02/03/2020 | Yazar: Deniz Gedizlioğlu

ABD’deki kimi eyaletler, kimlik kartlarındaki cinsiyet hanesinde “K” ve “E” dışında üçüncü bir seçeneği mümkün kılmaya başladı. Peki kimliğinde “X” yazdıranların hayatında neler değişiyor?

Kimlikte yazan cinsiyetim “X”: 7 non-binary deneyim Kaos GL - LGBTİ+ Haber Portalı

Deniz Gedizlioğlu, Leila Ettachfini’nin Vice.com da yayınlanan yazısını KaosGL.org için çevirdi:

2019’un Ağustos ayında Pennsylvania eyaleti, sakinlerinin kimliklerindeki cinsiyet hanesinde “K” ya da “E” yerine, “X” yazdırmasına hukuki olarak olanak sağlayan diğer 11 eyalet ve sayılı ülkenin arasına katıldı. Bugün, yalnızca ABD’de 7000’den fazla insan, cinsiyet hanesinde “X” yazan resmî kimliklere sahip, ancak bazı eyaletlerde bu değişiklik tüm yasal kayıtlar için geçerli olmuyor.

İnterseks, trans ve non-binary’ler tüm bölge ve eyaletlerde üçüncü bir resmî cinsiyet seçeneği sunulması için mücadeleye devam ederken, cinsiyet hanesini “X” olarak değiştirmiş olanların deneyimleri de çeşitlilik gösteriyor. Kimileri, bunun benlikleri için tarif edilemeyecek kadar olumlayıcı bir şey olduğunu anlatırken, yasal kayıtlar arasında fark olduğu zaman işlerin karışabildiğini söyleyenler de var. Kimileriyse, kimliklerini değiştirdiklerinden beri bu konuda ne kadar az düşünmek zorunda kaldıklarını şaşkınlıkla fark ediyor ­– herhâlde işin en iyi kısmı bu olmalı.  

Cinsiyet hanesinde “X” yazmasının pratikte nasıl bir deneyim olduğunu daha iyi anlamak için kendisini non-binary olarak tanımlayan yedi kişiye, bunun hayatlarını nasıl etkilediğini ve aldıkları tepkileri sorduk.

Jack(ie) Colquitt, 22 yaşında

kimlikte-yazan-cinsiyetim-x-7-non-binary-deneyim-1

Cinsiyet hanemi değiştirdiğim zaman, kendimi nasıl gördüğümü ve dünyanın beni nasıl görmesini istediğimi sonunda resmen beyan edebilmiş oldum. Bu aynı zamanda, bu iki şeyin aynı anlama gelmeye başlaması açısından da bir dönüm noktası oldu. Çok özel ve önemli bir yoldan, olduğum kişinin doğrulandığını ve özgür olduğumu hissettim!

Bence zorluğundan ziyade özgürleştirici bir şey, ama insanların nasıl tepki vereceği hakkında kaygılanmanın küçük bir zorluk olduğunu söyleyebilirim. Dünya hâlâ cinsiyetsiz kimliklere ve tekil “they” zamirini kullanmaya alışma aşamasında. Ama zaten bu kadar özgürleştirici olan da bu; ülkede tüm dikkatler cinsiyet rejimine uymayı reddedenlerin üzerinde toplanmışken bunun bir parçası olabilmek gerçekten çok yükselten bir deneyimdi! Bu tabii küçük bir zafer; temelde faydası nihayet görüldüğümü hissettirmesi, ki önemli olan da bu.  

Bunun ne anlama geldiğini insanlar bazen anlıyor, bazen de anlamıyor. Kişiye bağlı bir durum; aynı şekilde açıklaması da bazen kolay, bazen de bayağı yorucu olabiliyor. Ama bu çabaya kesinlikle değer. Şu anda bunu okuyan ve kimliğini değiştirip değiştirmemeyi düşünen biri varsa, onlara mesajım şu: Eğer bunu bir başkasını düşünmeden, yalnızca kendiniz için yapacaksanız, hayatınızda alacağınız en iyi karar olacak. 

