Cinsel karşılaşmaların dönüştürücü gücü: LGBTİ+ Alevilerin cinsellik deneyimleri

09/11/2020 | Yazar: Ali Yıldırım

“LGBTİ+ ve Alevi Dünyalarını Birlikte Düşünmek: İmkanlar, Olasılıklar, Yeni Ufuklar” dosyasında üçüncü yazı: Kimilerince tahayyül dahi edilemeyen “marjinal” cinsel hikayelerin radikal ve ütopik potansiyellerinin, ikili karşıtlıkları ve kalıpyargıları muğlaklaştırdığını, hatta daha da karmaşıklaştırdığını düşünüyorum.

Geçen yazıda Alevilerin ve LGBTİ+’ların paylaştığı bir itham olarak sapkınlıktan bahsetmiştim. Sapkınlık kategorisinin nasıl oluşturulduğunu ve bunun ortak bir mücadeleyi harekete geçirmek için nasıl araç haline getirilebileceğini tartışmıştım. Sapkınlık söylemi, görünürde inançsal zeminde konuşulup değerlendirilen Alevi kültürünü ve yaşam tarzını cinselleştiriyor. Öyleyse, bu yazıda yapmaya çalışacağım şey, Alevi aidiyetiyle ilişkili olarak cinselliğin ve cinsel çeşitliliğin rolünü başka türlü ön plana çıkarmak olacak. Tezim esnasında görüştüğüm İstanbul’daki LGBTİ+ Alevilerin, Alevilik anlayışlarının ve bunun etrafında biçimlenen Alevi olma deneyimlerinin cinsel pratiklerini nasıl etkilediğini paylaşacağım.

Cinselliğe, Sedgwick’in ifadesiyle “herkesin bildiği sırların diyarına” dair konuşmak bu yazı dizisinde şu anlama geliyor: Cinsellik halleri ve cinsel karşılaşmalar -özel alanda bile gerçekleşseler- politiktir, alternatif dayanışma olasılıklarına dair bize söyledikleri şeyler vardır.[1]

Son zamanlarda cinsel karşılaşmaları, farklı bir gelecek için siyasi potansiyel barındıran bedensel, erotik (fakat bunlarla sınırlı olmayan) bir ilişkisellik pratiği olarak düşünüyorum. Burada çoğunlukla birbirine düşman edilen, önemli ölçüde farklı kültürel bağlamlara ve geçmişlere sahip bedenler arasında, özelde, ev içinde, gözden ırak gerçekleşen cinsel ilişkilere atıfta bulunuyorum. Mesela, cinselliğin günah olarak tasvir edildiği dini öğretilerle büyüyen, kendini dindar muhafazakar tanımlayan biri ile hiçbir dini temeli olmayan, kendine seküler diyen biri arasında cinsel bir karşılaşma hayal edelim. Görüştüğüm LGBTİ+ Alevilerden Erdem, ateist olduğunu, dini bir tarikata bağlı partneriyle düzenli seks yaptıklarını ve her ilişkiden sonra günlük siyaset hakkında konuşmayı sevdiklerini söylemişti.

Ara sıra gelir böyle. Koliyi bilirler herhalde. Seks partneri. Biz bunla hornette tanışmıştık. Şalvarlı cübbeli bir çocuk. Gelir, benim de Alevi olduğumu bilir. Tartışırız, böyle seks yaparız. Abdestini alır gider. Hatta ona takılırım, getiriyim seccadeni de şükür namazını kıl diye (Gülüşme). İşte bu bir dini cemaatteki arkadaş o kadar şey ki, buraya geldiği zaman o kadar rahat oluyor ki! (Erdem, Mayıs 2017, İstanbul)

Bu tür beklenmedik, alışılmadık, çoğu zaman paylaşılmayan cinsel pratikler, aklıma “talihsiz aşıklar” ilişki mecazlarını yoğunlaştıran ve hatta onları egzotize eden anlatıları getirmiyor değil. Kanonik olarak bir arada olmayan ancak bu mecazları takip eden karakterler hakkında üretilen queer edebiyat ve hayran kurgusu halen yaygın. Bu konu Aleviler gibi kapalı toplumlarda (elbette bu kentleşme ve göç ile değişti) “dışarıdan” biriyle evliliğe ne kadar mesafeli, kimi yerlerde hala karşı olunduğunu da hatırlatıyor.

