27/04/2021 | Yazar: Kaos GL
29. İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası teması “Sokak” oldu: “Riyakâr bir düzende ilerleyen kent politikalarının bu şiddeti ve baskıyı beslediğini biliyor, özel ve kamusal tüm alanlar bizimdir diyerek sesimizi yükseltiyoruz.”
29. İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası Komitesi, bu yılın temasını açıkladı: “Sokak”.
Komite, “Sokak” temasının seçilmesine dair hazırladığı duyuru metnini İngilizce, Kürtçe ve Türkçe dillerinde yayınladı. Metinde “Riyakâr bir düzende ilerleyen kent politikalarının bu şiddeti ve baskıyı beslediğini biliyor, özel ve kamusal tüm alanlar bizimdir diyerek sesimizi yükseltiyoruz” vurgusu yapıldı.
“Geceleri de meydanları da sokakları da terk etmiyoruz!”
Açıklamanın Türkçe tam metni şöyle:
“1987’de Gezi Parkı merdivenlerinde polis şiddetine karşı trans kadın seks işçileri tarafından gerçekleştirilen açlık grevleri ile başlayan hareket, zamanla kalabalıklaşan yürüyüşler ile perçinlendi. 2014’te en kalabalık hâli ile İstiklal’in tamamını renklerine boyadı. 2015’ten 2020’ye kadar lubunyaların varlığından tereddüt edilmesine; yasaklara her seferinde farklı gerekçeler sunulmasına rağmen sadece İstiklal’de değil her sokaktaydık! Mis, Pürtelaş, Kushimoto, Bornova, Küçük Bayram, Ülker ve daha nice sokaklarımıza dağılıyor, hafızamızı tazeliyoruz.
Fobikler kaç kaç kaç, ibneler geliyor!
Pandemi ile birlikte; kimimizin evlere kapanabildiği bu bir yıllık sürede aslında ev ile sokağın birbirinden bağımsız olmadığını gördük. 2014 yılında Sur’da, Cizre’de sokağa çıkma yasaklarıyla evlerimize hapsedildik, yakınlarımızın ölüleri günlerce sokaklarda kaldı. 2014’ten bugüne gelene kadarsa; Elazığ’da, İzmir’de depremler sonucunda evlerimizden olduk, yakınlarımızın ölülerini enkazların altında aradık, sokaklarda yaşamak zorunda bırakıldık. Devletin evlerimize ve sokaklarımıza dair verdiği kararlar ve hayata geçirdiği müdahaleler yaşam hakkımıza, barınma hakkımıza, varoluşlarımıza saldırı olarak karşımıza çıktı. Saraylarına kapanan ayrıcalık abidelerinin çok uzak kaldığı, ayrımcılığa karşı mücadele edenlerin çok aşina olduğu sokaklar hepimiz için farklı farklı anlamlar taşıyabiliyor.
Umutsuzluğa kapıldığında kalabalığımızı hatırla!
Pandeminin ortasında, Küçük Bayram Sokak’ta çalışan seks işçileri yerlerinden edildi. Yine pandemi ile birlikte eskiden daha rahat gullüm alıkabildiğimiz sokaklar, parklar, tüm kamusal alanlar git gide güvensizleşti. Her geçen gün daha da erken saate çekilen sokağa çıkma kısıtlamaları ile birlikte çark için ne zaman ne de alan bırakıldı. Yıllardır süren ve artan baskıya rağmen, gelen tüm yasaklara ve zorla yerinden edilmelere rağmen sokak lubunyadır, transtır, biseksüeldir, lezbiyendir, aseksüeldir, nonbinary’dir, artıdır; sokak alıkmaktır, alıktırmaktır, ele avuca sığmaz! Nefrete inat, yaşasın hayat!
Gözaltına alınmanın kolay, sokağa çıkmanın zor hale geldiği şu dönemde; bayraklarımız, dövizlerimiz ve renklerinden korktukları her nesne sorun haline getirildi, hedef gösterildi ve baskı artırmak için bahane olarak kullandıkları bir araca dönüştü. Kadınları ve LGBTİ+’ları evde ve sokakta koruyan İstanbul Sözleşmesi’nden, varoluşlarımız bahane edilerek çıkıldı. Bizler takıp takıştırdığımız, alanlara taşıdığımız bayraklarımızı, dövizlerimizi elimizden bırakmayacağız. İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçmeyeceğiz. Yürüdüğümüz her sokak bizim, her yürüyüşümüz onur yürüyüşüdür!
Dönmeyiz, dönmeyiz, biz bu yoldan dönmeyiz!
Güzelliklerin yanı sıra pek çok zorluğu da beraberinde getirebilir sokaklar. Karşıtlıkların buluştuğu köşe başı misali… O köşe başının bir göçmende, yaşlıda, çocukta, kadında, lubunyada, seks işçisinde, sakatta ifade ettiği anlam çeşitli... Sokaklar direnişin, mücadelenin başlangıcı veya aracı olabilirken; kimi zaman şiddete, tacize, ayrımcılığa ve nefret söylemlerine maruz kaldığımız alanlar olabiliyor. Riyakâr bir düzende ilerleyen kent politikalarının bu şiddeti ve baskıyı beslediğini biliyor, özel ve kamusal tüm alanlar bizimdir diyerek sesimizi yükseltiyoruz. Gettolarla bizi sınırlandırmaya çalışan sisteme inat, tüm şehri, tüm sokakları hatta kırsalı da istiyoruz!
