18/10/2022 | Yazar: Yıldız Tar

On altı yıldır devam eden Eryaman-Esat davası 21 Kasım’a ertelendi. 7. duruşmada avukatlar, trans kadınları hedef alan bir suç örgütü olduğunu bir kez daha vurguladı.

Emniyet’in ilgisine bir türlü mazhar olamayan Eryaman-Esat davası bir kez daha ertelendi Kaos GL - LGBTİ+ Haber Portalı

2006’da Ankara’da trans kadınlara saldıran çeteden dört kişinin yargılandığı davanın yedinci duruşması bugün (18 Ekim) görüldü. On yıldan uzun süredir Yargıtay ve mahkemeler arasında mekik dokuyan dava; saldırganların aldığı cezayı Yargıtay’ın bozması üzerine yeniden görülüyor.

Ankara 30. Ağır Ceza Mahkemesi’ndeki duruşma, trans kadınların avukatlarının isteği üzerine büyük salonda yapıldı. Duruşmayı, Pembe Hayat’ın çağrısıyla elliye yakın LGBTİ+ hak savunucusunun yanı sıra; Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu ile ABD, Almanya, Danimarka ve Birleşik Krallık elçiliklerinden temsilciler takip etti.

“2009’da öldürülen Dilek İnce’nin şikayetçi olduğu bir dosya bu”

Mağdur trans kadınların avukatları Av. Senem Doğanoğlu ve Av. Evrim Demirtaş ile Ankara Barosu LGBTİQ+ Hakları Merkezi’nden avukatlar davada hazır bulundu. 17 Mayıs, SPoD ve ÜniKuir derneklerinden avukatlar da gözlemci olarak duruşmadaydı.

Duruşma; Av. Senem Doğanoğlu’nun esas hakkında beyanları ile başladı. 16 yılı özetlemenin zor olduğunu hatırlatarak başlayan Av. Doğanoğlu, “Yargıtay’da kaybedilen bir zaman var. Bu dosyadaki zaman aşımı riskinin ve bir kısım suçlar tarafından gerçekleştiğinin farkındayız. İlk derece mahkemesinin bozma öncesinde verdiği karar eksikler olsa da işlevseldi. Bildiğiniz üzere Yargıtay, ‘suç örgütünün varlığı belirsiz’ dedi ancak suç örgütünün varlığı bütün bu yargılamanın konusuydu. Maalesef 2009’da öldürülen Dilek İnce’nin şikayetçi olduğu bir dosya bu” dedi.

“Bu dosya, hiçbir zaman Emniyet’in ilgisine mazhar olamadı”

Av. Doğanoğlu, Şammas Taşdemir’in topladığı ekiple önce Eryaman’da sonra Esat’ta trans kadınlara saldırdığını vurgulayarak, “Yargıtay özellikle yağma suçları yönünden bu kadar derinlemesine, soyut analiz yapmaz. Ama müştekiler translar olunca, böyle yaptı” ifadelerini kullandı.

“Bu dosya, hiçbir zaman Emniyet’in ilgisine mazhar olamadı” diyerek devam eden Av. Doğanoğlu, 16 yıldır delillerin karartıldığını hatırlattı. Pembe Hayat’ın çete saldırıları sonucu kurulduğunu söyleyerek şöyle devam etti:

“Şammas Taşdemir ve Ayhan Günay, birbirini tanımadığını iddia eden bu iki sanığın sürekli iletişime geçtiğini Bilgi Teknolojileri Kurumu (BTK) ortaya koydu. Çıkar amaçlı suç örgütü kurmaları bir boyutu diğer boyutu ise özellikle transların hedef alınmasıdır. İlk derece mahkemesi, bu çetenin sadece dört üyesi bulunabildiği için onları yargılamıştı. Kim bilir belki de bu isimler bu çetenin en zayıf halkalarıydı. Bilemiyoruz çünkü Emniyet, çetenin diğer elemanlarını bir türlü tespit edemedi. Sanıklar arasında elden ele gezen bir telefon, trans kadınlardan haraç istenmesi gibi gerçekler ortada.”

Av. Doğanoğlu, Yargıtay sonrası toplanan delillerin ortada bir suç örgütü olduğu, yağma ve yağmaya teşebbüs suçunun da gerçekleştiğini ortaya koyduğunu belirtti.

