20/10/2023 | Yazar: Yusuf Çelik
“Hangi erkeklik” sorusuna cevap arayan KEKRE belgeselini, yönetmen Umut Derin Eroğlan’la konuştuk: Filmde çoğunlukla trans erkek özneler yer alıyor. Birçok alanda görünemeyen özneler, bu filmde starlar. Her starın deneyimi biricik ve çok güçlendirici.”
Umut Derin Eroğlan, 35 yaşında trans bir aktivist. Mersin'de yaşıyor. Eleştirel erkeklik çalışmaları kapsamında trans erkeklerin erkeklik inşaları üzerine bir tez yazdı ve ardından “KEKRE” isimli bir belgesel çekti. Belgesel adını “ERKEK”in tersinden okunuşundan alıyor.
Aynı zamanda Muamma LGBTİ+ Derneği’nin genel koordinatörü de olan Eroğlan’la belgeseli konuştuk. Akademide trans kimliğiyle açık bir şekilde yer aldığını belirten Eroğlan, belgeselle neyi amaçladığını ve bundan sonra neler yapacağını KaosGL.org’a anlattı.
Uzun yıllardır LGBTİQAA+ aktivizmi içerisinde olan biri olarak, trans erkeklerin ‘erkeklik inşası üzerine’ tez çalışman ve belgesel filmin var. Bu iki çalışma ile neyi amaçladın, amacına ulaşabildin mi?
KEKRE belgesel üretimi konusundaki ilk deneyimim. KEKRE pandemi zamanında sıkışan politika yapma alanlarından çıkmak üzerine bir ihtiyaca cevap veren bir iş oldu. Bahsettiğin alanlar hep birbirini besledi aslında.
Akademide trans kimliğimle açık bir şekilde yer aldım. Çalışmalarımın, ödevlerimin tamamını LGBTİ+ çerçevesinde yapmaya çalıştım, bir aktivizm alanı olarak akademide bir şeyler eyledim. Akademik hedeflerim pek olmadı aslında, bu alanı aktivizm alanı olarak gördüm. Spesifik olarak eleştirel erkeklik çalışmaları ilgimi çekiyordu, trans erkeklerin erkeklik inşaları üzerinden bir çalışma ile tezimi yazdım ve bir saha çalışması yaptım.
KEKRE belgeseli üretim sürecinde faydalandığım birçok deneyim söz konusu. Öncelikle öznesi olduğum LGBTİ+ hareketinin sağladığı politik zeminden faydalandığımı söyleyebilirim. Ardından akademik olarak çalıştığım alanın verdiği akademik deneyim oldukça belirleyici oldu. Ez cümle bir trans+ olarak yer aldığım her bir alan diğerini besledi diyebilirim.
KEKRE'nin amacı izleyen kişilere şu soruyu sordurtmaktı: "Hangi erkeklik?" Nitekim filmi izleyenlerle ettiğimiz sohbetlerde kafalarda benzer soruların sorulduğuna şahit oldum. Bu sonuçtan memnunum. Filmde çoğunlukla trans erkek özneler yer alıyor, birçok alanda görünemeyen özneler, bu filmde starlar. Her starın deneyimi biricik ve çok güçlendirici. Erkeklik çalışmalarının içinde çok az temsil edilen trans erkekler, bu filmde ön planda. LGBTİ+ hareketin henüz anaakım gündemi olmayan eleştirel erkeklik çalışmaları için bir adım olmasını arzu ettik. Film festival süreçlerinden sonra Türkiye'de açık gösterilere başladı, her gösterim sonrası edilen sohbetler eleştirel erkeklik çalışmaları ve LGBTİ+ hareketi için verimli tartışmalara sahne oluyor, film bitti keyif sürüyor.
TIKLAYIN - “Erkek”e tersten yaklaşan belgesel: Kekre
Ez cümle politik olarak akademi ve sanat alanını deneyimlemekten memnunum. Akademi olmasa da sanat alanında üretim yapmaya devam edeceğim.
