23/04/2024 | Yazar: Oğulcan Özgenç
Yakın Temas dosyamızın ilk haberinde Javier Milei’nin Devlet Başkanı seçilmesinden bu yana Arjantin’de ivme kazanan LGBTİ+ karşıtlığının seyrini derledik ve güncel durumu Arjantin LGBT Federasyonu’ndan Maribe Sgariglia ile konuştuk.
Küresel LGBTİ+ karşıtlığı; farklı ülkelerde benzer tekniklerle kimi siyasi figürler, toplumsal gruplar, hükümet ve devlet yetkilileri tarafından örgütleniyor. LGBTİ+’ları “milli ve manevi değerlere, devlete, aileye ve ulusa karşı bir tehdit” olarak tanımlayan hareketlerin dünyadaki seyrini Yakın Temas dosyamızda incelemeye başlıyoruz. Her hafta salı ve perşembe günleri yayınlanacak dosyanın ilk haberinde Latin Amerika’nın LGBTİ+ hakları konusunda en ilerici ülkesi olarak kabul edilen Arjantin’de ivme kazanan LGBTİ+ karşıtlığını seyrini derledik ve Arjantin LGBT Federasyonu’ndan Maribe Sgariglia ile ülkedeki mevcut durumu konuştuk.
Arjantin’deki LGBTİ+ karşıtlığı; Aralık 2023’te Devlet Başkanı seçilen Javier Milei’nin seçim kampanyalarından bu yana gündemde. Seçim çalışmaları boyunca sık sık LGBTİ+’ları hedef alan Milei, LGBTİ+ haklarını “sosyalist gündemin bir parçası” olarak tanımlıyor ve kazanılmış haklara saldırıyor.
Peki, Arjantin LGBTİ+ hakları açısından nasıl bir manzaraya sahip? Milei, LGBTİ+ haklarına yönelik bir tehdit mi, seçim kampanyası boyunca neler söyledi, seçimleri kazandıktan sonra neler yaptı? Ülkedeki LGBTİ+ karşıtlığı konusunda mevcut durum ne?
Latin Amerika’nın eşitlik rüzgarı
Arjantin, Latin Amerika’nın LGBTİ+ hakları konusunda en ilerici ülkesi. Ülke, 2010 yılında eşcinsel evliliği yasallaştıran ilk Latin Amerika ülkesi oldu. Bununla beraber; ülke, hükümette cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine ilişkin bir temsilcilik bulunduran nadir ülkeler arasında yer aldı.
Arjantin’in 2009-2012 arasındaki gündemi ise 2009’da “Cinsiyet Kimliği Yasa Tasarısı”nın sunulması ve söz konusu tasarının 2012’de kabul edilmesiydi. Söz konusu yasa; transların resmi belgelerini, diğer ülkelerde yaygın olan uygulamaların aksine “tıbbi bir teşhise” gerek duymadan değiştirmelerine olanak tanıdı. LGBTİ+’lara kendi kaderini tayin etme hakkı tanıyan bu yasa, aynı zamanda hem yetişkin hem de reşit olmayan Arjantinli LGBTİ+’lara adli ve idari izin olmaksızın hormon terapisine erişme hakkı tanıdı.
2015 ise LGBTİ+ hakları açısından bir başka dönüm noktası oldu. 2015’e kadar eşcinsel ve biseksüel erkeklerin kan bağışı yapmasının yasak olduğu Arjantin’de, söz konusu yasak kaldırıldı.
Sene 2020 olduğunda ise Arjantin bir başka olumlu gelişmeyle, ülkede yaşayan LGBTİ+’ların haklarını genişletti. 2020’de kabul edilen yasayla ülkedeki kamu sektörüne trans işgücü kotası getirdi. Yasayla birlikte transların, kamu sektöründe belli bir oranda istihdam edilmesi kuralı getirildi.
Milei: Bolsonaro ve Trump’ın izinde
2023’te Arjantin’in gündemi başkanlık seçimleriydi. Seçimlerde, Özgürlük Gelişimi Partisi adayı aşırı sağcı Javier Milei ve Peronist İttifak’ın adayı dönemin Ekonomi Bakanı Sergio Massa karşı karşıya geldi. Ekim ayında gerçekleşen seçimlerin ilk turunda iki aday da başkanlık için yeterli oyu alamadı. İkinci tur, 19 Kasım’da gerçekleşti. Seçimlerin sonucunda yüzde 55 oy alan Milei, Arjantin’in yeni Devlet Başkanı seçildi ve 10 Aralık 2023’te göreve başladı.
