22/11/2016 | Yazar: Yıldız Tar
AİHM Kaos GL dergisine el konulması ve derginin toplatılmasına ilişkin karar verdi.
.jpg)
AİHM, Kaos GL dergisine el konulması ve derginin toplatılmasına ilişkin karar verdi. El koyma ve toplatma kararının ifade özgürlüğüne aykırı olduğunu, “genel ahlakı koruma”nın geçerli ve yeterli bir sebep olmadığını belirtti.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Kaos GL dergisinin Yaz 2006 tarihli 28. Sayısının toplatılması kararını değerlendirdi. Derneğin başvurusu sonucu devam eden dava süreci bugün sonuçlandı.
AİHM, toplatılma kararının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) ifade özgürlüğünü düzenleyen 10. maddesine aykırı olduğuna oy birliğiyle karar verdi.
“Genel ahlakı korumak” geçerli bir gerekçe değil!
Mahkeme, yetkililerin “genel ahlakı koruma” amacının dergiye el koymak, toplatmak ve satışını engellemek için geçerli bir iddia olmadığını söyledi. Belli bir grubun özellikle küçük yaştaki kişilerin dergiye erişiminin engellenmesi için belli tedbirler alınabileceğini ancak bu tedbirlerin toplatma gibi ağır bir karar olmayacağına hükmetti. AİHM, Türkiyeli yetkililerin +18 ibaresi konulması talebi gibi tedbirleri hiç gündemine almadan toplatma ve yasaklama kararı verdiğini hatırlattı.
Mahkeme, yerel mahkemelerin verdiği kararı eleştirerek, dergide yer alan belli görsel ve içeriğin neden “genel ahlaka” aykırı olduğunun açıklanmadığını da vurguladı. “Genel ahlakı koruma” argümanının geniş bir şekilde yorumlandığını da belirten Mahkeme, bu argümanın dergiye el konulması ve toplatılması için yeterli olmadığına karar verdi.
+18 ibaresi konulması talep edilebilirdi
Derginin belli bir toplumsal gruba dönük olduğunu, LGBT toplumu ve cinsellik üzerine yayın yaptığını hatırlatan AİHM, özellikle reşit olmayan kişilerin dergiye erişiminin engellenmesi için belli tedbirler alınabileceğini ancak genel erişime engellemenin kabul edilemez olduğunu da belirtti. Yerel yetkililerin dergiye +18 ibaresi konulması gibi bir tedbir için adım dahi atmadığını, doğrudan toplatma ve yasaklamayı tercih ettiğini hatırlattı. El konulan dergilerin +18 ibaresiyle Kaos GL’ye geri verilebileceğini ve dağıtımının yapılabileceğini de vurguladı.
Mahkeme, derginin toplatılması ve beş yıl yedi ay boyunca dağıtımının engellenmesinin “genel ahlakı koruma” amacıyla orantılı bir karar olmadığını belirtti. Mahkeme bundan dolayı, Kaos GL dergisinin 28. sayısının toplatılmasını; Kaos GL’nin ifade özgürlüğüne orantısız müdahale olarak değerlendirdi ve AİHS’nin 10. maddesine göre “demokratik bir toplumda gerekli bir müdahale” olmadığına hükmetti.
Kaos GL’nin tazminat talebi olmadığı için AİHM, tazminata gerek olmadığını belirtti.
Ne olmuştu?
Kaos GL dergisi, 2006 yaz döneminde piyasaya sürülmek üzere henüz matbaadayken Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı kararıyla toplatılmış, toplatma kararına karşı Kaos GL Derneği avukatlarından Oya Aydın, Ankara 12. Sulh Ceza Mahkemesi’ne itiraz etmiş, ancak itiraz mahkeme tarafından aynı gün reddedilmişti.
Avukat Oya Aydın tarafından bir üst mahkeme olan Ankara 15. Asliye Ceza Mahkemesi’ne yapılan itiraz ise, yine mahkemenin 28 Temmuz 2006 gün ve 2006/223 sayılı kararı ile reddedilmişti. Karardan sonra iç hukuk yolları tüketilmiş olduğundan ve karar kesinleştiğinden, Kaos GL Derneği tarafından “İfade özgürlüğünün ihlal edildiği, adil yargılama yapılmadığı ve yargılama sırasında ayrımcılığa maruz kalındığı” iddiaları ile Türkiye devleti aleyhine 26 Ocak 2007 tarih ve 4982/07 sayılı başvuru ile AİHM’ne başvurulmuştu.
Kaos GL'nin Yaz 2006 tarihli 28. sayısına, Ankara 12. Sulh Ceza Mahkemesi’nin 21.07.2006 tarihli kararıyla matbaadan geldiği gün el konulmuş ve pornografinin sorgulandığı, alanında uzman kalemlerin katkıda bulunduğu dergi "pornografik" bulunarak “genel ahlakı korumak” için toplatılmıştı.
Kararda, “Pornografi dosyası altında yazılan bir kısım yazı içerikleri ve resimlerinin genel ahlakın korunması açısından aykırılık teşkil ettiği” ifadesi kullanılmıştı. Ancak, bu ifadede, hangi resim ve yazıların hangi gerekçelerle yasağa konu olduğu belirtilmemişti.
Kaos GL dergisinin el konulan söz konusu sayısına Ankara Cumhuriyet Basın Savcısı Nadi Türkaslan tarafından dava açılmış ve derginin Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Umut Güner hakkında 3 yıla kadar hapis cezası isteniyordu.
İlki 28 Aralık 2006 tarihinde gerçekleşen davanın ikincisi 28 Şubat 2007’de Ankara 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Hakim Mahmet Nuri Öztürk’ün verdiği kararla Güner beraat ederken, toplatılan derginin poşet içinde olması koşuluyla satılabileceği söylendi.
Toplatma kararına karşı Kaos GL Derneği tarafından AİHM’ne yapılan başvuru üzerine, başvuru talebi incelenerek kabul edilmişti. Davaya; Madde 19: Özgür İfade için Küresel Kampanya (Article 19: Global Campaign for Free Expression), Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Hukuk Okulu Küresel Mücadeleler ve Hukuk için Miller Enstitüsü (The Miller Institute for Global Challenges and Law-California University School of Law) ile İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) 3. Kişi sıfatıyla müdahale talebinde bulundu ve yazılı tavsiyeler sundu.
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Madde 19: Özgür İfade için Küresel Kampanya, Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Hukuk Okulu Küresel Mücadeleler ve Hukuk İçin Miller Enstitüsü'nün davaya müdahil olma talepleri ve sundukları uzman tavsiyeleri kabul edilmedi.
Etiketler: medya
