08/08/2023 | Yazar: Sa Bahattin
Burçların insana dair bir gerçeği yansıtıp yansıtmadığından emin miyiz? Bir kişinin sadece burcu bilinerek onunla ilgili ne kadar bilgiye ulaşılabilir?
İllüstrasyon: Rosalie Moloney
LGBTİ+ camiasında burçlara özel bir ilgi olduğu sanrısına kapılıyorum sık sık. En azından benim çevremde bulunan lubunlar arasında... Yaptığımız uzun sohbetler eninde sonunda burç konusuna değiniyor çünkü. Hatta Yıldız Tar da 14 Mayıs seçimlerinden önceki o coşkulu hafta sonunda, Twitter hesabı üzerinden liderler ve burçları konulu bir zincir paylaşmıştı. Çok keyifliydi.
Sorular, sorular
Ancak bu keyifli yaklaşımlar, bazı insanlar için sahici anlamlar taşıyor olabiliyor. O yüzden olayın zevkine çok dalmadan önce bazı sorular sormakta fayda var diye düşünüyorum. Örneğin; burçların insana dair bir gerçeği yansıtıp yansıtmadığından emin miyiz? Bir kişinin sadece burcu bilinerek onunla ilgili ne kadar bilgiye ulaşılabilir? Başımıza gelenlerin RTE’nin balık burcu olması ile bir ilgisi var mı? Ve peki bu sorulara cevap bulmak için biz ne yapabiliriz?
Bir araştırma fikri
Görev yaptığım üniversitenin yemekhanesinde bir doktora öğrencisi ile kişilik üzerine tartışıyorduk. Tartışmamızın nedeni o sıralar okumakta olduğum, Daniel Nettle’in “Personality” (2009) isimli kitabıydı. Oxford Landmark Science serisinden çıkmış bu çalışma, kişiliğin ne olduğunu bilimsel bir bakış açısıyla anlatmaya çalışıyor ve genlerle ilişkisini irdeliyordu.
Sohbetimizin sonuna doğru doktora öğrencisi “Peki ya burçlar?” dedi. “Nasıl yani?” diye sordum ben de. “Burçlarla kişilikler arasında bir ilişki yok mu hocam?” diye devam etti. Ben inanmadığımı söyledim. Ama inanmamam da, tıpkı burçlara inanan insanlarda olduğu gibi, bilimsel herhangi bir temele dayanmıyordu. “O halde,” diye düşündük, “Burçlar ile kişilik özellikleri arasında bir ilişki olup olmadığını, bilimsel olarak kabul görmüş bir test üzerinden çözmeye çalışalım.”
Bence fikir harikaydı. Bunun için kendi çevremizi kullanarak çok basit bir planı harekete geçirmeye karar verdik.
İşe koyuluyoruz
Planımız şuydu: Daniel Nettle’in “Personality” kitabının sonunda verilen 12 sorudan oluşan kişilik testini Türkçeye çevirip çevremizdeki insanlara ulaştıracağız. Bu kişilere aynı zamanda burçlarını, yaşlarını ve cinsiyetlerini de soracağız. Son olarak, her bir kişilik özelliğinde kişilerin aldığı puanların bu kişilerin burçları ile ilişkisi olup olmadığını istatistiksel olarak analiz edeceğiz.
Aynen dediğimiz gibi yaptık ve sonuçları bir araya getirdik. Bu yazıda sizinle bu bulguları paylaşacağım. Ama yapacağımız değerlendirmeleri daha iyi anlamanız için önce bazı noktaları netleştirmek istiyorum
Ek bilgiler
Bilim dünyası bir bireyin kişiliğinin beş temel bileşenden oluştuğunu varsayar. Bu özelliklerin İngilizce isimlerinin baş harflerini yanyana getirdiğinizde okyanus anlamına gelen OCEAN kelimesini elde edersiniz. Özellikler sırayla; Openness (Açık fikirlilik), Conscientious (Vazifeşinaslık), Extraversion (Dışa dönüklük), Agreeableness (Uyum) ve Nevroticism (Nevrotiklik). Birçok uzmana göre; insanların kişilikleri bu 5 temel özelliğin farklı kombinasyonlarının birleşimi sonucunda ortaya çıkmaktadır.
Katılımcılar
Sorularımıza 141 kişi cevap verdi. Katılımcıların yaş ortalaması 28,2 idi. En küçük katılımcı 17 yaşında iken en büyük katılımcı 55 yaşındaydı. Katılımcılardan 87’si kendini kadın 53’ü ise erkek olarak tanımlıyordu. 141 katılımcıdan yalnızca 1’i kendisini erkek ve kadın tanımlarının dışında tanımlamıştı.
