02/04/2020 | Yazar: Diren Demir
Kızılderililer aynı anda her iki cinsiyetin gözünden dünyayı görebilen bir kişinin yaratıcının bir armağanı olduğuna inanıyordu.
İnuit şamanizminde, ilk iki insan Aakulujjuusi ve Uumarnituq idi. Bu aynı cinsiyetten çiftin cinsel karşılaşması Uumarnituq için hamilelik ile sonuçlandı. Fiziksel olarak doğum yapacak donanıma sahip olmadığından, bir büyü ile cinsiyeti değiştirildi ve çocuğunun geçebileceği bir vajina verildi. Artık Uumarnituq, aşırı nüfusun engellenmesi için dünyaya savaşı sihirli yollar ile tanıtmaktan sorumluydu.
Tanrıça Sedna, deniz hayvanlarına hakimiyetiyle bilinen bir Inuit yaratıcısı tanrıçasıdır. Bazı efsanelerde hermafrodit olarak tasvir edilir ve iki ruhlu şamanlar tarafından hizmet edilir. Diğer efsaneler Sedna’yı okyanustaki eşi ile yaşayan bir biseksüel ya da lezbiyen olarak gösteriyor. Kızılderililerin birçok hikayesinde lezbiyen çiftleri baştan çıkartmaya çalışan Coyote’u da görürüz.
Kızılderililer; interseks, androjen, feminen erkek ve maskülen kadınlara büyük bir saygı ile yaklaştılar. Bu bireyleri tarif etmek için kullanılan genel kelime “çift ruhlu” idi. Çift ruhlu insanların, “erkek ve kadın doğalarını aynı yerde taşıdıkları için”, doğa tarafından onurlandırıldıkları ve her şeyin iki yüzünü de görebildiklerine inanıldı. Burada hala ikili cinsiyet tanımlarıyla yorumlanmış bir oluş hali söz konusu, bu yorum sonradan bu kültürün üstüne çökmüş sömürgeciler tarafından mı yoksa halkın kendisinin belirlediği kültürel kodlardan mı kaynaklanıyor bilemiyoruz. Ancak şöyle bir gerçek var ki Kızılderililer bu toplumsal kodlarına yalnızca 2 değil, 5 (bazı kaynaklara göre 6) farklı cinsel oluşu dahil etmiş idi:
“Indian Country Today” kitabının yazarı Duane Brayboy’a göre, tüm yerel kabileler şu cinsiyet rollerini kabul ediyordu: “Kadın, Erkek, Çift ruhlu erkek, Çift ruhlu kadın, Transgender.”
İşgal zamanlarında kendi kabileleri içinde tanımlanmak isteyen ve diğer ırklarla gruplandırılmayan LGBT+ Kızılderililer, “LGBT+” kelimesini karşılaması için Manitobe, Einnipeg kabilesinden Ojibwe diline ait “çift ruhlu” kelimesini sahiplenmişlerdi. Aslında başka her kabile kendi spesifik cinsiyet ve kimlik terimlerine sahipti (ve hepsi de ikili cinsiyet düzeninden daha fazlasına sahipti), ama herkesin anlayabilmesi için genel bir kelimeye de ihtiyaç duyuldu.
Navajo’da “Naadlehi” kelimesi “çift ruhlu” anlamına geliyor ve transgender kimliği de ifade ediyordu. Lokata kabilesinde ise “Winkté”, kadınsılığa yönelen erkek anlamına gelmekteydi. Ojibwe kabilesinde “Nizh Manidoogwag” ise çift ruhlu demekti. Cheyenne kabilesindeki “Hamaneh” ise “yarı kadın yarı erkek” anlamına geliyordu.
“Çift ruhlu” terimi, eşcinsel yönelimleri veya çeşitli trans deneyimlerinden ziyade bu bireylerin dini/spritüel anlamdaki üstün kabiliyetine odaklanmaktaydı. Çift ruhlu insanlar gender-conformist bir yapıda kabul edilmekteydi. Bununla beraber kabile içinde ve kabileler arası toplumda herhangi bir normun dışında da değillerdi.
Kızılderili gelenekçiler bugün bile insanların karakterlerini onların ruhlarının yansıması olarak ele almakta. Var olan her şeyin ruh dünyasından geldiği düşünüldüğü için, hem erkek hem de kadın ruhuna sahip olan androjen ya da transgender insanlar iki kat kutsanmış olarak görülmekteydi. Kızılderililer aynı anda her iki cinsiyetin gözünden dünyayı görebilen bir kişinin yaratıcının bir armağanı olduğuna inanıyordu.
Geleneksel olarak “çift ruhlar”, kabileleri içinde; tıp erkekleri / kadınları, şamanlar, vizyonerler, mistikler, hokkabazlar, kabilenin sözlü geleneklerini koruyanlar, çocuklar ve yetişkinler için şanslı isimler verenler gibi büyük saygı duyulan pozisyonlarda bulundular. Kabilelerde kadınların işini (vahşi bitkiler toplamak veya çiftlik işleri) yapmayı tercih eden feminen erkeklerin maskülen bir erkek ile evlenmesi beklenmekteydi. Aynı şekilde erkeklerin işini (avcılık) yapmayı tercih eden maskülen bir kadının da feminen bir kadın ile evlenmesi beklenirdi. Yani bir şekilde roller arası akışkanlık, bireylerin hayatlarına devam edebilmesi için düşünülmüş ekonomik denilebilecek kaygılar ile sınırlandırılmıştı ve gender-conformist bir realite kabul edilmekteydi.
Homofobik ve transfobik Avrupa-Hristiyan etkileri birçok yerli Amerikalı arasında artmış, LGBT+ insanlar için saygı büyük ölçüde azaldı. Çift ruhlu insanlar genellikle hükümet görevlileri, Hıristiyan misyonerler veya kendi toplulukları tarafından, standart cinsiyet rollerine uymak zorunda bırakıldı. Uyum sağlayamayan bazı kişiler ya bastırıldı ya da intihar etti. Bu ilkel süreçte eski Avrupa-Amerikan evlilik yasalarının dayatılmasıyla çift ruhlu insanlar ve eşleri arasındaki eşcinsel evlilikler artık yasal olarak tanınmıyordu.
Kaynaklar:
Some Native Americans Recognized Not Two, Not Three… But Five Genders
Two Spirits, One Heart, Five Genders
The 'two-spirit' people of indigenous North Americans
*KaosGL.org Gökkuşağı Forumu’nda yayınlanan yazılardan yazarları sorumludur. Yazının KaosGL.org’ta yayınlanmış olması köşe yazılarındaki görüşlerin KaosGL.org’un görüşlerini yansıttığı anlamına gelmemektedir.
Etiketler: dünyadan