Bu konuyu açarak sizinle düşünmek istediğim asıl şey şu: Bu “özel” ilişkilerde performe edilen jestlerin, mimiklerin, hareket ve konuşmaların, o belirli alanın erişimini genişletmesi, halihazırda ihtilaflı kültürel kamusal alanlara sızması, onları yakınlaştırması ve hatta dönüştürmesi mümkün mü? Bu fikir ütopik mi?[2] Birbirine pek de dost olmayan anlatılar ve duygularla bilgilendirilen, büyütülen kişiler arasındaki cinsel karşılaşmaların yaşandığı özel alanın, egemen kamusal alana ve kısıtlayıcı/baskıcı kültürel, sosyal çevrelere kafa tutan bir karşı-kamusal hale geldiğini ileri sürebilir miyiz? Hikayeleri anlatıldığında ve arşivlendiğinde (cinsel arşivler vardır!) bu cinsel karşılaşmaların bir gün kültürel bir değiş-tokuşa, değişime de yol açabileceğini düşünebilir miyiz? Bu senaryolar queer sosyallik ve arkadaşlık tartışmalarına nasıl müdahale ediyor?

Cinselliğin söylemsel üretimi ve fenomenoloji hakkındaki okumalarımın bana öğrettiği şeylerden biri, cinsiyet/cinsellik anlayışımızın tartışma, yönelme, sosyal etkileşim ve kişisel deneyimler yoluyla yaratıldığı. Bana öyle geliyor ki, yukarıda bahsettiğim türden cinsel karşılaşmalar hem genel toplumsal cinsiyet anlayışından etkileniyor hem de başkalarının cinsiyet ve cinsellik anlayışını, dolayısıyla politikalarını etkileme potansiyeline sahip.

İnanç & Cinsellik: Dilemmalar & İmkanlar

Tezim için yürüttüğüm saha çalışmamda ve sonrasında eşcinsel/queer cinselliğe İslami bakış açısı ana sohbet konularından biri oldu. Görüştüğüm LGBTİ+ Aleviler, [Sünni] İslam’ı, cinsellikler ve bedenler dahil, insan faaliyetinin tüm yönlerini düzenleyen sabit bir dizi kurala sahip bir din olarak tanımlıyordu. Doğruluk payı yok değil. İslam’da heteroseksüellik alanı dışındaki cinselliklerin yasak olduğu öğretilir; çünkü "İslam, iki cinsiyetin [erkek ve kadın olarak] birliğinin ayırt edilebilir ve farklı cinsiyet rolleriyle tamamlayıcılığını vurgular".[3]

Çoğu 'muhafazakar' Sünni aile bireyleri Allah'tan ve ahiretten korkmaları gerektiğini öğrenerek büyüyor. Sünni bir aileye doğan herkese genellenemeyecek böyle bir İslami çerçeve düşünüldüğünde, LGBTİ+ Alevilerin cinselliğe ilişkin deneyimlerinin öncelikli olarak dini ilkeler ve öğretiler tarafından şekillenmediğini söylemek çok yanlış olmaz.[4] LGBTİ+ Alevilerin ortak fikirlerinden biri Alevi bir ailede büyümenin cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim keşfetme/oluşturma süreçlerini kolaylaştırdığıydı. En azından Alevi inancında cinselliklerini reddeden teolojik bir içeriğe denk gelmemişlerdi. Bu, hiç kuşkusuz tüm Alevilere de genellenemeyecek bir konu. Dindar ya da pratik/ibadet eden ve seküler ya da pratik etmeyen ayrımları/çeşitliliği ile sosyal ve cinsel muhafazakarlık tartışmaları Aleviler, Sünniler ve diğer inançsal topluluklar için çok geçerli.

