Türkiye'nin Müstehcenlik Sansürüne AİHM'de Mahkumiyet

AİHM, Apollinaire'in "Onbirbin Kırbaç" kitabı nedeniyle yayıncı Akdaş'ı cezalandıran Türkiye'nin ifade özgürlüğü hakkını hiçe saydığına karar verdi: "Avrupa Konseyi üyelerinin kendi kültürel değerleri olabilir. Ancak Avrupa edebi mirasının bir parça olan eserinin kamuoyuna ulaşması yasaklanamaz."

 

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Fransız yazar Guillaume Apollinaire'in 1907'de çıkan Onbirbin Kırbaç (Les onze mille verges) kitabını sansürleyen ve Hades Yayıncılığın sahibi Rahmi Akdaş'ı mahkum eden Türkiye'yi ifade özgürlüğünü çiğnediği gerekçesiyle mahkum etti.
 

AİHM, bugün açıkladığı kararında, "ahlaki değerlerin korunmasına bir şey demiyoruz. Kitapları tanıtanların da sorumluluk ve ödevleri var. Ancak Avrupa Konseyi'ne üye devletlerin kendilerine özgü tarihi, dinsel ve kültürel değerlerinin bulunması, Avrupa edebi mirasının bir parça olan eserin Türkçesi örneğinin kamuoyuna ulaşmasını yasaklayacak bir düzeye ulaşamaz."  sözlerine yer verdi.
 

Ahlak değerlerinin zaman ve uzam açısından değişkenlik gösterdiğine işaret eden AİHM, bir kısıtlamanın gerekli olup olmadığı konusunda ulusal yetkililerin uluslararası bir yargıçtan daha yetkin olduğunu ancak söz konusu eserin bir yüzyılı aşkın bir süre önce çıktığının de göz ardı edilmemesi gerektiğini duyurdu.
 

Türkiye'den yargıç Işıl Karakaş'ın yer aldığı heyet, Türkiye'yi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin ifade özgürlüğü hakkını savunan 10. maddesini ihlal ettiğine oybirliğiyle hükmederken Akdaş bir tazminat tutarı talep etmediği için tazminat ödenmesine gerek görmedi.
 

Bandırma'da yaşayan yayıncı Akdaş, 1999'da sevişme sahnelerini de tasvir eden erotik eser nedeniyle, eserin kurgusal niteliğine vurgu yaptıysa da, "müstehcenlik" ve "halkın haya duygularını incittiği" iddiasıyla 684 TL'ye mahkum edilmişti.
 

11 Mart 2004'te Yargıtay, kitap sayılarının yok edilmesine dair boyutu iptal ederken diğer suçlamayla ilgili kararı onamıştı. Akdaş, para cezasını Kasım 2004'te ödemek zorunda kalmıştı.
 

Sel Yayınları yetkilisi İrfan Sancı da, Guillaume Apollinaire'in "Genç Bir Don Juan'ın Maceraları"kitabı nedeniyle yargılanıyor. Ayrıca, 2002'de yargılanıp beraat eden Metin Üstündağ'ın Pazar Sevişgenleriadlı karikatür albümü ile Enis Batur'un "Elma" romanı da "müstehcen içerik bulundurduğu" iddiasıyla yargılanmıştı.