14/05/2025 | Yazar: Oğulcan Özgenç
ILGA Avrupa’nın raporuna göre Türkiye bu yıl da LGBTİ+ hakları konusunda Avrupa’nın sondan üçüncü ülkesi oldu. Birleşik Krallık, Macaristan ve Gürcistan’da gerilemeler yaşanırken; Almanya ve Polonya LGBTİ+ hakları konusunda ilerledi.
Uluslararası Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans ve İnterseks Derneği Avrupa (ILGA-Europe) yıllık Gökkuşağı Haritası’nın 2025 sonuçlarını açıkladı.
Raporda LGBTİ+’ların hedef alınıp saldırıya açık hale getirildiği belirtildi ve çok az ülkede LGBTİ+ haklarını ilerleten yasaların kabul edildiğine dikkat çekildi. Bununla beraber; bu yılki Gökkuşağı Haritası'nda ilerleme kaydeden ülkelerde bile aşırı sağın etkisinin artmaya devam ettiği vurgulandı.
Rapora göre; geçtiğimiz sene 49 Avrupa ülkesi arasında son sırada yer alan Rusya, 2025 verilerine göre Avrupa’nın LGBTİ+ hakları konusunda en az yasal ve politik korumaya sahip ülkesi olmayı sürdürdü ve son sırada yer aldı. İlk sırada ise geçen sene olduğu gibi Malta yer alıyor.
Birleşik Krallık, Macaristan ve Gürcistan’da gerileme; Almanya ve Polonya’da sıçrama
Bununla beraber; Birleşik Krallık Gökkuşağı Haritası’nda altı sıra gerileyerek 22.sırada yer aldı. Macaristan da Avrupa Birliği'ndeki ilk Onur Yürüyüşü yasağıyla ILGA-Avrupa'nın Gökkuşağı Haritası'nda yedi sıra gerileyerek 37. sıraya düştü. Gürcistan da geçen sene kabul edilen LGBTİ+ karşıtı yasa nedeniyle yedi sıra geriledi.
En büyük ilerlemeler ise Avusturya, Letonya, Almanya, Çekya ve Polonya’da gerçekleşti. Polonya, LGBTİ+ etkinliklerine yönelik devlet engellerini kaldırarak ve sözde “LGBT'siz Bölgeler” uygulamasını kaldırarak üç sıra ilerledi. Almanya, Kasım 2024'te yürürlüğe giren Özbelirlenim Yasası ile üç sıra yükseldi. Yasa, transların resmi belgelerindeki cinsiyet hanelerini değiştirmelerini kolaylaştırıyor.
Türkiye yine sondan üçüncü!
Türkiye ise 49 Avrupa ülkesi arasında 5 puanla sondan üçüncü. Geçen sene de 4.75 puanla sondan üçüncü sırada yer alan Türkiye’yi yine Azerbaycan ve Rusya takip ediyor.
Türkiye, ILGA Avrupa’nın belirlediği kriterlerden sadece 4’ü ile uyumlu. Rapora göre bu kriterler; cinsiyetin yasal olarak tanınmasını imkansız hale getirecek bir yasal çerçevenin olmaması, yasal önlemlerin varlığı, isim değişikliğini sağlayan yasal düzenlemeler ve dış finansmanı sınırlayan bir yasanın olmaması.
ILGA Avrupa’nın raporuna göre; Türkiye’nin LGBTİ+ hakları konusundaki puanı 2013’ten bu yana yüzde 9,4 oranında düştü.
ILGA Avrupa’nın Türkiye’ye yönelik önerileri arasında şunlar yer aldı:
- Cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ve cinsiyet özelliklerini (SOGISC) açıkça içeren nefret suçu ve nefret söylemiyle mücadele politikalarının hayata geçirilmesi.
- Ulusal veya yerel düzeyde ifade özgürlüğünü kısıtlayan herhangi bir yasanın olmaması.
- Türk Medeni Kanunu’nun 40. maddesinin, insan hakları standartlarına uygun bir yasal cinsiyet tanıma sürecini güvence altına alacak şekilde değiştirilmesi.
“Saldırılar norm haline gelmeden önce…”
ILGA-Europe İcra Direktörü Chaber, Gökkuşağı Haritası’nın acil ihtiyaçları vurguladığını belirterek şunları söyledi:
"Gökkuşağı Haritası 2025, Avrupa'nın LGBTİ+ hakları konusunda nerede durduğuna dair çarpıcı bir anlık görüntü sunuyor ve akut demokratik erozyon bağlamında bu hakları savunma ve ilerletme konusundaki acil ihtiyacı vurguluyor. Bu taktikler sorgulanmadan bırakılırsa, Avrupa genelinde daha da yayılma riskiyle karşı karşıya kalabilir ve inşa edilmesi onlarca yıl süren bir insan hakları çerçevesini zayıflatabilir. Macaristan, İngiltere ve Gürcistan gibi ülkelerde gördüğümüz hedefli saldırılar istisna olmaktan çıkıp norm haline gelmeden önce geri adım atma zamanı şimdi. Siyasi liderler örnek olarak liderlik etmeli ve sözlerini eyleme dönüştürmelidir. İnsanların ayağa kalkma, seslerini duyurma ve hükümetlerimizi çok geç olmadan hesap vermeye çağırma zamanı."
Etiketler: insan hakları, nefret suçları, siyaset, dünyadan, özel haber