LGBTİ+ karşıtı açıklamalarıyla ve politikalarıyla bilinen Brezilya Eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro ve ABD Eski Devlet Başkanı Donald Trump’a benzetilen Milei, seçim kampanyası boyunca ve seçilmesinin ardından LGBTİ+’ların kazanılmış haklarını hedef aldı.
Seçimlerin ilk turuna birkaç gün kala Milei, “cinsiyet ideolojisi ve kapsayıcı dilin toplumun değerlerini yok ettiğini iddia etti. Seçimlerin ikinci turuna kaldıktan sonra yaptığı ilk konuşmasında ise “Hakları elinizden almak için değil, ayrıcalıklara son vermek için buradayız” ifadelerini kullandı.
Milei’nin hedefinde Kadın ve Çeşitlilik Bakanlığı ile trans işçi kotası var
Milei, LGBTİ+ karşıtı söylemlerini, okullardaki kapsamlı cinsellik eğitimini hedef alarak sürdürdü. Milei, okullardaki cinsellik eğitimini “beyin yıkama” olarak tanımladı ve bu eğitimlerin “aileye karşı doğrudan bir tehdit” olduğunu ileri sürdü.
Seçim sürecinde Milei’yi destekleyen bir aday ise trans işçi kotasını hedef alarak şunları söyledi:
“Birine sırf travesti olduğu için neden kamuya açık bir pozisyon verilmesi gerektiğini bilmiyorum. Bunun bedelini ödeyen biziz. Kim travesti olmaya karar verirse bununla yüzleşmelidir. Devlet, azınlık grubuna mensup birine kota veremez çünkü devlet hepimiz tarafından finanse edilmektedir."
Bunun yanı sıra Milei; kampanyası boyunca sosyalizme ve feminizme karşı “kültürel bir savaş yürütmek”ten bahsederek, LGBTİ+ hareketini sosyalist gündemin bir parçası olarak nitelendirdi.
Milei’nin seçim vaatleri arasında Kadın, Cinsiyet ve Çeşitlilik Bakanlığı’nın kapatılması da yer aldı. Milei’nin Devlet Başkanı seçilmesinin ardından yaptığı işlerden ilki, Kadın, Cinsiyet ve Çeşitlilik Bakanlığı’nı kaldırmak oldu. Ayrıca Hükümet Sözcüsü, “Hiçbir amaca hizmet etmiyor” diyerek Ayrımcılığa Karşı Ulusal Ensititü’nün kapatılacağını duyurdu.
Son olarak; Başkanlık Sözcüsü, 2021’de kendilerini ikili cinsiyet sistemi içinde tanımlamayanların kimlik kartlarında, cinsiyetlerini “x” olarak tanımlamasına izin veren düzenlemenin ve resmi işlerde “kapsayıcı dil ve toplumsal cinsiyet perspektifiyle ilgili” uygulamaların kaldırılacağını söyledi.
KaosGL.org’a konuşan Arjantin LGBT Federasyonu’ndan Maribe Sgariglia, Milei hükümetinin sembolik bir karşıtlık yürüttüğünü ve Kongre’de yeteri kadar senatör ve milletvekiline sahip olmadığı için şimdilik somut yasal değişiklikler yapamayacağını belirtti. Ancak Sgariglia, başkanlık seçimlerinin Milei lehine sonuçlanmasının ardından ülkedeki LGBTİ+ karşıtlığının ivme kazandığına dikkat çekti.
“Sosyal medyadan LGBTİ+’ları hedef alan kişiler, cumhurbaşkanı ile farklı şekillerde ilişkili”
Karşıtlığın bir hareket olarak görünürlük kazanamadığını vurgulayan Sgariglia, bazı sosyal medya kullanıcılarının “temsilci” olarak ortaya çıktığını ve Arjantinli LGBTİ+’ları hedef aldığını söyledi. Sgariglia, ülkedeki LGBTİ+ karşıtlığının temel kaynağının aşırı sağcı Milei hükümeti olduğunu ve sosyal medyadan LGBTİ+’ları hedef alan kullanıcıların hükümetle ilişkili olduğunu belirterek, “Her ne kadar hükümetten bu hareketlerle aynı anlamda resmi bir açıklama gelmese de, sosyal medyada bizzat ülkenin cumhurbaşkanından gelen bazı bağlılıklar, bazı mesajlar var; ve bu kişiler cumhurbaşkanıyla farklı şekillerde ilişkililer” diye konuştu.