Susmuyoruz, korkmuyoruz, itaat etmiyoruz!
Sokak görecelidir, sokak kesişimseldir, kendi dili olan bir alt kültürü vardır. Bazen “yersiz, yurtsuz”a, bir kediye, bir köpeğe yaşam alanı oluşturur. Her sokağın herkes için erişilebilir olmadığı gerçeğini de unutmamak gerekir. Gecekonduların yanında yükselen plazalarıyla, kimileri için özgürleştirici olurken kimilerini kısıtlamasıyla, bazılarımız için tetikleyici olabilirken bazılarımızı iyileştirmesiyle, tüm karşıtlıkların bir aradalığı ile bir mozaik sokak... Bazen bilir bazen bilemezsin, bir sabah çok tanıdık aynı günün akşamında yabancı olabilir. Herkesin farklı deneyimlediği, farklı duygular hissettiği bir yaşam alanıdır.
Batsın, batsın, ahlakınız batsın!
Bazen çarka çıktığımız, bazen elimizde birayla alıktığımız, bazen hiç yürümemiş olsak bile hep bir anlamı olduğunu bildiğimiz sokaklarımıza kısıtlamaların bitmek bilmediği şu günlerde göz kırpıyoruz. Kimi zaman gündüzü daha karanlık, gecesi daha aydınlık olabilen; kimimize güvenli alan olurken bazılarımız için güvensiz kalabilen; varlığı sürekli akışan, dönüşen; kimimizin evi, kimimizin tehdidi olan sokaklarda biriken lubunya tarihinin sayfaları arasında bir yolculuğa çıkıyoruz.”
“Em dev ji şev, meydan û kolanan bernadin!”
Açıklamanın Kürtçe tam metni ise şöyle:
“Tevgera ku bi grevên birçîbûnê yên li ser pêlikên Parka Gezîyê di 1987-an de ji hêla karkerên seksê ve li dijî şîdeta polîsan ve hat meşandin dest pê kir, bi meşên qelebalix re bi demê re perçinî. Di 2014 de, ew tevahiya Istiklalê bi hale xwe yê herî qelebalix boyaxî rengên xwe kirin. Ji 2015- an heya 2020-an, tevî dudiliya li ser hebûna lubun-an, qedexe û herçi sedemên cûda, em ne tenê li Istiklalê lê li her kolanî bûn! Em li kolanên Mis, Pürtelaş, Kushimoto, Bornova, Küçük Bayram, Ülker û gelekên din belav dibin û bîranînên xwe nû dikin.
Fobîkno, birevin, birevin, birevin! Îbne têne!
Bi pandemiyê; di vê heyama yek-sale de, dema ku hin ji me dikarin xwe di malê de bigirin, me dît ku mal û kolan ne ji hev serbixwe ne. Sala 2014 de, em di malên xwe de bi qedexeya derketina derve re li Sûr, Cizîrê hatin girtin û miriyên xizmên me bi rojan li kolanan man. Ger ji 2014 heya îro; Li Xarpûtê, li Îzmîrê, di encama erdhejan de me malên xwe winda kirin, me li miriyên xizmên xwe di binê xirbeyan de geriyan, em neçar man ku li kolanan bijîn. Biryarên ku dewletê di derbarê mal û kolanên me de girtiye, û destwerdanên ku wê pêk anîne, wekî êrîşek li dijî mafê me ya jiyanê, mafê me ya hewandinê û hebûna me derket pêşberî me. em dizanin kolan; ku ji yên di xwe qesrên xwe de vedişerin û ji wan dur dimînin re û yên ku li dijî cihêkarî yê re têdikoşin û û wan baş nasdikin ji bo me hemûyan tên wateyên cûda.
Dema ku tu bêhêvî bibî qelebalixbûna me bîne bîra xwe!
Di nav pandemiyê de, karkerên seksê yên li Kolana Kuçuk Bayram dixebitin ji cî û warên xwe bûn. Dîsa, ji ber pandemiyê, kolan, park, û hemî qadên giştî yên ku me berê bi hêsanî diçûn bo gullüm alıkmak-ê her çû neewlehtir bûn. Bi qedexeyên derketina derve re ku her roj hê zûtir dihatin xistin, ne dem û ne jî cîh ji çark-ê re ma. Digel ku bi salan e zext zêde dibe, digel hemî qedexe û koçberkirinên bi zordariyê, Kolan lubunya ye, trans e, bîseksuel e, lezbiyen e, aseksuel e, nonbinary e, plus e. Kolan alıkmak e, alıktırmak e, bêserûber e!
Eqsî nifretê, bijî jiyan!