“Ortada doğrudan transları hedef alan bir nefret suçu var”

Ardından Pembe Hayat Derneği’nden Av. Evrim Demirtaş, ortada insanlığa karşı bir suç olduğunu vurguladı. Saldırıların sistematik şekilde gerçekleştiğini hatırlatan Av. Demirtaş, “Tespit edilen suç örgütü üyesi sayısı dört olsa da, dosyada ismi yer alan en az otuz kişi var. Bahsedilen isimler trans kadınlara sadece trans olmalarından kaynaklı saldırıyor” dedi.

Yasal mevzuatta nefret suçlarının olmadığını ancak Türkiye’nin Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’na (AGİT) üye olduğunu söyleyen Av. Demirtaş, “Mevzuat olmasa da Türkiye AGİT üyesi olarak nefret suçlarını bildiriyor kuruma. On altı yılın etkisiyle bu karar size önemsiz gelebilir ama bu dosya Türkiye’de adına nefret suçu diyelim ya da demeyelim, nefret suçu tanımının yapıldığı ilk dosyaydı. Orada o zamanlar ben yaşasaydım, ben de hedef alınacaktım. Ortada doğrudan transları hedef alan bir nefret suçu var” şeklinde konuştu.

Savcılık, mütalaayı hazırlamak için ek süre istedi. Dava, 21 Kasım saat 14.00’e ertelendi.

Davada ne olmuştu?

2006 yılının Nisan ayında Ankara Eryaman’da bir çete trans kadınlara saldırdı. Birçok trans kadın yaşadıkları Eryaman’ı terk etmek zorunda kaldı. Bir kısmı şehir değiştirdi, bir kısmı Esat’a taşındı. Saldırılar Esat’ta da devam etti.

Pembe Hayat Derneği’nin kuruluşu da tam bu saldırılara karşı örgütlenmeyle oldu. Saldırıya uğrayan trans kadınlar suç duyurusunda bulundu, dava açıldı. Avukatlar Senem Doğanoğlu ve Hakan Yıldırım’ın takip ettiği dava 2008’de sonuçlandı. Sanıklardan Şammas Taşdemir, trans kadınların gittikleri kuaföre yönelik baskında silahla yaralamadan 45 ay; diğer sanıklar Harun Çardak ve Ahmet Günay 40’ar ay, Kurtuluş bölgesindeki trans kadınlara yönelik silahla yaralama eylemlerinden dolayı Ahmet Günay'ın 34 ay cezalandırılmalarına karar verildi.

Mahkeme, saldırganların çete olduğuna hükmetti ancak hükmü alt sınırdan kurdu. Yağma iddiasından ceza vermedi. Karar temyiz edildi.

2008’den günümüzde kadar ise yargı süreci adeta yılan hikayesine döndü. Yargıtay, 2011 yılında kararı bozdu. O sırada davaya bakan mahkemeler değişti. Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki değişiklikler ile dava bir mahkemeden diğerine gitti, geldi. Nihayetinde 2018 yılında dava yeniden Yargıtay’a gitti. Yargıtay, 21 Eylül 2020’de aldığı kararla yerel mahkemenin saldırganlara verdiği cezayı bozdu.

Yargıtay bozma kararında saldırganların “çete olduğuna ilişkin” araştırma yapılması gerektiğini söyleyerek o dönemki telefon kayıtlarının incelenmesini talep etti. 30. Ağır Ceza Mahkemesi de Yargıtay’ın bu kararına uyarak Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’ndan saldırganların birbiriyle haberleşip haberleşmediğine dair bilgi istedi.

Dava yeniden görülüyor ancak bir yandan davayı zaman aşımı tehlikesi de bekliyor.

Yargıda köşe kapmaca: Eryaman-Esat davası

Eryaman-Esat davası yargı sistemindeki değişiklikler adeta bir köşe kapmacaya dönüşmüş durumda. Saldırganlar hakkında gasp, yaralama ve örgüt eylemi kapsamında yaralamadan 2008 yılında ceza çıktı ancak yağma suçundan hüküm tesis edilmedi. Kararda ‘toplumsal önyargıların tetiklediği düşüncelerle bir araya gelen bir çete’ tanımı yapılmıştı.