Sadede gelelim
Elde ettiğimiz verileri toplu olarak değerlendirdiğimizde şaşırtıcı bir şekilde 3 kişilik özelliğinin, yani O (Açık fikirlilik), C (Vazifeşinaslık) ve E (Dışa dönüklük) özelliklerinin, burçlarla anlamlı ilişkisi olduğu ortaya çıktı. Dahası, tüm katılımcılarda ilişki bulunan özellikler, yalnızca kadınlar için yapılan analizde de aynen korunuyordu. Ancak, analiz sadece erkekler için yapıldığında özellik sayısı bire indi. Açık fikirlilik, erkek beyanı olan bireylerde burçla ilişkisi var görülen tek özellikti.
Kendisini ikili cinsiyet sisteminin dışında tanımlayan tek bir katılımcı olduğu için bu analizleri o grup üzerinden değerlendiremedik.
Derinlere iniyoruz
Sonrasında her bir kişilik özelliğini kendi içinde sıraladık. Bazı ilginç gözlemlerde bulunduk:
Açık fikirlilik söz konusu olduğunda; ilk 10’daki kişilerin burçları ağırlıklı olarak (4 kişi) İkizler idi. Onları 3 kişi ile Aslan ve 2 kişi ile Terazi izliyordu.
Vazifeşinaslık durumuna baktığımızda, en yüksek puanı alanlar Koç ve İkizler olmuştu. Bunları Aslan burcu takip ediyordu. En düşük puanda en sık görülen burç ise Oğlak’tı.
Dışa dönüklük kısmında en yüksek puanı alan 10 kişiden 5’i Aslan idi. Ardından Akrep (3) ve Yengeç (2) geliyordu. Bu özellikte düşük puan alanlar yine genelde rastgele bir dağılım gösterirken iki kez karşımıza çıkan tek burç Oğlak olmuştu.
İrdelemeler devam ediyor
Yukarıdakiler kişilik ile burç özellikleri arasında anlamlı ilişki gösteren gruplardı. Anlamlı ilişki göstermeyen diğer iki özelliği incelediğimizde ise şunlarla karşılaştık:
Uyumluluk: İlginç bir şekilde, tüm katılımcıların en yüksek puan aldıkları özellik bu oldu. Genel olarak ankete uyumlu insanlar katılmış diyebiliriz. İlk 10’a baktığımızda burçların rastgele bir dağılımı var gibi görünüyordu. Aynı burcun iki kere olması sadece Akrep’te görülmüştü. İlk 10’da görünmeyip son 10’da fazlasıyla görünen burç ise: Başak’tı.
Nevrotiklik: Bu özellikte ilk 10’da Kova’yı ardından Oğlak ile Başak’ı gördük. En düşük puan alanlar ise Koç ve Terazi olmuştu.
Gerçeklerden uzaktayız
Bulgularımız elbette kesin bir yargıya ulaşmaktan uzak. Şunu da belirtmek isterim ki çalışmanın başlarında 37 kişiyle analiz yaptığımızda hiçbir özellik burçlar ile anlamlı ilişki göstermemişti. Katılımcı sayısı arttıkça ilişkili çıkan kişilik özelliği sayısı arttı. Bu mantıkla ilerlediğimizde, daha doğru sonuçlar elde etmek için daha çok kişinin katılımıyla araştırmanın tekrar edilmesi şart.
Ayrıyeten, cinsiyet beyanları arasında gözlenen fark da yine katılımcı sayısı ile ilişkili olabilir. Nitekim, erkek grubundaki katılımcı sayısı (53), kadın grubundaki katılımcı sayısından (87) belirgin bir şekilde düşük.
Son söz
Çalışmanın belirsizlikleri hiç az değil. Hatta Akrep’in uyumlu bir burç olduğuna dair herhangi bir imanın veya vazifeşinaslıkta Oğlak’ın düşük puan almasının bir skandalı çağırdığını da hissedebiliyorum. Yine de şu an elimizdeki tek “nesnel” veriyi temsilen, bu yazının gelecekteki sohbetlerinize şekil vereceğini umuyorum. En azından burçlar konusunda ahkam keserek sizi sinir eden, örneğin sizin “fazlasıyla aslan” davrandığınızı iddia eden arkadaşınıza bu metni göstererek, onu ne demek istediği konusunda daha açık olmaya davet edebilirsiniz.
Yardımları için C.B.K.’ye teşekkür ederim.
Hepinize sabır, esenlik ve hoşgörü dolu günler dilerim.
Dayanışmayla,
*KaosGL.org Gökkuşağı Forumu’nda yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur. Yazının KaosGL.org’ta yayınlanmış olması köşe yazılarındaki görüşlerin KaosGL.org’un görüşlerini yansıttığı anlamına gelmemektedir.
Etiketler: yaşam, eğitim