Sgariglia, LGBTİ+ karşıtı sosyal medya kullanıcılarının arkasında kendisini gösteren büyük bir örgüt olmadığını şöyle aktardı:
“Kendilerini bir örgüt olarak göstermeseler de bunların bireysel çabalar olmadığını biliyoruz; LGBTİ+ haklarına karşı çıkan örgütlerle ilişkili veya onlara dahil olan bireyler, ancak bir örgüt olarak değil, daha ziyade ‘bireyler’ olarak gösteriliyorlar.”
“Özgürlükçüler arasında şimdiden bir tür çatışma var”
Ülkede nefret söylemlerinin ve ayrımcılık vakalarının arttığını ifade eden Sgariglia, karşıtlığın en güncel örneklerinin neler olduğu sorusuna şu yanıtı verdi:
“Başkan Milei, bir okuldan çıkan ve gökkuşağının renklerini kusan bir çocuğun meme'ini retweetledi; bu Arjantin Başkanı tarafından retweetlendi! Ve sadece birkaç gün önce başkanlık sözcüsü, ulusal kamu yönetiminde kapsayıcı dili ve toplumsal cinsiyet perspektifini yasaklayacaklarını söyledi.”
Milei’nin LGBTİ+ hakları konusunda kendi partisi (Özgürlük Gelişimi Partisi) içinde çatışmalar olduğunu aktaran Sgariglia, “Milei’nin partisi içinde eşit evlilik veya cinsiyet kimliği yasasının çoğu maddesine karşı oy kullanmak istemeyecek daha özgürlükçü bir kesim var. Dolayısıyla bu konuda ‘özgürlükçüler’ arasında şimdiden bir tür çatışma olduğunu görebiliyoruz” dedi.
“Cinsiyet Kimliği Yasası’nı değiştirmek isteyebilirler”
Durum her ne kadar böyle olsa da Sgariglia, hükümetin senatör ve milletvekili sayılarını arttırmayı beklediklerini ifade etti. Sgariglia, özellikle Cinsiyet Kimliği Yasası’nı değiştirmek isteyebileceklerine dikkat çekerek, “Henüz Kongre'de çoğunluğa sahip olmadıkları için, özellikle de Ayrımcılığa Karşı Ulusal Enstitü'yü kapatmak isteyerek ve kapsayıcı dili yasaklayarak yürüttükleri sembolik mücadele nedeniyle bu konularla ilgili endişeler var” ifadelerini kullandı.
Bu koşullarda LGBTİ+ hakları alanında ilk zorluğun nefret söylemlerine karşı mücadele etmek olduğuna dikkat çeken Sgariglia, “Karşıt seslerin varlığı göz önüne alındığında en büyük zorluklardan bir diğeri de sembolik mücadeleler için karşı koymak ve kültürel savaşlar yürütmek ve daha sonra Kongre'ye bazı tartışmalar getirmeye çalışmak, örneğin yeni Ulusal Ayrımcılıkla Mücadele Yasası, böylece en azından insan hakları gündemi kamu gündeminde olmaya devam ediyor” değerlendirmesinde bulundu.
“Diğer sosyal hareketler, LGBTİ+ haklarına yönelik dayanışma ve bağlılık içinde”
Arjantin’de LGBTİ+ hakları alanında çalışan sivil toplum örgütleri ile diğer sivil toplum örgütlerinin arasındaki ilişki, tüm karşıtlığa ve zorluklara rağmen zayıflamış değil. Sgariglia, bu durumu şu ifadelerle anlattı:
“LGBTİ+ hakları için çalışmak ve destek almak amacıyla farklı hareketler arasında iyi ilişkiler var; genel olarak diğer sosyal hareketlerin örgütleri toplumumuzun haklarına yönelik dayanışma ve bağlılık pozisyonuna sahip.”
Arjantin’de haklar konusunda kaydedilen tüm ilerlemelerin diğer ülkelerin deneyimlerinden öğrenildiğini vurgulayan Sgariglia, “Dolayısıyla bizim de ülkemizde bu nefret söylemlerine nasıl karşılık vereceğimiz konusunda diğer ülkelerin deneyimlerinden dersler çıkarmamız gerektiğine inanıyorum” dedi.
Sgariglia, Türkiye’deki LGBTİ+ topluluğu ile şu mesajı paylaştı:
“Türkiye'deki LGBTİ+’lara kocaman Arjantin halkından bir kucak. Haklarımızın tanınması konusunda dünya çapında ilerleme kaydedilmesi ve söylemlere ve nefret suçlarına karşı birlikte mücadele edebilmemiz için yapabileceğimiz her şeyi yapma taahhüdümüz ve dayanışmamız var.”
"Yakın Temas: Ermenistan"-Perşembe günü yayında!
Etiketler: insan hakları, din/inanç, siyaset, dünyadan, özel haber
