24/01/2021 | Yazar: Yıldız Tar
LGBTİ+ kamu çalışanları, üyesi oldukları sendikalarda da açık davranamıyor, sendikalar yeterli güveni oluşturamıyor.
Kaos GL Derneği ve Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi; Türkiye’de kamu ve özel sektörde LGBTİ+’ların durumunu inceledikleri yıllık araştırma sonuçlarını açıkladı.
İstihdamda LGBTİ+’ların durumunu araştıran çalışmanın 2020 sonuçları “Türkiye’de Kamu Çalışanı LGBTİ+’ların Durumu” ve “Türkiye’de Özel Sektör Çalışanı LGBTİ+’ların Durumu” başlıklı iki raporda kamuoyu ile paylaşıldı.
Prof. Dr. Mary Lou O’Neil, Dr. Reyda Ergün, Dr. Selma Değirmenci, Dr. Kıvılcım Turanlı ve Doğancan Erkengel’in hazırladığı raporların editörleri ise Kaos GL İnsan Hakları Programı’ndan Murat Köylü ve Defne Güzel.
Sendikalaşma oranı düşük
Kamu Çalışanı LGBTİ+’ların Durumu raporu, kamuda LGBTİ+’lara ayrımcılık, gizlenmeye zorlanma ve nefret söylemini ortaya koyuyor. Raporda ayrıca sendika ve meslek örgütlerine ilişkin bir bölüm de bulunuyor.
“Herhangi bir sendika veya meslek örgütüne üye misiniz?” sorusuna yüzde 28,6 (50 kişi) oranında katılımcı “evet sendika üyesiyim”, yüzde 12,6 (22 kişi) oranında katılımcı “evet, meslek örgütü üyesiyim” ve yüzde 3,4 (6 kişi) oranında katılımcı “evet her ikisine de üyeyim” şeklinde yanıt verdi. Katılımcıların büyük bir kısmı (97 kişi, yüzde 55,4) ne sendika ne de meslek örgütü üyesi.
Araştırma kamu çalışanı LGBTİ+’lar arasındaki sendika ya da meslek örgütü üyesi olma oranlarının da yüksek olmadığını gösteriyor:
“Üye olanların ise genelde sendika ve meslek örgütlerini çalışma hayatında LGBTİ+’lara yönelik ayrımcılığa karşı mücadele alanları olarak görmedikleri anlaşılmaktadır. Katılımcılarımız arasında sendika üyesi olduğunu belirtenlerin oranı %32’dir. Bu oran Türkiye’de kamu çalışanları arasındaki sendikalaşma oranının oldukça altındadır. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 4.09.2020 tarihli ve 31234 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan tebliği uyarınca Türkiye’de kamu görevlileri arasındaki sendikalaşma oranı %65,44’tür. Diğer yandan, katılımcıların yalnızca %16’sı meslek örgütü üyesi olduğunu beyan etmiştir.”
LGBTİ+ kamu çalışanları sendikalarda da açılamıyor
Sendika ve/veya meslek örgütüne üye olduğunu beyan eden katılımcılar arasında cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği konusunda açık davranabilen kişilerin oranı ise sadece yüzde 5,1. Sendika ve/veya meslek örgütüne üye olduğunu beyan eden katılımcılara ayrıca, üye oldukları sendika veya meslek örgütlerinde bizzat bir ayrımcılık ile karşılaşıp karşılaşmadıkları soruldu. Sendika ve/veya meslek örgütü üyesi katılımcıların yüzde 38,5’i (30 kişi) ayrımcılıkla karşılaşmadığını beyan ederken, 5 katılımcı doğrudan ayrımcılıkla karşılaştığını ifade. Ancak ayrımcılıkla karşılaşmamış olmakla birlikte, karşılaşmama nedenini cinsiyet kimliği/ cinsel yönelimi/ interseks durumunu gizlemesine ve kimliğinin belli olmamasına bağlayanların toplam oranı yüzde 55,1.
