28/12/2018 | Yazar:
Tarafsızlık’ nasıl sansürün gerekçesi oluyor?
Endonezya’da medya cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğini nasıl yansıtıyor? ‘Tarafsızlık’ nasıl sansürün gerekçesi oluyor?
Sakine Orman, Endonezya merkezli serbest, araştırmacı gazeteci Febriana Firdaus’un Endonezya’da medyanın LGBT’lere yaklaşımını incelediği makalesini KaosGL.org için Türkçeleştirdi.
Endonezya’nın en büyük İslami gazetesi olan Republika; manşetinden “LGBT zihinsel bir hastalıktır, tedavi edilebilir” dedi.
Makalede, altı dinin “LGBT ilişkilerini” yasakladığını iddia eden Endonezya’daki Al Azhar Üniversitesi'nden bir nöropsikologtan ve eşcinselliğin “zihinsel bir hastalık olarak sınıflandırıldığına” dair yanlış bir ifade veren bir bakanlık görevlisinden alıntı yapıldı.
Bu arada, ülkenin en büyük çevrimiçi medya merkezi olan Tribunnews, LGBT topluluğunu, genellikle zihinsel olarak dengesiz veya suç faaliyetlerinde bulunan kişilerden oluştuğu gibi ithamlarla nesneleştirerek görmeyi tercih ediyor.
Tribunnews bir başlığında “Kıskanç bencong eşcinsel eşini öfkeyle bıçakladı” dedi
Endonezyalılar 'bencong' veya 'banci' kelimesini, 'yeterince erkeksi' sayılmayan bir erkeğe işaret etmek için kullanıyorlar.
Endonezya'daki haberlerin çoğunda olduğu gibi, bu makalelerin çerçevelenme şekli sadece homofobinin yayılmasına hizmet ediyor.
Bunlar, Endonezya medyasının LGBT hikayelerine gerçeklere dayalı bir temelden ziyade dini bir bakış açısıyla nasıl dikkatsizce yaklaştıklarının göstergesi olan yalnızca iki örnek.
Haberlere yansımaları, hükümetin 2016 yılında LGBT topluluğuna olan baskısından bu yana pek de gelişmedi. LGBT’ler, haber odalarında ve haberlerde temsil edilmekten hâlâ çok uzaktalar.
Korku atmosferi yerine farkındalık
LGBT konusunu, Endonezya’da odadaki bir fil gibi algılıyoruz.
Konuyla ilgili gerçek bir perspektif sunmuyoruz yalnızca tık haberciliği peşinde koşuyoruz. Başkalarının cinsiyetine ve cinselliğine saygı duyma konusunda farkındalık yaratmıyoruz, bunun yerine eşcinsel olmanın bir hastalık olduğu korkusunu yayıyoruz.
2016'da Endonezya Bağımsız Gazeteciler Birliği (AJI), çok sayıda medya kuruluşunun LGBT topluluğuna sembolik şiddet uyguladığını gösteren bir rapor yayınladı.
AJI’ye göre, çoğu yerel medya kurumu LGBT’leri suçlu olarak tanımlayan hikayeleri tercih ederken yalnızca birkaçı kimlik meselesi olarak ele alıyor. Ek olarak, medya LGBT topluluğunu ilgilendiren haberlerde yalnızca hükümet kanadından cümleleri alıntı yaparak insanları damgalıyor:
Biz biliyoruz ki bu oldukça tehlikeli bir yaklaşım çünkü araştırmalara göre Endonezya’da LGBT’lere karşı nefret söyleminde bulunan asıl aktör gene hükümetin kendisi.
AJI, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından desteklenen "LGBTİ’ler için daha iyi bir gazeteciliği" teşvik ediyor ancak bu konuyla başa çıkma çabasının yeterli olup olmadığına dair sorular devam ediyor. Gerçek şu ki, son iki yılda hiçbir şey değişmedi.
Son olarak Batı Sumatra’da 14 waria* ve trans kişi işkenceye maruz kaldı. Medya tutuklamalar karşısında eleştirel bir bakış açısı sunacağına yalnızca yetkililerin açıklamalarına yer verdi.
*waria’lar Endonezya’da; trans kadınları, drag queenleri, ‘efemine’ eşcinsel erkekleri tanımlayan şemsiye bir kavram.
Haber odalarında öğrenemediklerimiz
Endonezya medyasının konuya yaklaşımını geliştirememesinin nedeni cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ve ifadesine dair anlayışının eksikliği.
Endonezya'daki medya kuruluşlarının çoğu, LGBT kişileri cinsel sapkınlıklar olarak sınıflandırıyor. Endonezya kültürünün tarihsel olarak, geleneksel Cava kukla tiyatrosunda ve Sulawesi'deki yerel Bugis topluluğunda transları kucakladığı gerçeğine rağmen.
Endonezya muhabirleri ikili olmayan cinsiyet ve cinsellik hakkında temel bilgi sahibi değil. Tek referans noktaları okul müfredatından ve bağnazlığı ve ayrımcılığıyla bilinen din öğretmenlerinden geliyor.
Belki de AJI'den alınan eğitim yardımcı olabilir, ancak kısa vadede değişiklik gerçekleşmeyecek.
En büyük zorluk, Endonezya’nın şu anki yayın yönetmenlerinden neredeyse hiç destek olmaması. Yaygın medyanın çoğu, LGBT bakış açısını sunmaktan kaçınıyor, ancak bunu 'tarafsız' olmaya karar verdikleri şeklinde yansıtıyorlar. LGBT’lerin Endonezya kültüründeki yeriyle ilgili tarihsel bir geçmişe sahip olduğu bilgisini haberlerden dışlıyorlar
Öte yandan, LGBT meseleleri hakkında sıkça yazan bir gazeteci “tarafsız” olmamakla suçlanabilir ve İslamcıların tepkisiyle yüzleşebilir.
İyi gazetecilik ödün vermeyecek
Bu koşullarda, gazetecilik tarafsız kalmak yerine cesur olmalıdır. Çoğunluk görüşüne karşı çıkma pahasına yanlış varsayımları düzeltmeliyiz.
Son zamanlarda yapılan bir ulusal anket, Endonezyalıların yaklaşık yüzde 57,7'sinin LGBT haklarını desteklediğini ortaya koydu. Bu, LGBT insanları algılarına bakılmaksızın, çoğu Endonezya’lının insan haklarına inandığı anlamına geliyor.
Buna rağmen hala medyanın Endonezya'daki topluluğu kucaklamasını ve LGBT haklarını tanımasını bekliyoruz. Bugün sadece küçük bir umut var. Ve farkındalık için kampanya yürütmeyi seçen bizler, yalnız bir yolda yürüyoruz.
Endonezya’nın gazetecileri “tarafsız” olmaktan utanmalı. İki tarafa da eşit ağırlık vermek ve tarafsız olmak gazeteciliğin özü değil, sadece tekniklerden biri.
En önemlisi, mesajı nasıl ilettiğimizdir. Buna bir perspektifi olan gazetecilik denir.
Etiketler: yaşam, dünyadan
