Her Yer Sochi!

 

Rus Parlamentosu bu yılın Haziran ayında “geleneksel olmayan cinsel ilişki propagandası”nı yasaklayan tasarıyı, 436 oyla kabul etti. Böylece Rusya’da eşcinselliğin yasaklanması yolunda bir adım daha atılmış oldu. Uluslararası kamuoyunda büyük tepkilere neden olan yasa, Rusya topraklarında “propaganda yapan” yabancıları da kapsıyor. Tepkilerin büyük bir kısmı spor dünyasından geliyor. Bunun nedeni ise 7-23 Şubat 2014 tarihleri arasında Rusya’nın Sochi şehrinde yapılacak 2014 Kış Olimpiyatları’na damgasını daha şimdiden vuran homofobi tehdidi.

Yasanın geçmesinin ardından ilk olarak aktivist Harvey Fierstein, New York Times’da Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ni (IOC) “boykot etme, gözdağı ile birlikte Rusya’dan ilgili yasanın kaldırılmasını talep etmeye” davet eden bir yazı yayımladı. IOC ise, 31 Temmuz’da resmi sitesinde, sporun temel bir insan hakkı olduğunu ve ırk, cinsiyet ya da cinsel yönelim ayırt etmediğini, Rusya hükümetinden bu hakkın ihlal edilmemesi üzerine güvence istediklerini ve konu üzerine çalışmalarının devam ettiğini duyurdu. Rusya’nın Sesi sitesinin haberine göre, aynı günlerde Spor Komisyonu Başkanı İgor Ananskih, yasanın Sochi Olimpiyatları katılımcılarını ve olimpiyat oyunları sebebiyle Rusya’ya gelecek olan misafirleri kapsamayacağını açıkladı. Öte yandan Rusya Spor ve İçişleri Bakanlıkları tarafından yapılan açıklamalar, kış olimpiyat oyunlarına katılacak olan LGBT bireyler için hükmün verildiğini gösterdi: “Sochi’ye gelen gey/lezbiyen sporculara saygı duyuyoruz, fakat sokaklara çıkıp bunun propagandası yapılırsa elbette cezalandırılırlar.” Rusya’dan haberler gelmeye devam ederken IOC bir süre sonra sessizliğini bozdu ve Gay Star News’e demeç vererek olimpiyatların “politika” yapılacak bir yer olmadığını, Olimpik Sözleşme’deki 50. madde uyarınca oyunlar sırasında propaganda yapılamayacağını hatırlattı. Bu açıklama haber servislerine “IOC ile Rusya anlaştı” şeklinde yansırken, kamuoyunda ise Rus polislerine gerek kalmadan, IOC’nin “gereğini yapacağı” iması ortaya çıkmış oldu. Sonuç olarak, (sözde reşit olmayanların yanında) “geleneksel olmayan cinsel ilişki propagandası” yapmak Rus yasaları nezdinde suç sayıldığı için Sochi Kış Olimpiyat Oyunlarında da suç olarak görülecek.

 

Spor camiasından gelen açıklamaların içinde en tartışmalı olanı Amerika Olimpiyat Komitesi Başkanı Blackmun tarafından yapıldı: “2014 Kış Olimpiyatlarında tüm sporcularımız Rusya’nın kanununa ‘boyun eğmek’ (‘comply’) zorundadır.” Boyun eğmeyen sporcuların tepkileri ise gün geçtikçe sürüyor. Rusya topraklarında yasaya ilk karşı duruş sergileyen sporcu Nick Symmonds oldu. Amerikalı 800 metre koşucusu, Dünya Atletizm Şampiyonası’nda aldığı gümüş madalyayı “gey ve lezbiyen arkadaşlarına” adadığını duyurdu. Ardından, şampiyonadan iki İsveçli sporcu, Emma Green Tregaro ve Moa Hjelmer, tırnaklarını gökkuşağı renkleriyle boyadılar. Son olarak ise 4x400 metre bayrak yarışında birincilik kürsüsüne çıkan Rus takımından Kseniya Ryzhova ve Tatyana Firova, öpüşerek yasayı protesto etti. Kış Olimpiyat Oyunları’nı boykot etmek yerine protestoyu seçecek olan Amerikalı artistik patinajcı Johnny Weir, Rusya’da tutuklanmaya gönüllü olduğunu, Yeni Zelanda’dan Blake Skjellerup ise yarışmalar sırasında gökkuşağı rozeti takacağını ilan etti. Dünyadan protesto sesleri yükselirken, beklenmeyen bir açıklama Rusya’nın milli atleti Yelena Isinbayeva’dan geldi. Isinbayeva aynı şampiyonada madalya aldıktan sonra, ülkesinin anti-gey kanunu savundu.

 

Rusya’da standart ve normal insanların olduğunu belirten Isinbayeva, “Burası bizim ülkemiz herkes saygılı olmalı” dese de, kendisine gelen eleştirilerin ardından “iyi olmayan İngilizcesi” nedeniyle yanlış anlaşıldığını belirtti. 
IOC sözcülerinin İngilizcelerinin iyi olduğu kesin ve tablo yanlış anlaşılmaya mahal vermeyecek derecede netleşmiş durumda. İnsan hakları ihlalleri içeren bu yasanın IOC sözcüsü ya da ABD Olimpiyat Komitesi tarafından “Bu ülkenin kendi yasası, diğer yasalardan bir farkı yok” açıklamalarıyla sporculardan “saygı” beklemesi tartışılması gereken konulardan biri. LGBT bireylerin ifade özgürlüğünün kısıtlanması ve kendilerini “açığa çıkarıcı” davranışlardan sakınmaları gerektiği üzerinden yürütülen tehdit, Olimpiyatların iddia edilen felsefesine aykırı olan ayrımcılık ve cinsiyetçilikle birlikte homofobiye işaret ediyor. Yani, “Din ve ırkçılık propagandası yapmak” ile cinsel yönelimle ilgili ifadelerin (propaganda denemez) aynı maddeye istinaden yasaklanıyor olması, eşcinselliğin yasaklanmasının başka bir versiyonudur.

Spor farklı ideolojilerin olduğu gibi cinsiyet ideolojilerinin de üretildiği bir alan. Dolayısıyla heteroseksüel ilişkilerin toplumsal cinsiyet rolleri dâhilinde normalleştirildiği ve bu ilişki içerisinde olmayanların kabul görmediği bir yapılanma söz konusu. Heteronormativenin hegemonyası toplumları ve sporu hizaya çekmeye çalışırken, hizaya girmek istemeyen ve direnen türlü cinsiyetler ve cinsellikler var. Spor da bu noktada bir çeşit direnme alanı. Spor yazarlarının bir kısmı 1968 Olimpiyatları’nda Amerikalı iki siyah atletin, Tommie Smith ve John Carlos’un yumrukları havada protestosunun, Sochi’de elinde gökkuşağı bayrağı taşıyan cesaretli sporcular tarafından yeniden tekrarlanıp tekrarlanmayacağını sorguluyor. Eğer bu sporcular “geleneksel olmayan” ve “propaganda” gibi muğlâk ifadeler nedeniyle, propaganda kavramının kırmızı çizgilerini çizen Putin ve Rus polisi tarafından gözaltına alınmazlar ve sınır dışı edilmezlerse neden olmasın. LGBT’lerin özgürlüğüne büyük sınırlamalar getiren yasa ile uluslararası krize dönüşen Rusya’daki Kış Olimpiyatları, şimdiden mücadele alanına dönüşeceğe benziyor. Ne de olsa 2014 Şubatı’nda her yer Sochi!(Radikal İki)