Basın açıklaması nasıl yazılmalıdır?

Bu sorulara cevap vermek üzere google’da ‘basın açıklaması nasıl yazılır’ (How to write a press release) diye girildiğinde 19-28 milyon arasında sayfa çıktığını gördüm. Bazılarını gözden geçirdim. Standart bir basın açıklamasının var olduğu aşikâr. Hangi gazeteden, bloktan veya gazeteciden okursam okuyayım, haber olabilecek bir basın açıklamasının başlık, giriş, gelişme, bağlam ve bazı kriterleri içermesi vurgulanıyor.

 

Eşcinsel örgütlerin basın açıklamalarını aklımda tutarak daha fazla sayfayı gözden geçirme gereksinimi duydum. Eşcinsel örgütler ya da muhalif gruplar için farklı bir basın açıklaması üslubunun olacağını düşünmediğim halde, yapılan basın açıklamalarını temellendirecek bir bilgiye ulaşmaya çalıştım. Tarama kısmına ‘gey, eşcinsel, muhalif, sol, antimilitarist’ gibi kelimeleri ekledim. Maalesef beklediğim gibi eşcinsellere uygun bir basın açıklaması şablonu ve diline rastlamadım. Geyler bir aktiviteyi basına nasıl duyurmalı gibi sayfalar var ama genel basın açıklaması kurallarından farklı bir şey anlatılmıyor. Ayrıca BBC içinde de tarama yaptım. Basın açıklaması üzerine yazılarını okudum. Farklı bir bilgiye ulaşamadım.

 

Özetle farklı gruplar için farklı basın açıklaması şablonu yok. Guardian, The New York Times, Sabah, Hürriyet, hepsinin beklediği format aynı.

 

İlgilenenler için basın açıklamalarında dikkat edilmesi gereken unsurları web sayfalarından toparladım, İngilizce sayfalardaki örnekleri çıkarıp, yeni örnekler ekledim ve bir basın açıklaması şablonunu yazının sonuna ekliyorum.

 

Benim kişisel olarak vurgulamak istediğim; eşitsizliklere ve haksızlıklara rağmen basın açıklaması, sinirlerin boşaltıldığı, sloganların atıldığı, suçlunun ilan edildiği, hesap sorulduğu yer değildir. Basın açıklamasıyla bir bilgi, bir eylem veya bir acı haber muhatap kitleyle basın aracılığıyla iletilir.

 

Bir basın ajansından aldığım su ifade birçok şeyi özetliyor gibi;

 

‘Gazeteciler günde sayısız basın açıklaması alırlar, basın açıklamasının yayınlanmasını bir yana bırakalım, okunmasını dahi istiyorsanız, gazetecilerin bekledikleri standartları karşılamanız gerekir. Eğer yaptığınız açıklama bir kelimesine dahi dokunulmadan yayınlanıyorsa, mükemmel bir iş yapmışsınız demektir’

 

Dikkat edilmesi gereken noktalar şöyle;

 

1. Güçlü başlık at. Başlık kısa ve öz olmalı, yazıda söyleneni ya da haberi özetlemeli. Örneğin ‘Çok üzgünüz’ gibi bir başlık güçlü bir ifade olsa da, habere dair bir bilgi içermediği için başlık olarak kullanılmaması gerekir.

 

2. 5N1K (Neden, Nasıl, Niçin, Ne zaman, Nerde, Kim). Bunlar bir basın açıklamasının olmazsa olmazları. Örneğin, ‘Kardeşime Dokunma Kampanyası’ duyurulacaksa, amacının ne olduğu, nasıl yürütüleceği, neler yapılacağı, aktivitelerin nerede yapılacağı bu kısımda açıklanmalıdır. Alt alta yazılmış cümleler halinde değil, haber niteliğinde kurgulanarak anlatılmalıdır.

 

3. Basının işini kolaylaştır. Çoğu basın ajansı veya gazeteci basın açıklamasını ya çok az değiştirerek ya da hiç değiştirmeden kullanmayı sever. Haberi kendileri yapacaklarsa dahi, sizin cümlelerinizi kendi haberlerinde kullanmak işlerini kolaylaştırır. Ayrıca olabildiğince detay içermeniz medyanın işine yarar.

4. Haberi gerçek olgularla genişlet. Örneğin, Anayasanın ayrımcılığı yasaklayan maddesine eşcinselliğin de eklenmesi talebiyle bir basın açıklaması yapılıyorsa, diğer ülkelerdeki bu yöndeki değişiklikler özetlenip, 5-10 ülkede yapılan ilerlemeler eklenebilir. İngiltere’de 1987 yılında yapılan şu yasayla, ABD’de 2000 yılında Clinton döneminde bu yasayla, Bolivya’da 2009 yılında yeni anayasa yapma surecinde, vesaire diye.

5. Direk konuş: Gereksiz sıfatlardan, ölçüsüz, abartılı bir dil kullanmaktan kaçın. Gereksiz klişeler içerme.Mümkün olduğunca kestirme ol, ana konuya gel. Basit bir dil kullan.

6. Haykırma, slogan atma.

Katili biliyoruz,

Eşcinsel cinayetleri politiktir,

Eşcinsellerin kurtuluşu heteroseksüelleri de özgürleştirecektir; gibi şiarlar eylemlerde, dergide, web sayfalarında yer alsa da basın açıklamasında istenilmemektedir.  

Bir web sayfası; ‘Açıklamanızı direk çöp sepetinde görmek istiyorsanız haykırış, kızgınlık ve sloganlar ekleyin, yeter’ diyor.

7. Konu dışına çıkma. Eğer homofobi karşıtı yapılan bir buluşma duyurulacaksa, bu konuya sadık kal. Anayasaya dair eşitlik talebi başka bir açıklamaya bırakılmalı.

 

Kısaca şablon; 

BASIN AÇIKLAMASI
 

 

Başlık en önemli bileşenlerden biridir. Editörün ilgisini çekmelidir. Koyu renkte ve metinden büyük fontta yazılmalıdır. Arial, Times New Roman, veya Verdana tercih edilmelidir. 80 ile 125 karakter uzunluğunda tutulmalıdır.
 

Giriş. Bu paragraf kısa ve özlü yazılmalıdır. Özellikle açılış cümlesi 25 kelime civarında tutulmalıdır. Yazıyı özetlemelidir. Basit bir dil kullanılmalıdır.
 

Gelişme. Burada 5N1K’ya detaylı girilir. Örneğin Baki Koşar için yapılan etkinlikleri duyuracaksanız, Baki Koşar’ın kim olduğu, neden anıldığı, ne tür etkinliklerin ve nerede yapıldığı, katılanların özetle listesi, etkinlikten beklentiler bu kısımda anlatılmalıdır.
 

Baki Koşar’ın hayata dair görüşleri, ya da çalışmaları veya ölümünün ardından yapılan haberler ve benzeri gerçek olgularla basın açıklaması genişletilir.
 

Cümleler ve paragraflar kısa tutulmalıdır. Toplam açıklama 500-800 kelime civarında olmalıdır.