24/08/2022 | Yazar: Aslı Alpar
Trans+’lar ve nonbinaryler jinekolojik muayene olabilir mi? Peki, tıp fakültelerinde ikili cinsiyet sistemine göre eğitim alan doktorlar, trans+’ları ve nonbinaryleri nasıl muayene edecek?
İllustrasyon: Lars Leetaru
Başlığımız biraz provakatif olsa da yanıtımız tahmin edebileceğiniz üzere “Hayır”. Soruları açalım:
Trans+’lar ve nonbinaryler jinekolojik muayene olabilir mi? Peki, tıp fakültelerinde ikili cinsiyet sistemine göre eğitim alan doktorlar, trans+’ları ve nonbinaryleri nasıl muayene edecek?
Bu soruları Colorado Üniversitesi Jinekoloji bölümünün yayımladığı bir metinle yeniden ele alalım.
Üniversite, “Translar için jinekolojik bakım” başlıklı metninde öncelikle şunlara dikkat çekiyor:
- Colorado Üniversitesi, trans ve nonbinary hastaların, tıbbi bakım almalarının önünde önemli engeller olduğunu biliyoruz. Cinsiyet kimliğinden bağımsız olarak onaylayıcı bir ortama ihtiyaç duyanlara açık, kültürel açıdan yetkin jinekolojik bakım sağlamaya çalışıyoruz.
- Serviks gibi üreme organlarını koruyan trans ve nonbinary hastalar da rutin jinekolojik bakıma ihtiyaç duyar.
- Rahim ağzı kanseri taramaları (Pap smear), cinsel yolla bulaşan enfeksiyon testleri, cinsiyet veya cinsellik gözetmeksizin jinekolojik bakıma ihtiyacı olan tüm bireylerin cinsel sağlık ve zindeliği için gereklidir.
Metinde trans+ kişilerin jinekoloji muayenesinden nasıl yararlanacakları da izah ediliyor:
“Rahim ağzı, rahmi, fallop tüplerinden birini veya her ikisini ve/veya yumurtalıkları tutan translar, rutin jinekolojik muayeneye ihtiyaç duyar. Genital cerrahi geçirmiş bir trans da özel jinekolojik bakıma ihtiyaç duyar. Meme dokusu olan tüm hastalar düzenli meme muayeneleri ve mamografi ile meme kanseri taramasından geçirilmelidir.”
“Trans bireylerin ihtiyaçları, hormon tedavisi alıp almadıklarına, cinsiyet uyum ameliyatları geçirip geçirmediklerine göre değişir. Trans erkekler, rahim ağzı kanseri taraması, cinsel yolla bulaşan enfeksiyon testi ve diğer önleyici tedbirlere ihtiyaç duyar. Mümkünse, hastalar potansiyel ihtiyaçları ve sağlıkla ilgili endişeleri güvenilir bir bakım sağlayıcı ile tartışmalıdır.”
“Mastektomi geçirmemiş trans erkeklerin meme kanseri geliştirme riskine yönelik tarama yapılmalıdır. Benzer şekilde trans kadınlar da meme kanseri riski taşır. Trans erkekler ve meme dokusu olan trans kadınlar, cisgender kadınların izlediği aynı meme kanseri tarama aralıklarını izlemelidir.”
“Vajinoplasti olan trans kadınlar, vajinal veya serviks kanseri riski taşımadıkları için Pap smear'a ihtiyaç duymazlar. Bununla birlikte, vajinal muayeneler, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları (CYBE) taramak ve vajinoplasti sonrası belirli pelvik sorunları ele almak gerekebilir.”
İkili cinsiyetli tıp eğitimin sorumlusu trans+’lar değil!
Türkiye’de dahil olmak üzere birçok ülkede tıp eğitimi halen ikili cinsiyet sistemine göre veriliyor. Öyle ki hastalık risklerinin ikili cinsiyete göre kategorize edilmesi transların bu sağlık hizmetini kullanmayı tercih etmeme ya da kullanması durumunda da yarar sağlayamaması ile sonuçlanıyor. Tablo böyleyken, doktorlar aldıkları ikili cinsiyetli eğitime rağmen hastalarını nasıl muayene edecek?
Öncelikle şunu hatırlatalım, elbette Türkiye’de çok sayıda jinekolog trans+’lara bakım ve tedavi veriyor. Colorado Üniversitesi’nin belirttiği çeşitli olasılıkları göz önünde bulunduran jinekologlar, trans+ ve nonbinarylere uygun muayeneleri öneriyor ve tedavi protokolünü gerçekleştiriyor. Ayrıca jinekologlar trans+’ların CYBE taraması ya da meme kanseri taraması gibi cinsiyet kimliği fark etmeksizin herkese uygulanabilecek izlem ve tedavileri uyguluyorlar.
Son olarak, Türkiye’de ikili cinsiyetli tıp fakültesi ve asistanlık eğitiminin, küresel insan haklarına yaraşacak bilimsel metotlarla yenilenmesi için mücadele eden hekimler de var.
Etiketler: insan hakları, sağlık, sağlık hakkı
