21/04/2020 | Yazar: Doğukan Kocabaş
Aseksüeller sevme kapasitesinden yoksun mudur? Aseksüeller muhafazakâr mıdır? Aseksüeller seksten tiksinir mi? Aseksüel dostu olmak için ne yapmak/yapmamak gerekir?
Covid-19 salgını dolayısıyla karantina günlerinde Kaos GL dergisi 170. sayısı yazıları KaosGL.org okurlarıyla buluşuyor.
İnsanlara aseksüel kime denir diye sorduğumuz zaman alacağımız muhtemel cevaplar “seks yapmayan, seks yapmayı sevmeyen, cinsellikten tiksinen, cinselliği olmayan insanlar” şeklinde olacaktır. Belki bir tercih olduğunu, dönemsel libido düşüşü olduğunu ve hatta gerçek olmadığını savunan insanlar da eminim ki çıkacaktır. Ancak aseksüelliğin seks yapıp yapmamakla, bir tercih olmakla, dönemsel olmakla ve libidoyla çok da alakası yoktur.
Aseksüellik cinsel çekimin hiç ve/veya az deneyimlendiği bir cinsel yönelimdir. Aseksüeller insanlara cinsel çekimlenmezler ve başkalarına cinsel çekimlenerek davranmayı arzulamazlar. Başka bir anlamı daha olan aseksüel kelimesi aynı zamanda içinde farklı deneyimleri barındıran bir spektrum, bir şemsiye kelime görevini üstlenir.
Nasıl ki sabit, evrensel ve tek bir geylik, lezbiyenlik, translık yoksa sabit, evrensel ve tek bir aseksüel deneyimi de yoktur. Kendini aseksüel olarak tanımlayan kişiler farklı miktarlarda cinsel çekim deneyimleyebilir, hiç deneyimlemeyebilir, farklı zamanlarda farklı miktarlarda cinsel çekim deneyimleyerek akışabilirler. Aseksüelliğin kendi içerisinde barındırdığı yönelimlere ve deneyimlere demiseksüellik ve gri-aseksüellik gibi örnekler verilebilir. Demiseksüeller ancak ve ancak birisiyle duygusal bağ kurabildikleri zaman cinsel çekim duyan kişilerdir. Bu bağ genelde romantik bağ olarak düşünülse de bazı demiseksüel kişiler için başka bağ çeşitlerinin kurulması da cinsel çekim oluşma koşulunu karşılar. Bunu örnek olarak arkadaşlık bağının oluşmasının bazı kişilerde cinsel çekim şartını sağlaması verilebilir. Gri-aseksüellik ise cinsel çekimi zaman zaman deneyimleyen kişilere denir.
Aseksüellerin aksine herhangi bir koşula bağlı olmaksızın cinsel çekimi deneyimleyen kişilere alloseksüel denir. Toplumun tıpkı büyük bir yanılgıya düşerek heteroseksüelliği norm ve doğal olan olarak kodlaması gibi alloseksüellik de norm ve doğal olarak kodlanır. Normal, doğal ve doğru olanın herkesin cinsel çekim içeren ilişkiler kurması gerektiği varsayımını kodlayan değerler, pratikler ve safsatalar bütününe allonormativite denir.
Allonormativite, aseksüel deneyimleri patolojikleştirerek[1] ve görmezden gelerek siler. Aseksüellere karşı duyulan nefret ve hoşnutsuzluğa ise afobi ya da acefobi denir. Allonormativite ve afobi, aseksüellerin streotipikleştirilmesi için gerekli zemini oluşturur. Bu stereotipler aseksüelleri sevme kapasitesinden yoksun, muhafazakâr, seks düşmanı ve/veya psikolojik rahatsızlığa sahip insanlar olarak resmeder.
Aseksüeller sevme kapasitesinden yoksun mudur?
