17/09/2021 | Yazar: Yıldız Tar

Pozitif-İz’in raporuna göre HIV’le yaşayanlar 2020’de de sivillerden bürokratlara kadar uzanan geniş bir kesim tarafından ayrımcılığa uğradı ve hedef gösterildi. Sağlık hakkı ihlali yine ilk sırada. Pandemi ise ayrımcılığın boyutunu arttırdı.

COVID-19 pandemisi, HIV’le yaşayanları nasıl etkiledi? Kaos GL - LGBTİ+ Haber Portalı

İllüstrasyon: Gizem Karagöz / KaosGL.org için stok görsel

Pozitif-İz Derneği, “Türkiye’de Yaşayan HIV Pozitif Bireylerin 2020 Yılında Maruz Kaldıkları Hak İhlalleri Raporu”nu yayınladı. Av. Hatice Demir ve Av. Enes Salar’ın hazırladığı rapor, derneğe gelen başvurular üzerinden hak ihlallerini ortaya koyuyor.

Rapora göre, önceki yıllardan farklı olarak 2020’de Covid-19 pandemisi özellikle sağlık alanında yaşanan hak ihlallerini gerekçelendirmek için adeta kılıf olarak kullanıldı.

“Pandemi, HIV’le yaşayanlar için ekstra zorlu geçti”

Pandemi ile birlikte HIV ile yaşayanların tanı ve takiplerinin büyük ölçüde aksadığını, dolayısıyla tedaviye erişimde gecikmeler yaşandığını vurgulayan raporda, pandeminin etkisi şöyle açıklanıyor:

“Bu süreçte Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezleri’nin kapanması, sağlık kuruluşlarında Covid ile temastan kaçınma nedenleri ile kişiler teste gidememiş ve HIV statülerini netleştirememiştir. Dolayısıyla da tedaviye erişimde gecikmeler yaşanmıştır. Enfeksiyon hastalıkları hekimlerinden randevu almak, tedavilerinin başarısını/başarısızlığını izlemek ve sağlık durumu hakkında bilgi edinmek neredeyse imkânsız hale gelmiştir. Yine Covid-19 pandemisinin özellikle ilk aylarında Covid ilaçları - HIV ilaçları hakkında çıkan haberler, HIV ile yaşayanların Covid-19’a karşı risk grubunda yer alıp almadığına ilişkin Sağlık Bakanlığı tarafından net bir açıklama olmaması, kronik sağlık durumuna sahip kişilerin idari izinli sayılmasına rağmen HIV ile yaşayanların bu konudaki durumunun bir türlü netleşmemesi gibi haller de 2020 yılının HIV ile yaşayanların büyük kısmı için ayrıca ve ekstra zorlu geçmesine sebep olmuştur. Nihayetinde ise HIV ile yaşayanların hak gaspında hiçbir bilimsel ve meşru dayanağı olmayan onlarca ön yargı saikli sebebin arasına, pandemi de bir yenisi olarak eklenmiştir.”

Cezasızlık iklimi bir kez daha pekişti

Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın, Ramazan ayının ilk cuma günkü hutbesinde LGBTİ+’ları ve HIV ile yaşayanları hedef göstermesini de hatırlatan rapor, gerek HIV ile yaşayanlar gerekse de LGBTİ+’lara karşı gerçekleşecek her düzeyde hak ihlali için zaten var olan cezasızlık ikliminin bir kez daha pekiştiğini vurguluyor.

Raporda pandeminin etkileri şöyle sıralanıyor:

“Covid öncesinde de HIV ile yaşayanlara dönük ayrımcılığı ve damgalanmayı önleyici, mahremiyet hakkını gözeten politikalardan yoksun bir ortam olduğu aşikardır. Buna bir de Covid döneminde kamu yararı ve gerekçeleriyle kişilerin sağlık verilerinin herkes tarafından erişilebilir olmasının meşru olduğu algısı yerleşince, HIV ile yaşayanlar için zemin epey kayganlaşmış ve kaygılar baş edilebilir olmaktan uzaklaşmıştır.”

“Kanun koyucu ve uygulayıcının bu risk gruplarını açıklama konusundaki yetersizliği neticesinde pek çok HIV ile yaşayan kişi pandeminin yoğun olduğu dönemlerde Covid-19’un HIV ile yaşayanlara yönelik farklı ve özelleşmiş bir etkisi olup olmadığını bilmeyerek hareket etmek zorunda kalmıştır. Kendi sağlık durumlarına ilişkin sahip oldukları kaygıların yanı sıra ne yazık ki işverenlerine de evden çalışabilmek için HIV statülerini paylaşmak zorunda kalacaklarını ve işlerini kaybedebileceklerine yönelik bir kaygıyla da baş başa kalmışlardır.”

“Covid-19 pandemisi ile hastane bünyesinde en çok muhatap olan branş enfeksiyon hastalıkları birimi olmuştur. HIV ile yaşayanların düzenli takibini sağlayan bu branşlar pandeminin süresi boyunca HIV ile yaşayanların takibini deyim yerindeyse askıya almıştır.”

En çok ihlal sağlığa erişimde

2020 yılı içerisinde Pozitif-İz Derneği’ne toplam 42 danışanın hak ihlali başvurusu ulaştı. 42 başvurunun 22’sinde (yüzde 52) sağlığa erişim hakkı, 13’ünde (yüzde 31) çalışma hakkı ihlal edildi.

covid-19-pandemisi-hiv-le-yasayanlari-nasil-etkiledi-1

Kişinin HIV statüsü sebebiyle hekimin tedaviden kaçınması, raporda yer alan en sık karşılaşılan ihlaller arasında yer alıyor. Pandeminin sağlık alanında yarattığı karmaşa ile bu hak ihlalleri de pekişti.

Çalışma hakkı ihlallerinin çoğunu ise işe giriş ve iş akdi sürecinde hukuksuzca istenen HIV testleri oluşturuyor.

Neler yapılmalı?

Raporda ayrıca atılması gereken adımlar da sıralanıyor. HIV’le yaşayanlara ücretsiz tedavi hakkı, Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezleri sayısının arttırılması, damgalamaya karşı eğitim, Ulusal AIDS Komisyonu’nun yeniden yapılandırılması, işe girişlerde HIV testi istenmesinin önüne geçilmesi ve ayrımcılığa karşı mevzuat bu adımlar arasında yer alıyor.

Rapora ulaşmak için tıklayın.


Etiketler: insan hakları, çalışma hayatı, askerlik, sağlık
2024