Yeni Anayasada "İnsan Onuru"

AKP, CHP, MHP ve BDP’den oluşan TBMM Uzlaşma Komisyonu, yeni Anayasa’nın ikişer fıkradan oluşan ilk iki maddesinde tam mutabakata vardı.

 

Meclis Anayasa Uzlaşma Komisyonu, temel haklar ve özgürlükler bölümünde yer alan "insan onur ve haysiyeti" ile "temel hak ve özgürlüklerin niteliği ve bütünlüğü" maddeleri üzerinde uzlaştı ve metinler yazıldı. Böylece yeni anayasanın ilk cümleleri de kaleme alınmış oldu.

 

Anayasa Uzlaşma Komisyonu dün yaptığı 4 saatlik toplantıda temel hak ve özgürlükler bölümünün ilk iki maddesi konusunda uzlaştı. Komisyonun uzlaşmaya ilişkin kararını CHP Konya Milletvekili Atilla Kart açıkladı.

 

Komisyonun üzerinde anlaştığı "İnsan onur ve haysiyeti" başlıklı bölümün birinci maddesi iki fıkradan oluşuyor. Madde "İnsan onur ve haysiyeti dokunulmazdır. İnsan onur ve haysiyeti insan haklarının ve anayasal düzenin temelidir. Devlet, insan onur ve haysiyeti ile insanın maddi ve manevi varlığını geliştirme ve hakkına saygı duyar, bu değerleri korur ve bunların önündeki tüm engelleri kaldırır" hükümlerini içerdi. Madde bu şekli ile kalırsa "insan onuru" ifadesi ilk kez bir anayasada yer bulmuş olacak. MHP, maddenin "insan onuru" olarak düzenlemesine karşı çıktığı için başlık "insan onur ve haysiyeti" olarak düzenlenerek bu sorun aşılmaya çalışıldı. "Onur"un neyi kapsadığı ise madde gerekçesinde geniş bir şekilde anlatılacak. "Temel hak ve özgürlüklerin niteliği ve bütünlüğü" başlıklı ikinci madde de iki fıkradan oluştu. Madde şöyle: "Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler bir bütündür ve birbirini tamamlar."

 

Toplantında eşitlik maddesi üzerinde uzun süre çalışıldı. Maddenin içine başta kadın erkek eşitliği, sosyal dışlanmışlık, her türlü etnik, dinsel, mezhepsel, siyasi, sosyal ve cinsel ayrımcılık konularının da girmesi önerildi. Bu kapsamda yeni anayasada eşcinsel haklarını korunması için "cinsel yönelim" kavramının da anayasada yer bulması konuşuldu. Yapılan tartışmalar sonrasında kurulan alt komisyonun eşcinseller ile ilgili konuyu masaya yatırması kararlaştırıldı.

 

Üçüncü madde olan ’Eşitlik’ maddesinde de genel bir uzlaşı oluştu. Ancak, eşitliğin içini dolduracak kavramlar konusunda mutabakat oluşmadı. Bu maddeye son şeklinin verilmesi, gelecek haftaki toplantıya bırakıldı. Eşitlik maddesinin, ’Mutlak anlamda eşitlik, ayrımcılık yasağı, sosyal dışlamaya karşı güvence ve kadın-erkek eşitliği’ gibi temel kavramları da içerecek şekilde yazılmasında görüş birliği oluştu. Eşitlik maddesinin yazımında, ’Cinsel yönelim’ tartışması da yaşandı. Bu madde üzerinde dört parti arasındaki görüş ayrılıkları nedeniyle içeriğin tamamlanarak maddeye son şeklinin verilmesi yine ’Yazım Komisyonu’ adı verilen 4 kişilik alt komisyonda yapılacak çekirdek çalışmaya havale edildi. Yazım Komisyonu, gelecek hafta çarşamba gününe kadar taslak metin hazırlayarak, ana komisyonun onayına sunacak. 

 

A.Temel Haklar ve Hürriyetler (Özgürlükler)

a) Temel İlkeler Madde 1. İnsan onur ve haysiyeti

(1) İnsan onur ve haysiyeti dokunulmazdır. İnsan onur ve haysiyeti, insan haklarının ve anayasal düzenin temelidir.

(2) Devlet, insan onur ve haysiyeti ile insanın maddi ve manevi varlığını geliştirme hakkına saygı duyar, bu değerleri korur ve bunların önündeki tüm engelleri kaldırır.

Madde 2.Temel hak ve hürriyetlerin (özgürlüklerin) niteliği ve bütünlüğü

(1) Herkes, kişiliğine bağlı dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere/özgürlüklere sahiptir.

(2) Temel hak ve hürriyetler/özgürlükler bir bütündür ve birbirini tamamlar.