20/06/2023 | Yazar: NilüVan
LGBTİ+ aktivisti Zeynep Esmeray Özadikti milletvekili adaylığıyla medyada kimi zaman fikirleriyle yer aldı kimi zamansa nefret söylemine maruz bırakıldı.
Oyuncu, kadın ve LGBTİ+ aktivisti Zeynep Esmeray Özadikti, 28. dönem milletvekilliği seçimlerinde Türkiye İşçi Partisi (TİP) listesinden milletvekili adayı oldu. Esmeray adıyla tanınan oyuncu ve aktivist seçim sürecinde görünürlüğü artarken kimi medya kuruluşlarca fikirleriyle kimi kuruluşlarca nefret söylemine maruz bırakıldı.
Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem milletvekilliği seçimlerinin sonuçlarına göre Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde cinsiyetlerin temsil oranında yine eşitlik sağlanamadı. Siyasi partiler çoğunlukla adaylıklarda kadın erkek eşitliğini gözetmedi.
Seçim sonuçları da buna göre şekil aldı. Kadın Adayları Destekleme Derneği’nin (KADER) hazırladığı verilere göre TİP yüzde 48.14 ile birinci sırada en çok kadın aday gösteren parti olurken onu yüzde 40.22 ile Yeşil Sol Parti (YSP) takip etti. TİP 398 aday içerisinde 166 aday ile yüzde 41.70 YSP ise 600 aday içerisinde 251 aday ile yüzde 41.83 oranında kadın adaya yer verdi. TİP’in aday gösterdiği kadınlar arasında üç trans kadın aday yer alıyordu. Bu durum seçimlerde trans kadınların görünürlüğü için bir ilkti.
Trans kadınlar için bir ilk
Trans kadınların seçimlerde milletvekili adayları olarak görünürlük kazandığı bu sürece gelmeden yıllar önce LGBTİ+’ların ilk olarak örgütlendikleri ve kamusal alanda bir arada hak aradıkları 1987 Açlık Grevi’ni hatırlamak gerekir.
1985 yılında kurulan Radikal Demokrat Yeşil Parti içerisinde örgütlenen çeşitli gruplardan biri olan seks işçisi trans kadınlar artan baskılara karşı 1987 yılında İstanbul Gezi Parkı’nda açlık grevine başladılar. Polisin baskısıyla parti kurucularından İbrahim Eren’in evine taşınan açlık grevinden bugüne trans kadınların mücadelesi ve görünürlüğü artarak devam etti. Kurulan dernekler ve çeşitli siyasi partilerde örgütlenmeler ile birlikte trans kadınlar da haklarını kolektif olarak arayan, kamusal alanda söz üreten politik öznelere dönüştü. Bu öznelik hali birçok siyasal partinin de konuyu gündeme alıp toplumsal cinsiyet meselesine, kadınların ve LGBTİ+’ların sorunlarına dikkat vermelerini sağladı. Trans kadınların sorunlarını, eşitlik taleplerini Meclis’te dillendiren isimler oldu. Ancak bununla birlikte trans kadınların mecliste kendileri adına var olabilmesi ise henüz gerçekleşebilmiş değil.
Geçtiğimiz Mayıs ayında yapılan Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekili seçimlerinde kadın ve LGBTİ+ hakları açısından önemli bir gelişme yaşandı. Üç trans kadın, milletvekili adayı olarak seçimlere girdi.
Oyuncu Zeynep Esmeray Özadikti Türkiye İşçi Partisi (TİP) listesinden İstanbul 2. Bölge 3. Sıradan milletvekili adayı oldu. Talya Aydın TİP listesinden İstanbul 2. Bölge 18. Sıradan aday oldu. Niler Albayrak da İstanbul 3. Bölge 11. Sıradan TİP milletvekili adayıydı. TİP 3. Bölge 11. Sıradan İstanbul milletvekili adayı olan Niler Albayrak, 2015 seçimlerinde İstanbul 3. Bölgeden milletvekili aday adayı olmuştu. 2017 senesinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Avcılar İlçe Örgütü’nde delege seçilen ilk trans kadın olmuştu. 2020 senesinde ise CHP Avcılar Belediyesi’nde belediye şoförü olarak işe başladığını duyurmuştu.
TİP 2. bölge 3. sıradan aday olan Zeynep Esmeray Özadikti ise bir tiyatro oyuncusu. Dario Fo’nun yazdığı “Tecavüz”, Tiyatro Amargi’nin sahnelediği ve rejisinde de yer aldığı “Yazmadan Dökülenler”, kendi deneyimlerinden yarattığı “Cadının Bohçası” ve “Yırtık Bohça”, “Kestirmeden Hikayeler” isimli oyunlarıyla tiyatro sahnesinde yer aldı. Özadikti, 2013 senesinde Halkların Demokratik Partisi (HDP) 1. Olağanüstü Kongresi’nde Parti Meclisi’ne girdi. Ardından TİP LGBTİ+ Hakları Komisyonu’ndan gelen teklif üzerine 2023 genel seçimlerinde milletvekili adayı oldu. Esmeray ile aynı bölgede TİP 2. bölge 18. sıradan 26 yaşındaki aktivist Talya Aydın’ı aday gösterdi. İstanbul 2. bölge farklı yaşlardan kadınlar için görünürlüğün olduğu bir yarışa tanıklık etti. Görünürlüğün artması ise kadın ve LGBTİ+ların hedef alındığı siyasi koşullarda seçim çalışması yürüten adaylar için gerek temsiliyetin sıklığı gerekse de temsiliyetin şekli üzerinden zorlu bir süreç yarattı.
