17/02/2025 | Yazar: Belgin Günay
İnterseksler ailelerinin bedenlerini değiştirmesini değil, olduğu gibi kabul etmesini bekliyor. Öte yandan, tıbbi müdahalelerin aile içindeki iletişimi bu kadar ciddi derecede etkilediği belki de pek az başka durum vardır. Özellikle gizlilik ve utanç intersekslerin aile ilişkilerini dönüşü olmayan şekillerde yaralayabiliyor, bu da yaşlılık yıllarında yalnızlığa ve izolasyona mahkum olmak gibi sonuçlar yaratabiliyor.
İnterseks bireylerin aile ilişkileri çoğunlukla göz ardı edilen ancak karmaşık ve önemli bir konu. Dünya genelinde intersekslerin sosyal ilişkilerini inceleyen araştırma sayısı yetersiz, var olanlar da konuyu daha çok tıbbi çerçeveden ele alıyor. İnterseks, cinsiyet atamasının yapıldığı çocukluk çağının bir meselesi olarak görülse de bu çağdaki aile ilişkileri interseks bireylerin hayatlarının her aşamasındaki esenliklerini etkileyecek izler bırakıyor.
İnterseksler ailelerinin bedenlerini değiştirmesini değil, olduğu gibi kabul etmesini bekliyor. Öte yandan, tıbbi müdahalelerin aile içindeki iletişimi bu kadar ciddi derecede etkilediği belki de pek az başka durum vardır. Özellikle gizlilik ve utanç intersekslerin aile ilişkilerini dönüşü olmayan şekillerde yaralayabiliyor, bu da yaşlılık yıllarında yalnızlığa ve izolasyona mahkum olmak gibi sonuçlar yaratabiliyor.
Gizliliğin yarattığı zaman kaybı
Ebeveynler genellikle interseks varyasyonları olan çocuklarına varyasyonlarını söylemeyi geciktiriyor ve ailedeki diğer akrabalar çocuğa destek vermeyebiliyor. Öyle ki, bazen geniş aile üyeleri (büyükanne ve büyükbabalar, teyzeler, amcalar) kalıtsal interseks varyasyonlarını veya kendi interseks varyasyon deneyimlerini ifşa etmeyerek gizlilik atmosferlerine katkıda bulunabiliyorlar. Bazı ebeveynler interseks varyasyonları olan çocuklarını cinsiyet normatif rolleri ve davranışları sergilemeye veya vücutlarının cinsiyetleri için daha estetik olarak 'normatif' görünmesi için hormonal ve cerrahi müdahalelerde bulunmaya zorluyor. Ailenin bir aile üyesinin interseks varyasyonuna verdiği tepkiler, bu konudaki hislerini ve sosyal ve fiziksel gerçekliklerini ve uzun vadede aile dinamiklerini etkileyebiliyor. İdeal olarak, interseks varyasyonları olan kişiler müdahaleler yerine daha fazla aile koruması ve daha fazla aile desteği istiyor.
“Pişmanlıklarımız var”
İnterseks çocukları, bilgilendirilmiş onam alınmayan ve tıbben gereksiz ameliyatlardan korumayı öncelikli hedeflerinden birisi olarak belirleyen İnter Dayanışma da, bu doğrultuda yayınladığı Aile Rehberi ile interseks tıbbi süreçlerinde aile arasındaki iletişimin ve dayanışmanın ne kadar önemli olduğuna dikkat çekiyor. İnterseks Aile Rehberi, Türkiye’de cinsel sağlık alanında çok az konuşulan bir konu olan interseksle ilgili, aileyi de kapsayan nadir kaynaklardan birisi.
İnterseks bir çocuk sahibi olan ailelerin doğru yönlendirilmesini ve çocuklarının iradesi ile esenliğini öncelemelerini amaçlayan bu rehber, ailelere hukuki, sosyal ve psikolojik alanlarda bilgi sunuyor. Kitapçık, psikologlar ve avukatlar gibi uzmanların da desteğiyle hazırlandı.
Rehberin sonundaysa bir interseks babasının “Pişmanlıklarımız var. Keşke çocuğumuzun ilerleyen yaşlarda yaşayacağı sorunları önceden görebilseydik ve onun için daha konforlu bir yaşam sunabilseydik. Sonuçta, hiçbir yaradılış̧ şekline isyan edemeyiz ve her zaman da onun gibi bir çocuğumuz olduğu için şükrediyoruz” sözleri dikkat çekiyor.
Doğru, şeffaf, kapsayıcı psikolojik destek ve rehberlik
İnterseks bir bebeğe sahip olduklarını yeni öğrenen aileler için kitapçığa bir mini hukuki rehber de eklenmiş. Böylece bebeğin doğduğu andan itibaren neler yapabileceği ailelere net bir şekilde anlatılıyor.
Rehberde özellikle doktor ve diğer uzmanların aileye interseks tanısını açıklarken paniğe sevk etmeyen, sakin ve olumlayıcı bir tutum takınması gerektiği vurgulanıyor, ailelere ise mümkün olduğunca bilgi edinmeleri ve edindikleri her bilgiyi farklı kaynaklardan tekrar doğrulamaları tavsiye ediliyor:
“İnterseks toplumda görünürlüğü az olan bir durum olduğu için ebeveynlerin bu tanıyı ilk aldıklarında paniğe kapılması, daha önce interseks kelimesini hiç duymamış olması muhtemel ve normaldir. İnterseks ailelerine doğru, şeffaf, kapsayıcı bir psikolojik destek ve rehberlik sunulmalıdır. Tıbbi ortamlarda bu destek ne yazık ki ihmal edilmekte, durum baştan itibaren bir hastalık gibi ele alınarak aileye doğru, açık ve net bilgi verilmemektedir.
