek, LGBTİ+ karşıtı hareketlerin küresel yükselişiyle mücadele etmek için çok önemli. Ortak zorlukları ele almak, bilgi, kaynak ve strateji alışverişinde bulunmak, nihayetinde savunuculuğu güçlendirmek, farkındalığı artırmak ve kapsayıcılığı teşvik etmek için birleşik ve işbirliğine dayalı bir çabaya ihtiyaç var. Bu kolektif eylem, hükümetler ve kurumlar üzerinde LGBTİ+ topluluğunun haklarını destekleme ve koruma yönünde baskı oluşturabilir ve artan LGBTİ+ karşıtı duygulara karşı küresel bir tepkiyi teşvik edebilir.
Ayrıca yaygın LGBTİ+ karşıtı söylemin farkında olarak, LGBTİ+ karşıtlığıyla mücadele eden kuruluşların finansal ihtiyaçlarının karşılanması da aynı derecede önemli. Artan mali destek, aktivistlerin ve örgütlerin çabalarını sürdürmeleri ve genişletmeleri, ayrımcı söylemlere etkili bir şekilde karşı koyabilmeleri, savunuculuk yapabilmeleri ve eşitliği teşvik eden ve küresel LGBTİ+ topluluğunun haklarını koruyan programlar uygulayabilmeleri için hayati önem taşıyor.
Uluslararası dayanışma ve mali desteğe ek olarak, aktivistler LGBTİ+ karşıtı hareketlere karşı yürüttükleri çalışmalarda şiddetle karşılaştıklarında uluslararası toplumun desteğine ihtiyaç duyuyor. Bu destek, eşitlik arayışlarında düşmanlıkla karşılaşan aktivistlere direnç veriyor. Uluslararası toplumun dayanışması, dünya çapında LGBTİ+ haklarını ilerletmek için çalışanlara yönelik şiddete karşı koruma; kaynak ve kolektif bir ses sağlayarak yerel savunuculuğun etkisini arttırmada önemli bir rol oynayabilir.
Bu söyleşi ilk olarak Kaos GL Dergisi'nin Uluslararası Ahval dosya konulu 197. sayısında yayınlanmıştır. Dergiye kitapçılardan veya Notebene Yayınları’nın sitesinden ulaşabilirsiniz. Online aboneler dergi sitesinden dergiyi okuyabilir.
Etiketler: insan hakları, siyaset, dünyadan
1720430400.jpg)