Milletvekili adayı Zeynep Esmeray Özadikti seçim sürecinde genel olarak kadınların ve LGBTİ+ların medyada temsilinin azlığı durumundan nasibini aldı. Esmeray’ın aday olarak adının geçtiği tarihten seçimin ikinci tur oylamasına kadar medyada yer alma şeklini inceledik. Esmeray’ın adaylığı 18 Mart’ta adaylığı kesinleşti. 17 Mart 2023 ile 30 Mayıs 2023 arası yapılan haber taramasında Esmeray'ın, gerek söyleşiler, adının geçtiği köşe yazıları ve haberler gerekse de nefret söylemleri ile medyada yer aldığı görülüyor.
“Sürpriz İsim” Esmeray
Esmeray’ın adı milletvekili adaylarının isimlerine yer verilen 80’in üzerinde ve Sosyal Politika, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği’nin (SPOD) hazırladığı LGBTİ+ Hakları Sözleşmesi’ni imzalayanların listesinin yer aldığı yedi haberde Esmeray’ın adı yer aldı. Seçim bağlamında ismimin yer aldığı haberler arasında Meclis’te ünlü isimlerin olabileceği ihtimali ya da adayların içinde sürpriz isimler olduğuna dair yapılan haberler var. Bunun yanında Kars’ın bir yerel gazetesinde seçilmesi halinde Kars’ın ilk trans milletvekili olacağı şeklinde yer verildi.
Esmeray ile söyleşi yapanların ise alternatif medya kuruluşları olduğu görülüyor. Bu süreçte Esmeray ile on ayrı söyleşi yapıldı. dokuz ayrı medya kuruluşunun haberlerinde ise Esmeray’ın sözlerine yer verildi.
Nefret söylemi üreten haberlerde de Esmeray’ın adının geçtiği görülüyor. Yeni Akit’in 10 Mayıs 2023 tarihli “Bu Çağrılar Tesadüf Değil. Sapkın LGBT’nin Tercihi Kılıçdaroğlu” başlıklı haberde Esmeray’ın oy çağrısı yaptığı video kullanılmış. Esmeray haberde “İnsanlığın hilkat ve fıtratına aykırı olan, Allah’ın lanetlediği sapkın eşcinselliğe CHP ve HDP/PKK’liler ile destekçilerinin ‘demokrasi ve özgürlük’ adı altında meşruiyet kazandırma çabaları devam ederken TİP’li sapkın aday Zeynep Esmeray Özadikti, ‘Bay Kemal’ için oy istedi” ifadeleriyle hedef gösterildi.
LGBTİ+ Hakları Sözleşmesi de hedefte
Bir başka nefret söylemi içeren haber ise ulusal.com.tr sitesinde 21 Mayıs tarihinde yayınlanmış. “LGBT Sözleşmesi İmzalayanlar Mecliste” başlıklı haberde “toplumu yozlaştıran LGBT”, “aile kavramını ortadan kaldırmayı hedefleyen, toplumu yozlaştıran LGBT hareketini meşrulaştırma girişimleri sürüyor.” ifadelerinin ardından TİP’in milletvekili adayları Zeynep Esmeray Özadikti, Talya Aydın ve Niler Albayrak’ın isimleri imzacılar olarak veriliyor.
A Haber internet sitesinde yer alan iki ayrı nefret söylemi içeren haberde Esmeray’ın adı geçiyor. 27 Mart 2023 tarihli “7’Li Koalisyonun Çok Tartışılacak Vekil Adayları! Hacer Foggo, Hasan Cemal, Fatma Yavuz...” başlıklı haberde asıl adı denilerek başka bir isme yer verilip “yani anlayacağınız LGBT aktivisti bir travesti” olarak bahsediliyor.
Muhalefetin ve LGBTİ+’ların hedef alındığı “7’Li Koalisyon LGBT Hakları Masasına Dönüştü! Kemal Kılıçdaroğlu’ndan Sapkın Zihniyete Özgürlük Vaatleri” başlıklı 4 Nisan tarihli haberde ise yine Esmeray’ın adı geçiyor, hedef gösteriliyor. Esmeray’ın ismi yalnızca kendi söylemleri ve kimliği üzerinden değil hedef alınan LGBTİ+ etkinliklerinin haberlerinde de yer alıyor. Havle Kadın Derneği’nin düzenlediği etkinlikte dernek ile birlikte Saadet Partisi Kadın Kolları Başkanı Nurgül Ekinci’nin bu toplantıda bulunması hedef alınırken toplantıda Esmeray’ın da bulunduğu belirtiliyor.
Etiketler: insan hakları, medya, nefret suçları