KEKRE’NİN kocaman bir ekibi var. Ben sadece bir tanesiyim. Filmin her karesi, üretim aşamasının her anı emek emek sevgili arkadaşlarımca örüldü. Yapımcım Aslıhan Örün, Festival sorumlum Ezgi Şahin, Görüntü yönetmenim Musa Apaoğlu, kurgu yönetmenim Okan Erünsal, sevgili starlarımız, tasarımımız Hilal Akcan…hepsine minnettarım.
Kekre bir erkeklik eleştirisi ve erkekliği irdeleyen bir noktadan yaklaşıyor “erkekliklere”. Trans erkeklerin erkeklik inşalarını dinleme ve “erkeklikleri” irdeleme fikri nasıl ortaya çıktı?
Trans erkek bir özne olarak maruz kaldığım toplumsal cinsiyet rolleri, maruz kaldığım deneyimler bende bir bakış açısı sağladı. Bu deneyim, politika yaptığım LGBTİ+ alanı, akademi ile birleşince ortaya bu alanda üretim yapmak kaldı. El birliği ile bu konuda bir iş çıkardık.
Eleştirel erkeklik çalışmaları toplumsal alanında kadın çalışmaları kadar eski değil, görece yeni bir alan diyebiliriz. Bu sebeple trans erkeklerin erkeklik inşalarını konu alan bir çalışmayı alan yazına katmayı çok istiyordum. Özneler ile alandaki temasım nedeni ile öznelere ulaşmakta hiç sorun yaşamadım. Literatür konusunda oldukça zorlandım. Fakat bu alanda çok kıymetli çalışmalar yapan akademisyenler var. Her biri özellikle de tez sürecimde büyük destekçim oldu. Alanda özgün bir çalışma yapmak literatür eksikliği sebebi ile oldukça güçtü. Bu konuda Eleştirel Erkeklik İncelemeleri İnisiyatifi (EEİİ) beni çok besledi. Atila Barutçu, Beril Türkoğlu, Gülden Sayılan'a ne kadar teşekkür etsem azdır. Tez güzel bir altlık oldu ve KEKRE'nin akademik olarak bu sebeple oldukça güçlü olduğunu düşünüyorum.
KEKRE’nin devam serisi olacak mı?
KEKRE'nin serisi olacak. KEKRE sevgili Aslıhan'ın tanımı ile çok yatay konularla olarak ilerleyen bir belgesel oldu. Bu alanda birçok dikey konu ile daha spesifik konuları ele aldığımız filmler gelecek. Ocak 2024 itibari ile ikinci filmin çekimleri başlıyor olacak.
KEKRE hakkında
Hâkim erkeklik algısının karşısında “öteki” olarak konumlandırılan erkeklik temsillerinin deneyimlerine odaklanan belgesel, hegemonik erkeklik temsilinin kurgusallığını açığa çıkarmaya çalışıyor. Belgeselde yedi farklı “öteki” erkeklik temsili üzerinden erkekliğin inşa süreçlerindeki farklı deneyimleri; erkekliğin tek bir temsilden ibaret olmadığını, kendi içlerindeki hiyerarşiyi ve erkekliğin kırılganlıklarını gün yüzüne çıkarmayı deniyor. Erkeklik deneyimi yaşamış/yaşamakta olan kişilerin zorunlu/inşa edilen erkeklik kimliğini, diğer kimliklerinin nasıl etkilediğini mesele edinen belgesel her erkeklik deneyiminin aynı olmadığını gözler önüne seriyor ve “Hangi erkeklik?” sorusuna cevap arıyor.
Yönetmen: Umut Derin Eroğlan
Ülke: Türkiye
Yıl: 2021
Süre: 23dk
Görüntü yönetmeni: Musa Apoğlu
Kurgu: Okan Erünsal
Yapımcı: Aslıhan Örün, Umut Derin Eroğlan
Etiketler: kültür sanat, medya okulu, staj