Hem saldırganlar hem de saldırıya uğrayan trans kadınlar kararı Yargıtay’a taşıdı. Yargıtay kararı, ‘Mahkeme yağmadan da bir değerlendirme yapmak zorunda’ diyerek bozdu. Yargıtay’ın kararı bozmasının ardından yaşanan süreç ise karmaşık bir hikaye. Kanundaki değişiklikler ile dosya mahkemeler arasında senelerce gidip geldi. Av. Doğanoğlu bu süreci şöyle anlatıyor:

“CMK 250 ile yetkili mahkemeler vardı onlar kaldırıldı. Sonra genel mahkemeye gitmek gerekli dendi, sonra TMK 10 ile kurulanlar yürürlüğe girdi, onlar bakmalıdır dendi. Dosya çok fazla gitti geldi. Nihayetinde 2018 yılında çok absürd bir gerekçe ile dosya Ankara 30. Ağır Ceza Mahkemesi’ne iade edildi. Bir müştekiye tebligat çıkarılmaması idi gerekçe. Bir kişinin vekaletini bulamadıkları için iade ettiler. Dosya gide gele büyük ihtimal kayıpların da olduğu bir dosyaya dönüştü. Yıllar geçtikten sonra tekrar ulaşıp vekalet çıkardık ve dosya yeniden Yargıtay’daydı. Derken Yargıtay kararı bozdu ve sil baştan yargılama başlamış oldu…”

Eryaman ve Esat’ta ne olmuştu?

Av. Senem Doğanoğlu o dönem trans kadınlara dönük saldırıları ve göçe zorlanmalarını ise şöyle anlatıyor:

“Eryaman denmesinin sebebi Eryaman’da olması ama aslında bizim şu anda bahsettiğimiz dava Esat olayları bir yandan. Eryaman’da inşaat sektörü canlanması vardı ve orada yaşayan trans kadınlara dönük organize çete saldırıları yaşanmaya başladı. Zamanla hem polis işbirliği içerisinde hem de bu inşaat firmalarının tuttuğu adamlar bir çete olarak trans kadınlara saldırıları arttırdı. Bir zaman sonra ‘haraç vereceksiniz bize’ denmeye başlandı paramiliter güç tarafından. Ancak temel amaç sürgündü. Evlere doğru saldırı başlayınca kızların birçoğu Mersin’e kaçtı. Bir grup da Esat’a yerleşti.

“Eryaman’da da bir dava açtırabildik Şammas Taşdemir hakkında. 2008 yılında öldürülen Dilek İnce de şikayetçiler arasındaydı. Şammas Taşdemir’in mala zarar vermekten yargılandığı bir davayı da takip ettik. Oradan da Şammas ceza aldı ama para cezasına çevrildi. Ödedi. Karar kesinleşti ve bitti. Adli cezadan hükme bağlanmış oldu ve saldırganların motivasyonları araştırılmadı.

“Eşzamanlı olarak Esat olayları başlayınca çok uzunca bir süre bir şey yapmadı emniyet. Artık her gece birilerinin yaralandığı, malına zarar verildiği, telefondan da tehdidin başladığı bir sürece döndü ve o zaman işte kefenli eylem dönemi başladı. ‘Artık bu şiddet önlenmiyorsa biz açlık grevine yatıyoruz’ dendi. Her gece mumlu eylemler yapılmaya başlandı. Kefenlerle eylemler yapıldı. LGBTİ+ örgütlerinin ve kadın örgütlerinin katıldığı, sessiz protestolar başladı ve bir süre sonra Çankaya emniyeti bizi aradı. Kısacası toplumsal baskının çok etkili olduğu bir süreçti, toplumsal baskı olmasaydı Çankaya emniyetine kimse o talimatı vermeyecekti.

“Yaralamalar oluyordu. Kuaföre zarar veriyordu. Yine araçlara zarar çok yaygındı. Geceleri sallama satırla kendi araçlarından inip kızların üzerine yürüdükleri ve bir kısmını yaraladıkları vukuatlar çok fazlaydı. Hepsini bir araya getirdik. Şikayetler teker teker alındı. Ardından faillerin hepsi toplandı. Tutuklandılar ve dava süreci başladı.

“Dava önce genel mahkemede açıldı. Yağma iddiası olduğu için ardından Ağır Ceza’ya geçti. İlk celsede kızların çoğu geldi ve şikayetlerini bildirdi. Ayrıntılı olayları anlattılar. Biz ilk celsede, bunun örgütlü bir suç olduğunu ve çete olduklarını anlattık. O dönem adliyenin çehresini de değiştirdik. Orada özneyi görmek, hakkını arayan bir özneyi görmek, meşru olanı görmek açısından önemliydi.”


Etiketler: insan hakları, kadın, nefret suçları, çalışma hayatı
2024