Slovenya’nın evlilik eşitliği: Nikâh hemen yarın değil

 

Slovenya Parlamentosu, 3 Mart 2015’te mevcut Aile Kanunu’nda eşcinsel çiftlere eşit haklar tanıyan değişikliği 28’e karşı 51 oyla kabul etti.

 

Bu bir dönüm noktası zira Slovenya, eski Sosyalist blok ülkeleri arasında evlilik eşitliliği ve eşcinsel çiftlerin evlat edinme hakkını tanıyan ilk ülke oldu. Komşuları Hırvatistan ve Macaristan’da eşcinsel evlilik Anayasa’da yasaklanmış, İtalya’da eşcinsel birliktelik yasası yokken Slovenya, bölgede “aile değerleri”nde söz hakkı iddia eden eşitlik yanlısı aktivistler için bir umut kaynağı oldu.

 

Salı akşamı bir savaş yaşandı ama bu savaş henüz sona ermedi. Ülke içinden ve dışından gelen desteği büyüklüğü ise beklentilerimizin üzerindeydi.  

 

 

Slovenya ZRIPS adındaki ilk kayıtlı birliktelik yasasını 2005’te kabul etti. Ancak evli heteroseksüel çiftlerin yararlandığı miras gibi hakların pek çoğundan eşcinsel çiftler ve aileleri yararlanamıyordu. O zamandan bu yana Anayasa Mahkemesinden çıkan iki karar, mevzuatın anayasaya aykırı olduğu yönündeydi. 2013’teki son kararda eşcinsel çiftlerin de evli ya da birlikte yaşayan heteroseksüel çiftlerle eşit miras haklarına sahip olması gerektiğine hükmedildi. Karar, hâkimin yorumu açısından da önem taşıyor: “Günümüz toplumunda eşcinsel çiftlerin, tıpkı heteroseksüel çiftler gibi sevgi dolu ve uzun süreli ilişkiler kurabildikleri konusunda bir anlaşmazlık kalmamıştır.”

 

2011’e gelindiğinde Slovenya Parlamentosu 30 yılı aşkın süredir dokunulmamış Aile Kanunu’nda değişikliğe gitti. Kanunla eşcinsel çiftlere ve ailelerine eşit haklar tanınacaktı ancak geleneksel aile yanlısı sağcı sivil toplum koalisyonu, Katolik Kilisesi ve sağın işbirliğiyle Mart 2012’de getirilen referandumda değişiklik yüzde 55 oyla reddedildi.  

 

Salı akşamına kadar, Parlamento bu konuyu yasal düzlemde bir çözüme kavuşturamadı. Sonbahar 2014 itibariyle ise Slovenya Parlamentosunda ilerici bir çoğunluk bulunuyor.

 

Muhalefetteki Združena LEVICA (Birleşik Sol) partisi Aralık 2014’te mevcut Evlilik ve Aile İlişkileri Kanunu’nda değişiklik teklif edince Parlamento’nun Aile ve Toplumsal Meseleler Komitesi yasal süreç için yeşil ışık yaktı. Değişiklik kısa ve netti. Üç maddeyle evliliğin yasal tanımı “kadın ile erkek arasında” yerine “iki kişi arasında” bir birlik olarak değiştirildi, böylece eşcinsel çiftlerin tüm hakları güvence altına alındı.

 

Değişiklikle birlikte anaakım medyada tıpkı 2012’de olduğu gibi bir tartışma başladı. O zamanki referanduma katılım yüzde 31 düzeyinde olduğundan seçmenlerin yüzde 16’sı yasanın yürürlüğe girmesini engellemişti. Benzer bir muhalefet Salı akşamı Parlamento önünde yaşandı. Geleneksel değerlere dayanan ailenin o daracık tanımını savunanlar her zamanki duygusal argümanlarını kullandılar. Merkez sağ partilerden Eski Başbakan Janez Janša’nın Slovenya Demokratik Partisi ile Yeni Slovenya denen Hristiyan Demokratlar, muhtemelen Katolik Kilisesi’nin fonladığı sağcı sivil toplum inisiyatifine destek verdi. Bu koalisyon şimdi 40.000 imza toplayarak ülkeyi referanduma götürmeyi ve Parlamento’dan çıkan kararı geri döndürmeyi hedefliyor.

 

 

Referandum talebi için 7 gün içerisinde başvuru yapılması gerekiyor. Muhtemelen bu gerçekleşecek ve imzaların toplanması için 35 gün ek süre verilecek. Sonrasında Anayasa Mahkemesi’nin referanduma izin verilip verilmeyeceğine karar vermesi gerekiyor. Mahkemenin Evlilik ve Aile İlişkileri Yasası’ndaki değişikliği insan hakları ve eşitliğe saygı açısından değerlendirmesi, referandum talebinin olumsuz karşılanması gerektiğini gösteriyor. Bu durumda Cumhurbaşkanının 7 gün içerisinde tasarıyı onaylaması gerekiyor. Tasarı, Resmî Gazete’de yayınlanmasının ardından 15 gün içerisinde yasa haline geliyor. Ancak ülkenin ilk eşcinsel evlilikleri için 6 ay daha geçmesi gerekiyor.

 

Sonuç olarak, tasarının halkoyuyla geri çevrilmesine ilişin tehditler sürse de değişiklik Slovenya’nın son 30 yılı aşkın eşitlik mücadelesinde dönüm noktası niteliğinde.