AC Dumlao, 28 yaşında

kimlikte-yazan-cinsiyetim-x-7-non-binary-deneyim-2

Şubat 2019’da New York’tan verilen doğum belgemdeki cinsiyet hanesini “X” olarak değiştirdim. Benim için non-binary kimliğimi doğrulayan bir adım oldu. Doğum belgesini değiştirmek zor bir süreç değil; kişinin kendi beyanıyla bir form dolduruluyor ve yanında herhangi bir doktor ya da terapist onayı gerekmiyor. Ben de gidip non-binary olduğumu beyan ettim, altına imzamı attım ve bir de notere onaylattım. Tabii bunları yapmanın mali bir yükü olduğunu ve bu işlemi yapacak noter bulmanın bir zorluk olabileceğini belirtmek lâzım. Doğum belgesi çok nadiren kullandığım bir belge, o yüzden bu değişiklik daha çok benim kendimi ortaya koyduğum ve artık yapabildiğim için yaptığım kişisel bir şey. New York eyaletinin verdiği ehliyetlerde de “X” yazılabildiği zaman sanıyorum çok daha önemli hâle gelecektir.

Chanlar Rose, 22 yaşında

kimlikte-yazan-cinsiyetim-x-7-non-binary-deneyim-3

Kendimi non-binary olarak tanımlıyorum. Kimliğimdeki cinsiyet hanesini de çok yakın bir zamanda, bir-iki hafta önce değiştirttim. Bu bir süredir düşündüğüm bir şeydi. Bazı açılardan, yaşadığım şehirde bir yerlere girip çıkarken bana daha çok bağımsızlık ve varlığımın daha geçerli olduğu duygusu vereceğini hissettim. Yaptırdıktan sonra, bazılarının bunu anlamakta gerçekten zorlandığını gördüm; hatta cinsiyet hanesi hakkında konuşurken insanlar sık sık bir punduna getirip benim ya da kendini benim gibi non-binary olarak tanımlayan başkalarının doğumda atandığı cinsiyetin ne olduğunu öğrenmek istiyorlar. Bu bayağı can sıkıcı olabiliyor, üstelik görüyorsun ki kimisi bunun neden ya da nasıl bir sınır ihlali olabileceğini bile anlamıyor (aslında külotumuzun içinde ne var, bunu soruyorlar). Eğer daha kapsayıcı olmaya çalışan bir yerde değilsem, çoğunlukla insanlar bana bir kadın olarak muamele etmeyi sürdürüyor. Yine de cinsiyet hanemi değiştirdiğim için gerçekten mutluyum çünkü bunu hem kendime hem de dünyaya karşı daha sahici ve dürüst olabilmek adına yaptım.

Aidan Hill, 26 yaşında

kimlikte-yazan-cinsiyetim-x-7-non-binary-deneyim-4

Cinsiyet hanesiyle ilgili süreci 1 Ocak 2018’te başlattım. Anayasanın herkese tanıdığı hak ve fırsatlara gerçek benliğimle sahip olmak benim için önemli. 2017’den bu yana trans/non-binary olarak açılmak hayatımda bir doruk noktası oldu; bunun sonunda, ABD’nin hukuken non-binary kimliğine sahip ilk kamu görevlisi olmak ve “X” cinsiyet hanesini yasal sisteme sokmak amacıyla Kasım 2018 yerel seçimlerinde Berkeley Belediye Meclisi’ne adaylığımı koydum. O zamandan bu yana, ulusal düzeyde üçüncü bir cinsiyet seçeneğinin uygulanmasına acil olarak ihtiyacımız olduğunu görüyorum; Başkan’ın art arda çıkardığı trans ve kadın düşmanı yasaları göz önünde bulundurursak, bu trans kadınların erkek hapishanelerine gönderilmesini engellemek için de önemli. 

Kimliğimde bunun yazması benim için harikulade bir şey. Bu eyaletin bana bakarken sadece bir barkod değil, insan olarak sahip olduğum karmaşık bütünü gördüğünü hissediyorum... veya sahip olduğum genital organlar yüzünden iki seçenekten birini işaretlemeye zorlanmak yerine, üçüncü bir cinsiyet olarak bir yerim olduğunu. Ayrıca cinsiyet hanesi “X” ulusal basına çıktığından beri, açıktan uğradığım ayrımcılığın çok daha azaldığını söyleyebilirim.