LGBTİ+’ların ekonomik ve sosyal hakları sendikaların önceliği değil
Rapora göre bu veriler, sendika ve meslek örgütlerinin LGBTİ+ üyelerde yeterli güveni oluşturamadığına işaret ediyor:
“Bu bulgular, istihdamda LGBTİ+ çalışanların güçlendirilmesi ve LGBTİ+’lara yönelik ayrımcılığın önlenmesi konusunda sendika ve meslek örgütlerine önemli görevler düştüğünü, bu çerçevede sendika ve meslek örgütlerinin bu yönde politikalar üretmeyi önceliklerinden biri haline getirmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Zira araştırmamızın sonuçları, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün 2016 tarihli
Onur Projesi’nin bulgularına ilişkin bilgi notunda yer alan, LGBTİ+’ların ekonomik ve sosyal haklarının sendikalar açısından öncelikli bir konu olmadığına ilişkin saptamanın Türkiye açısından da geçerli olduğuna işaret etmektedir. Aynı bilgi notunda, LGBTİ+’ların istihdamda ayrımcılık ve tacizle karşılaşan grupların başında geldiği; iş arayan LGBTİ+’ların zorunlu bir strateji olarak cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ya da interseks durumu konusunda kapalı olmayı tercih ettikleri ve bu stratejinin genelde çalışma hayatı boyunca da izlenmeye devam ettiği; oysa konuya ilişkin saha çalışmalarının işyerinde açık olan LGBTİ+’ların çok daha az olasılıkla anksiyete, depresyon ve tükenmişlik sendromu belirtileri gösterdiklerine işaret ettiği; bunun sağlanabilmesi için destekleyici ve kapsayıcı politikalar yürütülmesi gerektiği; evlilik eşitliğinin tanınmadığı ülkelerde, LGBTİ+ çalışanlar açısından aile rollerinden kaynaklı bazı haklardan eşit yararlanamama sonucunu doğuran ayrımcı uygulamaların söz konusu olduğu ortaya koyulmuştur.”
Tanıklıklar
Raporda ayrıca sendika üyesi LGBTİ+ kamu çalışanlarının sendikalara ilişkin tanıklıklarına da yer veriliyor:
“Sendikayla cinsel kimliğimi paylaşma gereği duymuyorum. Açık veya kapalı değilim.” (Akademik personel olarak çalışan gey erkek)
“Evet, ama bir destekleri olmadı.” (Başuzman olarak çalışan heteroseksüel trans kadın)
“LGBTİ ve kadın çalışmaları sendikanın önüne geçiyor minvalinde bir metin yayınlandı ve toplantı esnasında bir erkek üzerime yürüdü.” (Kendisini tanımlamak istemeyen öğretmen)
“Zorla bir sendikaya üye edildim müdür tarafından. Ve üye olduğum sendika sık sık homofobik açıklamalar yapmakta. Sadece bunun için kendimden çoğu zaman nefret ediyorum.” (Psikolog/PDR olarak çalışan gey erkek)
Sendikalarda LGBTİ+ eşitliğini çoğaltmak için neler yapılabilir?
Kaos GL Derneği’nin temel yayınlarından olan “LGBTİ+ Hakları Sendikal Haklardır” broşürünün gözden geçirilmiş ve güncellenmiş dördüncü baskısı 2020’de yayınlandı.
Sendikacılara LGBTİ+ hakları konusunda bir kaynak oluşturmak, olumlu örnekleri çoğaltmak ve heteroseksizme karşı sendikacılığı güçlendirmek için yayınlanan broşür 11 bölümden oluşuyor. Broşür, istihdam araştırmalarında ortaya çıkan sonucu değiştirmek için sendikacıların neler yapabileceğine dair yöntemler öneriyor.
Broşürün giriş bölümünde bu amaçlar şöyle açıklanıyor:
“Heteroseksizm ve ikili cinsiyet rejimi ile mücadelede sendikanın yapısından başlayarak kalıcı politikalar üretmek, savunuculuğu düzenli ve kamuoyunun bilgisine açık şekilde sürdürmek, kendi üyelerinden başlayarak toplumsal dönüşümün katalizörlerinden olma iradesi göstermek önem kazanıyor.
“Biz de bu broşürle, bu iradeyi güçlendirmek ve çoğaltmak için yapılabilecekleri derledik. Bu broşürün sendikacılar başta olmak üzere “LGBTİ+ hakları insan haklarıdır” diyen herkese faydalı olması temennisiyle…”
Girişin ardından “Durum Tespiti: LGBTİ+ İşçi ve Emekçiler Neler Yaşıyor” bölümünde Kaos GL’nin istihdam araştırmaları üzerinden yaşanan sorun ve hak ihlallerinden bahsediliyor. Broşürün devamında “Örgütlenme”, “Sendika İçi Düzenlemeler”, “Savunuculuk ve Hukuki Destek”, “LGBTİ+ Örgütleriyle Dayanışma” başlıklarında sendikanın LGBTİ+ haklarını savunmak için neler yapabileceği sıralanıyor.
Broşürde ayrıca toplu iş sözleşmelerinde LGBTİ+ eşitliği, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği eşitliği için taahhütname ve LGBTİ+ eşitlik politikası örnekleri de yer alıyor. Broşür, Avrupa Sendikalar Konfederasyonu’nun önerileri ve temel kavramlar ile sonlanıyor.
Broşürün dijital haline ulaşmak için tıklayın.
Etiketler: insan hakları, çalışma hayatı