Di vê heyama ku binçavkirin hêsan e û derketin dijwar e; Alayên me, pankart û her tiştên rengîn yên ew jê ditirsin bû pirsgirêk, hedef, û veguherîn amûrek ku ew wekî hincetek ji bo zêdekirina zextê bikar tînin. Peymana Stenbolê ku jin û LGBTI + li mal û kolanan diparêze, bi hinceta hebûna me hate terikandin. Em ê al û pankartên xwe yên ku em davêjin meydanan bernadin. Em ê al û pankartên xwe yên ku em li xwe dikin, bi xwe vedikin û tînin meydanan bernedin. Em ê dev ji Peymana Stenbolê bernedin. Her kolana ku em dimeşin ya me ye, her meşa me ya serbilindiyê ye!
Dönmeyiz, dönmeyiz, biz bu yoldan dönmeyiz!
Kolan dikarin hem zehmetiyan û hem jî xweşikiyê bînin. Mîna goşeyê ku dijberî li hevûdu têne ... ‘Wateya wî goşeyî ji bo koçber, pîr, zarok, jin, kesek lubun, karkerekî seksê, kesek astengdar cûda ye. Dema kolan dikarin bibin destpêk an amûrê berxwedan û têkoşînê; Carinan dever hene ku em bi tundî, tacîz, cûdakarî û gotinên nefretê re rû bi rû dimînin. Em dizanin ku polîtîkayên bajarî yên ku bi rengek durû pêşve diçin vê şîdet û zordariyê têr dikin, û em bi gotina ku hemû qadên taybetî û giştî yên me ne, dengê xwe bilind dikin. Tevî pergala ku hewl dide me bi gettoyan bisînor bike, em tevahiya bajêr, hemû kolanan, heta gundan jî dixwazin!
Em bêdeng nabin, natirsin, guh nadin!
Kolan nisbî ye, kolan navbirî ye, bi zimanê xwe re binkultureka wê heye. Carcarinan ew ji bo «bêmal» û pisîk, kûçikan qada jiyanê diafirîne. Divê neyê ji bîr kirin ku her kolan ji her kesî re ne gihîştbar e. Bi plazayên xwe yên li tenişta xirbaniyan radibin, ew ji bo hinekan azadî ye, hinekan bi sînor dike, dibe ku ji bo hin ji me bibe qewînek û hinekan ji me qenc bike. Ji ber van sedeman kolan mîna mozayîkekê ye ku bi hev re jiyîna hemî dijberiyan. Carinan tu dizanin, carinan tu nizanin, sibehek pir nasdar dikare êvarê heman rojê bibe xerîb. Ew qada jiyînê ye ku her kes hestên cihêreng dijî û hîs dike.
Hilweşe, hilweşe, exlaqê we hilweşe!
Em van kûçeyên ku me carinan bi bîrayek dest de me diçûn ji bo alıkmak-ê, carinan derdiketin çark-ê, carinan jî em qet li wan ne meşiyabin jî me dizanî wateyeke wan heye re- wan rojen ku qedexe ji wan xilasnabin, çav diniqênin. Em dest bi rêwîtiyek di nav rûpelên dîroka lubunya ya li kolanan kom dibe dikin. Ew kolan ku carinan dibe ku roj tarîtir be û şev jî ronahîtir be; dibe ku ji bo hin ji me ewle be dema ku ji bo hin ji me ne ewle be; ku hebûn her gav lê diherike, vediguhêze.
*Ferhenga Lunbunca
çark: ger û rêwîtî
gullüm alıkmak: Ev lêkereke hevedudanî ye ku tê wateya kenîn û şahiyê.
alıkmak / alıktırmak: Peyva alıkmak tê wateya pê eleqadar bûn û cem hev hatin. Wateya alıktırmak heman eynî ye lê pasîf e.
lubunya: Li gorî zimanê Lubunca, ji geyên femînen û mirovên trans re «lubunya» tê gotin û Lubunca ew ziman e ku ji hêla wan ve dihat axaftin. Lêbelê îro Lubunca bûye zargotinek ku, ne tenê ji aliyê geyên femînen ve lê ji alî gelek kesên LGBTI + li Tirkiyeyê tê bikar anîn.
Dönmeyiz, dönmeyiz, biz bu yoldan dönmeyiz!: Di vê diruşmê de lîstikek bi bêjeyan heye. Gotina
dönme ji bo mirovên trans peyvek zargotin e. Wekî peyva queer, ev jî ji hêla me ve ji nû ve hat bi destxistin.
Notek li ser Lubunca:
Weke komîteya wergêranê, me biryar da ku em peyvên ku ji zimanê Lubunca ne wergerînin. Em bawer dikin ku her hewildana wergerandina wan dê kurtkirinî bibe û dê nêzê wateya wan ya rastîn ku tebeqeyî ye nebe.
Em dixwazin spasiya karkerên seksê yên trans, afirînerên Lubunca û damezrînerên tevgera xwe bikin.
Em hêvî dikin ku bi navendkirina gotinên xwe di vê nivîsê de, em di heman demê de ji wan re û ji ezmûnên lubunya re jî rêzdarî nîşan didin.”
Etiketler: yaşam, kent hakkı
