07/04/2021 | Yazar: Kaos GL
Trans öğrenciler, eğitim sisteminin ikili cinsiyete dayalı katı uygulamaları ve alanları içinde lezbiyen, gey ve biseksüel öğrencilerden farklı zorluklar yaşar, farklı hak ihlalleriyle karşılaşırlar. Peki bu zorluk ve ihlallere karşı neler yapılabilir?
Trans öğrenciler, eğitim sisteminin ikili cinsiyete dayalı katı uygulamaları ve alanları içinde lezbiyen, gey ve biseksüel öğrencilerden farklı zorluklar yaşar, farklı hak ihlalleriyle karşılaşırlar. Trans öğrencilerin okullarda ve yurtlarda sistematik şekilde maruz bırakıldıkları baskı, ayrımcılık ve şiddet biçimlerinden bazıları şunlardır:
• Cinsiyet kimliklerinden/cinsiyet ifadelerinden dolayı okula ya da yurda alınmama,
• Kendileri için seçtikleri ismi/hitap şeklini kullanmalarına izin vermeme,
• Kullanmadıklarını ifade ettikleri halde ısrarla doğumda verilen isimle seslenme,
• Cinsiyet kimliklerine uygun tuvaleti kullanmalarına izin vermeme,
• Rahat ve güvende hissetmek için ders sırasında tuvalete gitmek istediklerinde izin vermeme,
• Cinsiyet kimliklerine uygun kıyafetler giymelerine izin vermeme,
• Çeşitli bahanelerle sık sık disiplin kuruluna gönderme,
• Açık olmadıkları kişilere (ailelerine, akrabalarına, okul geneline, yurt geneline vb.) ifşa etme,
• (Akranları ve okul çalışanları tarafından) zorbalık, taciz ve şiddete maruz bırakılma,
• (Akranları ve okul çalışanları tarafından) fiziksel ve cinsel saldırıya maruz bırakılma,
• Maruz bırakıldıkları zorbalık, taciz ve şiddet vakalarına seyirci/sessiz kalma,
• Bildirdikleri zorbalık, taciz ya da şiddet vakalarını ciddiye almama ve işleme koymama,
• Cinsiyet kimliklerinden/cinsiyet ifadelerinden dolayı okuldan ya da yurttan atma,
Trans öğrenciler maalesef burada yazdıklarımızdan çok daha fazlasını yaşarlar. Bütün bu sistematik ayrımcılık ve şiddet deneyimi trans öğrenciler derinden etkiler; ruhsal, zihinsel ve bedensel açıdan sağlık sorunları yaşamalarına, yeme davranışlarının değişmesine, güvenlik endişesiyle okula devamsızlık yapmalarına ya da okulu bırakmalarına, akademik yaşamlarının son bulmasına, kendine zarar verme davranışlarında ya da intihar girişimlerinde bulunmalarına neden olabilir.
Trans öğrenciler için tuvaletlerden soyunma odalarına, öğrenci kayıtlarından kıyafet kurallarına ve spor faaliyetlerine kadar pek çok alanda düzenlemeler yapılması gerekir. Öğrenciniz cinsiyet kimliğiyle ilgili ailesine ve başkalarına açık olabilir, henüz sadece size açılmış olabilir ya da size açılmadığı halde bazı durumlarda yaşadığı zorlukları gözlemliyor olabilirsiniz. Bu durumların her birinin kendi içinde ele alınması, öğrencinin ihtiyaçlarının ve mahremiyetinin gözetilerek hareket edilmesi gerekir. Bu nedenle, düzenlemelerin ne şekilde yapılacağı ile ilgili çok net yönergeler yazmamız mümkün değil, ancak bazı temel noktalar üzerinde durabiliriz:
İsimler ve hitaplar: Her öğrencinin, cinsiyet kimliğine uygun isim ve hitapla çağrılmaya hakkı vardır. Bunun için isim değişikliğini onaylayan resmi bir mahkeme kararı gerekmez. Öğrenciniz doğumda kendisine verilen isim dışında başka bir isim kullanmayı tercih ediyorsa ona bu isimle hitap etmeniz önemlidir. Bu, trans öğrencilere tüm varoluşlarıyla koşulsuz kabul edildiklerini, cinsiyet kimliklerinin onaylandığını hissettirir.
Resmi kayıtlar: Okulun resmi kayıtlarında öğrencinizin kimlikteki ismi ve cinsiyeti geçse de resmi olmayan diğer okul belgelerinde kendisi için seçtiği isim ve kendisini ait hissettiği cinsiyet geçebilir.