Yaşadığım şehir, Berkeley (California), ilerici bir yer; bu yüzden cinsiyet genel olarak sabit ve sonsuz bir şey değil, toplumsal bir yapı olarak görülüyor. Benzer şekilde, cinsiyetlendirilmemiş bir yasama fikri de burada birçok eyalet ve şehirdeki kadar tartışma yaratmıyor.  

En önemlisi, cinsiyet hanesi “X” birçoğumuzun hayatını kurtarıyor. 

Charlie Arrowood, 32 yaşında

kimlikte-yazan-cinsiyetim-x-7-non-binary-deneyim-5

Ben New York şehrinde doğdum, ama şu an New York eyaletinde yaşıyorum, bu yüzden sadece doğum belgemde değişiklik yaptırabildim. Eyalet henüz kendi verdiği hiçbir belgede cinsiyet hanesine “X” yazılmasına izin vermiyor (aktivistler bu konuda mücadele etmeyi sürdürüyor), ama New York şehri eyaletten ayrı kendi doğum belgesini veriyor. Doğum belgem, değişiklik yaptığım en son kayıtlardan, çünkü –sanırım birçok trans da bu şekilde hissediyordur– hakkımdaki en “resmî” kayıt oymuş gibi geliyor. “X” seçeneği çıkana kadar bekledim, çünkü dünyaya benim erkek olduğumu söyleyen bir doğum belgesine sahip olmak istemiyordum. “X” yazdıramayacaksam, “E” yerine “K” yazmasını tercih ediyordum. Ehliyet gibi daha sık kullanılan belgeler için böyle değil. Ehliyetimde “K” yazdığı zamanlar çok uğraştırıyorlardı; daha rahat olması için “E” yazdırdım ama “X” çıkar çıkmaz onu da değiştireceğim. Görünüşüm ikili cinsiyet sistemine çok uygun, bu yüzden cis olmadığımı kanıtlayacak bir iz ya da bir belgenin olması benim için önemliydi, ama daha da önemli olan, ne erkek ne de kadın olmadığımı gösteren doğru bir belgeye sahip olmaktı. Dünyanın cinsiyet hanemde yazana bakıp hakkımda fiziksel, toplumsal ya da başka bir varsayımda bulunmasını istemiyordum. Kendisini iki cinsiyetten birinde tanımlayan trans bireylerin belgeleri hakkında ileri sürülen mahremiyet ilkesi non-binary insanlar için de geçerli; doğumda bana atanan cinsiyet ya da bedenimin nasıl gözüküp gözükmeyeceği konusunda mahremiyetimi korumak için tüm belgelerimi değiştirmek istiyorum.  

Doğum belgemi pek sık kullanmadığım için, gündelik hayatıma büyük bir etkisi olduğunu söyleyemem. Ama herhangi bir sebepten çıkarıp göstermem gerektiğinde kendimi daha iyi hissediyorum. Özellikle ehliyetimde aynı değişikliği yapabilmek için sabırsızlanıyorum. Ehliyetimde “E” yazması beni yüzleşme yaşamaktan kurtarsa da, nasıl ki sözel olarak birisi bana yanlış şekilde cinsiyet atadığında kötü hissediyorsam, doğru olmayan bir kimliği göstermek zorunda kaldığım zaman da aynı şeyi yaşıyorum, çünkü hakkımda yanlış bilgi veriyor. Eyalet ve şehir politikalarının farklı olması, aynı zamanda belgelerimin birbiriyle tutarsız olduğu anlamına geliyor, dolayısıyla birbirini tutmayan belgeler gösterdiğim zaman birinden birinin kabul edilmemesi tehlikesi de söz konusu.  

Bugüne dek doğum belgemi gösterdiğim kimse bir şey sormadı, ama bunun sebebi sanırım o bağlamda cinsiyet hanesinin bir öneminin olmamasıydı. Söz gelimi ilk kez ehliyet belgesi alırken kullansaydım bir şeyler sorulabilirdi, nitekim ehliyetimi değiştirdiğimde bunun daha sık mesele olacağını tahmin ediyorum.