Hayır. Aseksüeller cinsel çekimi tecrübe etmezler ve/veya az tecrübe ederler. Bu aseksüellerin sevme kapasitesine sahip olmadığını göstermez, ilişki kuramayacakları anlamına gelmez. Aseksüeller farklı çekim türlerini tecrübe edebilirler ve tecrübe ettikleri bu çekim(ler) üzerinden ilişkiler kurabilirler. Mesela, aseksüeller başkalarına karşı romantik çekim duyabilirler. Aseksüeller âşık olabilir, romantik eyleme geçmek isteyebilir ve başkalarıyla romantik ilişkiler yaşayabilirler. Romantik çekim deneyimlemeyen kişilere ise aromantik denir. Hem romantik çekim deneyimlemeyen hem cinsel çekim deneyimlemeyen kişilere aromantik aseksüel denir. Aseksüeller romantik çekim dışında duygusal çekim, tensel çekim, platonik çekim ve estetik çekim gibi çekimleri de tecrübe edebilir. Bu çekimler vasıtasıyla kişilerle ilişkilenmeler inşa edebilirler. Örneğin, platonik çekim üzerine kurulu birlikteliklere Türkçe’de “kabakçık” denir.
Aseksüeller muhafazakâr mıdır?
Bazı aseksüeller evet bazıları hayır. Aseksüeller hakkındaki bu mit aseksüelliği seks yapıp yapmamak üzerinden tanımlayan ve aseksüelliği bir tercih olarak gören yaygın ve yanlış kanıdan kaynaklanır. Muhafazakârlık kişilerin cinsel çekim deneyimleme sıklığına ve biçimine dair bir bilgi vermez; aseksüellik ise kişilerin tercihleriyle hiçbir bağlantı olmaksızın cinsel çekimi deneyimleme sıklığını ve biçimini ifade eden bir yönelimdir. Bazı aseksüeller muhafazakâr bir yaşam sürebilirler ancak bunun onların aseksüel olup olmaması ile alakası yoktur. Aseksüeller seks düşmanı değildir. Bazı aseksüeller tabii ki seks pozitif olmayabilir. Ancak, seks negatif olma tutumu aseksüelliğe içkin bir tutum değildir. Tıpkı bir eşcinsel erkeğin seks negatif olabilmesi gibi bir aseksüel de seks negatif olabilir. Esasında çoğu aseksüel komünitesinin benimsediği genel ilkelerden birisi de seks pozitif olmaktır. Seksten tiksinme ve sekse düşman olma tutumu birbirinden farklıdır. Örneğin, bir kişi kendisi seks yapmaktan hoşlanmadığı halde seks pozitif politikaları destekleyebilir. Ya da seks yapmaktan çok keyif alan bir kişi seks pozitif politikaların tam karşısında durabilir.
Peki aseksüeller seksten tiksinir mi?
Buna çeşitli cevaplar verilebilir. Daha önce de bahsettiğimiz gibi aseksüellik birçok deneyimi içinde barındırır. Bazı aseksüeller seks yapmaktan keyif alırlar ve bunu hayatlarına dahil ederler. Bazıları ise seksten tiksinirler ve kaçınırlar. Bazıları için ise seks hiçbir anlam ifade etmez. Şunu unutmamak gerekir ki cinsel çekim seks yapmak için tek ve zaruri koşul değildir. Aseksüel kişiler çeşitli sebeplerden ve motivasyonlardan dolayı partnerleri ile cinsel ilişkiye girmeyi isteyebilir. Bu motivasyon ve sebeplerden bazıları seks işçiliği yaparak para kazanmak, partnerle fiziksel bir yakınlık kurmak veya fiziksel zevk almak olabilir.
Peki seksten ziyade aseksüellerin cinsel istekleri/libidoları/azgınlıkları var mıdır?
Cinsel çekim (sexual attraction) ve cinsel istek (sexual desire) birbirinden farklı kavramlardır. “Of X kişisi çok çekici keşke onunla seks yapabilsem” gibi bir cümle bizim X kişisine cinsel çekim duyduğumuzu ifade eder. Öte yandan, “Of şu an çok azgınım eve gidip bir mastürbasyon yapsam” gibi bir cümle ise muhtemelen bir cinsel çekimden çok cinsel isteğin varlığına işaret eder. Aseksüellik tanımı cinsel istek üzerinden değil de cinsel çekim üzerinden yapıldığına göre bazı aseksüellerin cinsel istek duyduklarını bazılarının ise duymadıklarını ileri sürebiliriz. Yani bazı aseksüeller azarlar, mastürbasyon yaparlar ve cinsel isteklerini tatmin etmek için farklı yollar deneyebilirler.