Dikkat! Öğrenciniz okul içinde sadece belli kişilere açıksa, kendisi için seçtiği isim kullanılırken mahremiyeti gözetilmelidir.
Kıyafet kuralları: Öğrenciler, okulun genel kıyafet yönetmeliğine uygun olduğu sürece, cinsiyet kimliklerine uygun şekilde giyinme hakkına sahiptir. Trans öğrencilere diğer öğrencilerden daha sıkı kıyafet kuralları uygulanamaz.
İkili cinsiyete göre ayrılmış alanlar: Tuvaletler, soyunma odaları, soyunma kabinleri gibi ‘kız-oğlan’ ikiliğine göre düzenlenmiş alanlarda trans öğrencilerin cinsiyet kimliklerine uygun alanları kullanması sağlanmalıdır. Öğrenciler hiçbir koşulda cinsiyet kimliklerine uygun olmayan alanları kullanmaya zorlanmamalıdır. Bu ortak alanları kullanmak konusunda rahatsız hisseden öğrenciler için alternatif düzenlemeler yapılmalıdır: öğrencinin ders sırasında tuvalete gidebilmesi ya da öğretmenler tuvaletini kullanabilmesi, perdeyle ayrılmış bir soyunma alanı oluşturulması, kıyafet değişim zamanlarının diğer öğrencilerden farklı bir zamana ayarlanması vb. Burada akılda bulundurulması gereken nokta şudur: Bu tür düzenlemeler, trans öğrencilerin kimliklerinin diğer öğrenciler tarafından öğrenilmesine neden olabilir, bu durum trans öğrencileri etiketlenmeye ve damgalanmaya açık hale getirebilir. Bu nedenle öğrencinin talebi olmadan yapılmamalı, talebi olduğunda da bu ihtimal düşünülerek gerekli tedbirler alınmalıdır. İmkânlar elverdiği ölçüde, okullarda tek kişilik alanlar oluşturmak da bir diğer alternatif yöntem olabilir. Her öğrenci, cinsiyet kimliğinden bağımsız olarak bu alanları kullanabilmeli, ancak yine de hiçbir koşulda trans öğrenciler bu alanları kullanmaya zorlanmamalıdır.
Dikkat! Trans ergenlerde, kendi belirledikleri isimle çağrılmaları ve cinsiyet kimliklerine uygun tuvaleti kullanmalarının sağlanması durumunda intihar riskinin azaldığını gösteren çalışmalar vardır.
İkili cinsiyete göre ayrılmış faaliyetler: Özellikle beden eğitimi dersi ve spor müsabakaları gibi ‘kız-oğlan’ ikiliğine göre düzenlenen faaliyetlere trans öğrencilerin cinsiyet kimliklerine uygun şekilde katılması sağlanmalıdır. Öğrenciler hiçbir koşulda cinsiyet kimliklerine uygun olmayan faaliyetlere katılmaya zorlanmamalıdır.
Not: Burada yazılan düzenlemeler, ihtiyaç duydukları durumlarda non-binary ve gender non-conforming öğrenciler için de geçerlidir.
LGBTİ+ öğrencileri aile ve okul kıskacına karşı nasıl korumalı?
Kaos GL Derneği, LGBTİ+ öğrenciler ve aileleriyle çalışan eğitimciler için Ocak ayında kılavuz yayınladı. Cinsellik Eğitmeni ve Danışmanı Efsun Sertoğlu’nun hazırladığı “LGBTİ+ Öğrencileri Aile ve Okul Kıskacına Karşı Nasıl Korumalı?” kılavuzunda LGBTİ+ öğrencilerin haklarını aile ve okul kıskacına karşı korumak için eğitimcilere öneriler yer alıyor.
Toplam 92 sayfadan oluşan kılavuzun kapak görseli ise Kaos GL’den Aslı Alpar’a ait.
Kılavuzda LGBTİ+ öğrencilerin haklarına, ihtiyaçlarına ve onları desteklemek için eğitimciler olarak sorumluluklara odaklanılıyor. LGBTİ+ öğrencilerin yaşadıklarının yanı sıra, eğitimcilerin atabileceği adımlar, iyi uygulamalar ve temel kavramlar yer alıyor. Kılavuzda ayrıca çok sayıda ek kaynak da öneriliyor.
Bu içeriğin hazırlandığı “LGBTİ+ Öğrencileri Aile ve Okul Kıskacına Karşı Nasıl Korumalı?” kılavuzuna buradan erişebilirsiniz.
Etiketler: eğitim