Jay Wu, 25 yaşında

kimlikte-yazan-cinsiyetim-x-7-non-binary-deneyim-6

Cinsiyet hanemi değiştirmek, benim için artık doğru olmayan bir kimlik kartıyla dolaşmamak anlamına geliyordu. Bu hem kendi başına bir rahatlık hem de bir hükümet görevlisinin non-binary cinsiyet kimliklerinin farkında olduğunu bilmek, insana varlığının meşru olduğunu hissettiriyor. İşlemler yeni bir ehliyet almaktan pek farklı değil, yalnızca ek bir form doldurmam gerekti 

Cinsiyet hanesine “X” yazdırınca, birçok insanın kimliğe bakarken bu kısma dikkat etmediğini fark ettim. İlk birkaç ay, kimliğime bakan insanların bir şeyler sormasını bekledim ama böyle bir şey hiç olmadı. Geçen yıl defalarca havaalanı güvenliğinden geçtim ve cinsiyet kimliğim konusunda hiç sorgulanmadım. O yüzden insanlar bunun ne anlama geldiğini biliyor mu, emin değilim. Arkadaşlarım ise tabii ki yeni kimliğimi gösterdiğimde çok heyecanlandılar!

Noah, 22 yaşında

kimlikte-yazan-cinsiyetim-x-7-non-binary-deneyim-7

İngilizce konuşurken tekil “they” zamirini kullanıyorum. Anadilim Almancada bunun bir karşılığı olmadığı için, onun yerine “N” ya da “en” zamirini tercih ediyorum. Doğum belgemin üzerindeki cinsiyet hanesini geçtiğimiz Ağustos’ta değiştirdim, ama Almancada üçüncü cinsiyet seçeneği “X” değil, “divers” [Alm. “diğer” ya da “muhtelif”]. Uluslararası hava seyahati kurallarından ötürü, pasaportumda ise “X” yazacak. 

Üçüncü bir cinsiyet seçeneğinin sunulacağı belli olduğundan beri –ki cinsiyet hanesini kaldırmak da bir seçenek olabilirdi– cinsiyetimin hukuken tanınması istediğim bir şeydi. Diğer büyük sebep, bu sırada küçük bir ücret ödeyerek adımı da değiştirebiliyor olmamdı. 2019’un başına kadar resmî belgelerde üçüncü bir cinsiyet seçeneği yoktu. Bu konudaki yasa, interseks bireylere uygun olması için yeniden düzenlendi, ama kullanılan hukuki dil biraz muğlak; bu sayede interseks olmayanlar da cinsiyet hanesini değiştirebiliyor. Değişikliği yaptırabilmek için doktordan, bende “Variante der Geschlechtsenwicklung,” yani “cinsel gelişim sapması” olduğunu belirten bir rapor almam gerekti. Bu doktordan rapor alma şartının insanları patolojize ettiği gerekçesiyle Almanya’daki trans ve interseks grupları bu yasayı ağır bir şekilde eleştirdiler. Benim de bu raporu yazacak bir doktor bulmam biraz zaman aldı, ama sonrasında deneyimimin oldukça olumlu olduğunu söyleyebilirim. Gerçi nüfus kayıt ofisindeki memur cinsiyetime neredeyse “erkek” yazıyordu! Sanırım, hukuki olarak tanınmış olsa da insanlar hâlâ ikiden fazla cinsiyet olduğu fikrine alışabilmiş değil.  

Adımı da her yerden değiştirebilmiş olmak benim için çok iyi oldu, ama birçok kurumun hâlâ sistemini güncellemesi gerekiyor. Örneğin bankadan aradıklarında bana “bey” diye hitap etmeye başladılar, çünkü non-binary seçenekleri kapsamıyorlar. 

Almanya’da asıl olarak kullanılan kimlik kartında bir cinsiyet hanesi yok. Sadece pasaport ve doğum belgesinde yazıyor. Dolayısıyla şimdiye dek resmî cinsiyet beyanıma karşı tepki aldığım tek kişi, yeni kimlik ve ehliyetim için talimat veren görevli kadındı. Alman medyasında yeni cinsiyet hanesi hep interseks bireyler üzerinden konuşulduğu için, ilk kez gören insanların da böyle yorumlamasını beklerdim ama kadın beyanımı okuyunca “transseksüel cinsiyet” dedi.


Etiketler: yaşam, dünyadan
2024