Tam da bu noktada, kimilerince tahayyül dahi edilemeyen “marjinal” cinsel hikayelerin radikal ve ütopik potansiyellerinin, ikili karşıtlıkları ve kalıpyargıları muğlaklaştırdığını, hatta daha da karmaşıklaştırdığını düşünüyorum.

Mesela Alevi partnerlerim, tanıdıklarım ya da arkadaşlarım daha bir ap olabiliyorlar. O Lut kavmi, fiili livata bilmem ne gibi hani korku ve travmaları içselleştirmemenin getirdiği bir rahatlık olduğunu düşünüyorum. Çünkü cinselliğe o kadar yansıyor ki! Ben mesela dindar kolilerimde filan şu şeyleri yaşadım. Biz de gusül mecburiyeti yoktur ya. Tamam, tabii ki yıkanırsın seksten sonra da gusül gibi dini olarak hani kurtulma, arınma, temizlenme kafası olmadığı için mesela birçok dindar partnerim bir an önce yıkanmaya çalışıyorlar. Çünkü yaptığı şeyden bir yandan da nefret ediyor ya da rahatsız oluyor. Yıkanıp bu şeyden arınmaya, temizlenmeye çalışabiliyolar. Ya da boşaldıktan sonra pişmanlık durumları olabiliyor, işte kahretsin filan. Çok yaşadım böyle şeyler. Alevilerde sanırım bu olmuyor. Alevi partnerlerimde bunu yaşamadım. […] mesela dindar, o formasyondan gelen partnerlerimin bir içki içmeden, ot içmeden seks yapamadıklarını gözlemliyorum yani. Çünkü kafasında ne olursa olsun şey o bariyer var ve bi şekilde bariyer kaldırıcı bir madde alarak rahat seks yapabiliyorlar. (Özgür, Mayıs 2017, İstanbul)

Burada anlatılan cinsel tercihler/etkileşimler tek başına o kadar çok şey söylüyor ki! Temizlik/kirlilik kavramlarının nasıl kültürel olarak inşa edildiğinden tutun da bir “haramı” (eşcinsel cinsellik) pratik etmeden önce rahatlamak için başka bir “harama” (alkol, tütün) başvurma dilemmasına ve cinselliğe yönelik fobinin teolojik/efsanevi referanslarından ahlaki paniğe bir dizi konu.

Peki sizce böyle bir hikaye bana anlatıldığında ve ben de bunu size anlattığımda o hikayeye ne oluyor? Bu yeniden aktarma ve tercüme faaliyetinde politik bir potansiyel var mı? Kültürel olarak dostane kabul edilmeyen bedenlerin yarattığı bu tekil hikayelerin saklanması, arşivlenmesi, derlenmesi (şiir ve sanat gibi araçlarla mesela) fikrinin radikal potansiyelle dolu olduğunu hissettiğimi paylaşmak istiyorum.

Bu karşılaşmaların çoğunlukçu normlara bütünüyle karşı olmasalar bile (ki olabilirler de) hiçbir zaman o normlar tarafından tamamen tanımlanamayacağını veya reddedilemeyeceğini hissediyorum. Hep daha karmaşık üçüncü bir alanı işgal eden bir erotik özdeşleşmeme/kimliksizleşme biçimi olduğunu düşünüyorum. Tıpkı José Esteban Muñoz’un Marjinal Gözler (Osa Hidalgo’nun original ismi Mujerla Fantasy olan) videosunun son sahnesi hakkında konuşurken dediği gibi: "Bir queer dünya, queer seksin ve cinselliğin dönüştürücü güçleriyle yaratılır".[5]

LGBTİ+ Alevilerin karşılaştığım bu cinsellik hikayelerinin iki dünyayı da aşan temaslarla ve potansiyellerle dolu olması, bu queer dünyanın (ve queer dayanışmaların) nerelere/kimlere, hangi ufuklara genişletilebileceğiyle ilgili bize söylediği çok şey var.

*KaosGL.org Gökkuşağı Forumu’nda yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur. Yazının KaosGL.org’ta yayınlanmış olması köşe yazılarındaki görüşlerin KaosGL.org’un görüşlerini yansıttığı anlamına gelmemektedir.

 

Etiketler: yaşam, din/inanç, cinsellik