Portekiz interseks çocuk ameliyatlarını yasaklayacak

23/05/2017 | Yazar: Cem Öztürk

Portekiz, interseks çocuklara yapılan etik dışı ‘cinsiyet düzeltme’ ameliyatlarını yasaklayacağını açıkladı.

Portekiz, interseks çocuklara yapılan etik dışı “cinsiyet düzeltme” ameliyatlarını yasaklayacağını açıkladı.

Portekiz, interseks çocuklara bir cinsiyet belirlemek amacıyla yapılan ameliyatları yasaklamaya hazırlanıyor. Çocukların beden bütünlüğünü bozan bu etik dışı ameliyatlar yara izi, doku yırtılması, doğal hormonların kaybı, cinsel duyarlılık eksikliği ve kısırlık gibi birçok olumsuz sonuç doğuruyor.

Portekiz’in bu ameliyatları yasaklayacağı haberi Brüksel’deki Uluslararası Homofobi, Bifobi ve Transfobi Karşıtı Gün (IDAHOT) etkinliklerinde duyuruldu. IDAHOT ve Transgender Europe, sosyal medya hesaplarından duyurdu.

Malta yasaklamıştı

PinkNews’un haberine göre, Portekiz’den önce Malta 2015’te interseks çocuklar üzerindeki gereksiz ameliyatları yasaklayarak intersekslerin beden dokunulmazlığını korumaya alan ilk ülke olmuştu.

Uluslararası Af Örgütü de bu ay yayınladığı yeni bir raporla intersekslere yapılan cerrahi müdahaleleri insan hakları ihlali olarak ilan etti. Af Örgütü raporuna göre ameliyatlar sıklıkla aciliyeti olmadığı halde gerçekleştiriliyor. Raporda geri dönüşü olmayan bu ameliyatın çocuk hakları, fiziksel ve bedensel bütünlük hakkı ve ulaşılabilir en yüksek sağlık standardı hakkı başta olmak üzere insan haklarını ihlal ettiği belirtiliyor.

Raporda ameliyatlara gerekçe olarak sunulan mazeretlerle ilgili olarak şöyle deniyor:

“Bu mazeretler yerleşmiş cinsiyet kalıplarına dayanıyor: cinsiyetin ikili olduğuna dair, çocukların büyüyünce heteroseksüel olacağına dair ve cinsiyet uyumsuzluğu olan çocukların psikolojik zarar göreceğine dair.”

Çocukları ikili cinsiyet rejimi idealine uydurmaya çalışan ameliyatların en yaygını vücut görüntüsünü “feminenleştirmeye” yönelik olarak gerçekleştirilen klitorisi gizleme veya büyütme, eşey bezlerini alma ve kozmetik vajina operasyonları. Bu tip operasyonlara maruz kalan insanların büyük kısmı ameliyat anında ve sonrasında olumsuz fiziksel veya fizyolojik sonuçlar bildiriyor.

Af Örgütü, ameliyatları henüz yasaklamamış ülkelerin hükümetlerini intersekslerin insan haklarına saygılı ilkeler geliştirmeye davet etti. Diğer yandan, Avrupa Parlamentosu da şubat ayında interseks ve trans bireylerin mental sağlığını korumaya yönelik harekete geçme çağrısı yapmıştı.

İnterseks bireyler ne istiyor?  

Uluslararası interseks insan hakları hareketi ortak taleplerini 2013 yılında 3. Uluslararası İnterseks Forumu’nda Malta Deklarasyonu ile açıkladı. Deklarasyon, genital cerrahi ameliyatların, psikolojik ve diğer tedaviler gibi sakatlayıcı ve “normalleştirici” müdahalelerin sona erdirilmesini talep ediyor. Bunların yerine, interseks bireylerin bedensel bütünlüklerini etkileyen kararları kendilerinin alabilmesinin, fiziksel özerklik ve kendi geleceğini tayin etme hakkının yolunun açılması isteniyor.

Avrupa’da olmasa da, dünyanın bazı bölgelerinde interseks bebeklerin ve yetişkinlerin öldürülmesi gibi uygulamalar hâlâ görülüyor. Avrupa’da ise interseks durumlarının patolojizasyonu, döllenme öncesi genetik teşhis, doğum öncesi görüntüleme ve tıbbi müdahale, interseks fetüslerin kürtajla alınması gibi uygulamaların giderek artmasına yol açıyor. Bu suistimaller doğrudan interseks bedenlerin sorunlu olduğu fikrinden kaynaklanıyor. Bu yüzden deklarasyonda tıbbi ilkelerde, protokollerde ve sınıflandırmalarda -örneğin Dünya Sağlık Örgütü’nün Uluslararası Hastalıklar Sınıflandırması’nda- interseksin patolojize edilmesinin durdurulması için çağrı yapılıyor.

Malta Deklarasyonu ayrıca interseks bireyler ve aileleri için destekleyici, güvenli ve kutlayıcı ortamlar yaratılmasının önemine dikkat çekiyor. Bu kapsamda cinsel kimlik farklılıkları ile alakalı nefret suçlarına ve ayrımcılığa karşı koruyucu yasalar çıkartılması, böylece intersekslerin çok yönlü ayrımcılıktan korunması isteniyor. Evlenme ve aile kurma hakkı, yasalarda kendi tanımladığı cinsiyetle temsil edilme hakkı da verilmesi istenen vatandaşlık ve insan hakları arasında.

Deklarasyonda geçmişte yaşanan adaletsizlik ve hasarların düzeltme, onarım, bilgiye ve adalete erişim yoluyla telafi edilmesi gerektiğine dikkat çekiliyor. Bu telafi, interseks bireylerin tıbbi kayıtlarına ve geçmişlerine erişim hakkını da kapsıyor. İnterseks meselesinin tıbbileştirilmesi ve bireylerin yaftalanması ciddi travmalara ve ruh sağ- lığı problemlerine yol açıyor. İnterseks bireylerin ve ailelerinin/yakınlarının hayatları boyunca psiko-sosyal desteğe ulaşabilmesi bu yüzden büyük önem teşkil ediyor. (Kitapçıktan)

“İnterseks Bireylerin İnsan Haklarını Savunmak: Nasıl Yardım Edebilirsiniz?” kitapçığının dijital versiyonuna buradan ulaşabilirsiniz.

Ayrıca kurumunuza temin etmek için kkm@kaosgl.org adresine mail atmanız yeterli. 

Etiketler: yaşam, dünyadan