Ailelerin çocuklarına açık davranmaları, utanç aşılamaktan kaçınmaları tavsiye edilmelidir. Ebeveynlerin diğer interseks ebeveynleri ile biraraya gelerek dayanışması güçlendirici olacaktır.”
“İnterseks bireylerin çoğunda fiziksel bir sorun yoktur ve tıbbi bir müdahale gerekli değildir. Eğer doktorunuz bir tıbbi müdahalenin gerekli olduğunu söylerse, bu müdahalenin yapılması ya da hiç bir şey yapılmaması halinde ortaya çıkacak sonuçları, etkileri ve riskleri mutlaka sorun. Ardından bu bilgilere dayalı kararınızı vermek için kendinize zaman tanıyın. Her zaman ikinci bir merciden daha fikir alın ve kendi araştırmanızı yapın.”
“Yalnız değilsiniz”
İnter Dayanışma kurucusu olarak, rehberi hazırlama amaçlarımızı şu sözlerle aktardım: “Bu kitapçığı hazırlarken en öncelikli niyetimiz interseks çocuklar ile aileleri arasındaki duvarı yıkmaktı. Çünkü bu duvar ne interseks çocukların ruh sağlığına ne de aile ilişkilerine katkı sağlıyor. Kendini inşa edebilmek, esenliğini sağlamak ve iyi bir insan olabilmek için sahici birisi olabilmenin gerekliliğine inanıyoruz. Toplum ve sistem bizi attığımız pek çok adımda iki yüzlü olmaya, yalanlarla ya da görünmezlikle yaşamaya zorluyor. Buna zorlanan çocuklar mutsuz yetişkinlere dönüşüyor. Bir insanın varoluşunu dışarıdan ne kadar değiştirmeye çalışırsanız çalışın geri teper. Çocuğunuza sahici bir insan olma şansı verebilmek aileler olarak sizin elinizde. Çocuklar kendilerine özgür ve güvenli bir ortam sağlandığında kendilerini çok iyi biçimde ifade edebilir ve ne istediklerini söyleyebilirler. Onlara kendi bedenleri üzerinde söz hakkı vermemiz hiçbir zarar getirmeyeceği gibi, özbenliğini tanıyan, toplumsal ilişkilerinde ve özel hayatında başarılı, ruhu ve bedeni uyum içinde bir birey yetiştirmenin kapısını aralayacaktır.
Kanatları kesilip de uçmaları beklenen bütün yaralı kuşlara sevgilerle…
Yalnız değilsiniz.”
İnterseks görünürlüğünün ne yazık ki hala az olduğu ülkemizde konuyla ilgili Türkçe kaynakların ve Türkiyeli intersekslerin deneyimlerinin aktarılmasının artarak devam etmesi önemli bir ihtiyaç. İnterseks Aile Rehberi de bu yolda önemli bir adım.
Rıza dışı müdahalelerin önlenmesi ailede başlıyor
Araştırmalar, rıza dışı tıbbi müdahalelere maruz kalan intersekslerin fiziksel ve mental sağlıklarının diğer intersekslere göre daha kötü durumda olduğunu ortaya koyuyor. Rıza dışı müdahalelerin önlenmesinin yolu da öncelikle ailelerin konu hakkında daha iyi bilgilendirilmesi ve doğru yönlendirilmesinden geçiyor. Konu hakkında bilinçlenmiş bir aile, interseks çocuğuyla çekinmeden ve dürüst bir iletişim kurduğunda bu toplumsal açıdan zorlu süreç çok daha kolaylaşabilir ve interseks çocuğun geleceği için daha umut vadedici olabilir.
Kaynaklar:
1. https://interdayanisma.org/2023/07/05/inter-dayanismadan-yeni-aile-rehberi/
2. https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/26410397.2022.2136027
3. https://digitalcommons.library.tmc.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1345&context=jfs
4. https://interactadvocates.org/wp-content/uploads/2024/07/BROCHURE-interACT-Parents-final-web-1.pdf
Kaos GL Dergisine ulaşın
Bu yazı ilk olarak Kaos GL Dergisi'nin Cinsel Sağlık dosya konulu 199. sayısında yayınlanmıştır. Dergiye kitapçılardan veya Notebene Yayınları’nın sitesinden ulaşabilirsiniz. Online aboneler dergi sitesinden dergiyi okuyabilir.
*KaosGL.org’ta yayınlanan köşe yazıları, KaosGL.org’un editoryal çizgisini yansıtmak zorunda değildir. Yazı ve çizimlerden yazarları ve çizerleri sorumludur. Yazının ya da çizginin KaosGL.org’ta yayınlanmış olması köşe yazılarındaki veya çizimlerdeki görüşlerin KaosGL.org’un görüşlerini yansıttığı anlamına gelmemektedir.
Etiketler: insan hakları, yaşam, aile, sağlık, dünyadan, araştırma, inceleme, yorum
1720430400.jpg)