Aseksüellik fiziksel ve/veya mental bir rahatsızlık mıdır?
Hayır. Genelin kabul ettiği değerler ve pratikler dışındaki değer ve pratiklerin patalojikleştirilmeye çalışılması çok sık rastlanan bir durumdur. Bunun en ünlü örneklerinden biri DSM’in eşcinselliği yıllarca psikiyatrik bir bozukluk olarak kabul etmesidir. Bize yabancı olan, bizim tecrübe etmediğimiz ama başkalarının tecrübe ettiği şeyleri patalojikleştirmeye ve medikalize etmeye çalışmak nafile, hadsiz ve oldukça tembel bir yöntemdir. Çoğu zaman bir baskı ve şiddet yolu olarak ortaya çıkar.
Peki aseksüellik bir eksiklik midir?
Hayır. Toplum ve kişiler aseksüelleri eksik hissettirmeye çalışmadığı sürece aseksüeller böyle bir hisse kapılmazlar. Aseksüellere eksik hissettiren bir şey varsa o da afobi ve allonormativitenin kendisidir.
Aseksüel dostu olmak için ne yapmak/yapmamak gerekir?
*Aseksüellerin beyanını esas almak ve sorgulamamak gerekir. LGBTİ+ camiası içerisinde kabul görmüş ve oldukça önemli olan “beyan esastır” ilkesi konu aseksüeller olunca ne hikmetse bazen sekteye uğrar. Birinin aseksüel beyanı vermesinden sonra “Aseksüel olduğuna emin misin? Sen sürtüğün tekisin!”, “Belki aseksüel değilsindir libidon düşmüştür, geçer” gibi beyan sorgulamalar ve beyana inanmamalar ne yazık ki oldukça sık rastlanır. Aseksüel dostu olmak için beyan esastır ilkesini korumak gerekir. Zira birinin sürtüğün teki olup olmamasından ziyade esas olan o kişinin beyanıdır ve bu beyan sorgulanamaz.
*LGBTİ+ zabıtalığına soyunmamak gerekir. Belli çevreler aseksüellerin LGBTİ+ şemsiyesine dahil olmadığını savunur. Bunu temellendirmek için aseksüellerin aseksüel olmalarından dolayı ayrımcılığa maruz bırakılmadıklarını savunurlar. Bu oldukça vasat ve yetersiz bir görüş. Aseksüeller heteroromantik olsunlar olmasınlar kendilerini LGBTİ+ olarak tanımladıkları sürece LGBTİ+dırlar.
*Allonormative karşısında durmak gerekir. Allonormativite hayatımıza ilmek ilmek işlemiş olduğundan onu bir kalemde silip atmak eminim ki kolay olmayacaktır. Ancak, allonormativitenin ne olduğunu iyice kavrayıp eleştirel bir göz ile allonormativite avına çıkmamız büyük bir fark yaracaktır.
*Aseksüel kapsayıcı olunması gerekir. LGBTİ+ etkinleri düzenlenirken, sloganlar oluşturulurken, partiler verilirken genelde aseksüeller unutulur. Örneğin, 2019 İstanbul Onur Yürüyüşü’nde sadece bir tane aseksüel bayrağı vardı. O bayrak da İzmir Pride’dan çorlanmıştı. Eğer okulunuzda, mahallenizde, şehrinizde LGBTİ+ etkinliği düzenliyorsanız aseksüelliği de içine katmayı çalışın. LGBTİ+’ları düşünürken o +’nın içinde bir yerlerde aseksüellerin de olduğunu unutmayın.
Yazıyı yazarken fikirleriyle destek olan sevgili Oğulcan’a ve Dethpraxis’e çok teşekkürler.
*KaosGL.org Gökkuşağı Forumu’nda yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur. Yazının KaosGL.org’ta yayınlanmış olması köşe yazılarındaki görüşlerin KaosGL.org’un görüşlerini yansıttığı anlamına gelmemektedir.
[1] Patolojikleştirmek: Patolojikleştirmek herhangi bir durumu hastalık bilimine ait bir şeymiş gibi resmetme, onu bir hastalık olarak sunma anlamına gelir.
Etiketler: yaşam, cinsellik
