31/10/2010 | Yazar: KAOS GL
Edebiyatın şiir hali, hayatın bütün hücrelerinin damıtılarak biraraya getirilmesidir. Şiirin b
Edebiyatın şiir hali, hayatın bütün hücrelerinin damıtılarak biraraya getirilmesidir.
Şiirin bu hali de, insanın yeniden tartılması, konumlandırılması ve manalandırılmasıdır bence.
Şair bütün duyguları, bütün tarihi, bütün ışıkları ve bütün karanlıkları biraraya getirip bunlardan poetik bir sentezli analiz yapan kişidir.
Şiir bir edebî ürün değil, bir çığlık, bir hâldir.
O ölümsüzdür!
Zamanın zamansızlığını ele geçirmiştir çünkü.
Murathan Mungan’ın Gelecek adlı şiir kitabı, şairin bir tür son dönem envanteri.
Şair bütün duyguları, bütün tarihi, bütün ışıkları ve bütün karanlıkları biraraya getirip bunlardan poetik bir sentezli analiz yapan kişidir.
Şiir bir edebî ürün değil, bir çığlık, bir hâldir.
O ölümsüzdür!
Zamanın zamansızlığını ele geçirmiştir çünkü.
Murathan Mungan’ın Gelecek adlı şiir kitabı, şairin bir tür son dönem envanteri.
Şiir mi bir tuhaf iki taraflı (iç-dış) ayna, yoksa ayna mı bir tuhaf benlik Murathan Mungan’ın poetikasında, insan bir türlü kestiremiyor bence; çünkü aynanın camı ince ve çok kırılgan, sırı da sırrını öyle kolay kolay faş etmiyor:
“Kaotik suları yatıştıran Kelam / ilk satırı her kitabın / oku! / okuyana yazılır / olasılığın ve / olasızlığın / kaotik olanakları / sayıların düzeniyle işleyen / algı berraklıkla tanışır / sayıların gücüyle işleyen düzeni / sözcüklerin / okunmadan da vardır / dilsiz taşlar serinliğinde / denizlerin olduğu kadar / ateşlerin de derinliği/ genleşmenin gözbebeği / kamaşır akıl / kâinata çalışır”
Murathan Mungan’ın kitaba verdiği Gelecek adı, üstünde akılla durulması gereken bir kavram-mesaj değil; ancak duygunun tarihselleşmesinin hissedebileceği bir kelam bütünlüğü arz ediyor bana göre. Gelecek, kendi sesini (şiirini) tartıyor, bir tür insanlık muhasebesi (envanteri) sunuyor okuruna:
“suyun söylettikleri / taşın sustukları / madenlerin sakladıkları / bir bir / açılınca varlığın kapıları / cümle boş / hayat, emanet alanı”
Gelecek, şu şiir kümelerinden oluşuyor: Geçit Veren Şiirler; İçimin Atları; De Ki Üçüncü Eşik; Kumdan Düğümler; Söz Kayıpları; Kendindeki Kitap.
Murathan Mungan’ın poetikası ne Doğu ne Batı olan bu coğrafyanın çağdaş, ezoterik sesini fısıldıyor; kadim damarla modern damar simbiyotik ilişki içinde!
Gelecek’in ilk şiiri olan Dünya, bu kitaptaki poetikanın yolunu şöyle açıyor: “Yabancı bir maddeden yapılmıştır dünya, / biz içinde yaşasak da.”
Gelecek, kendi poetikasını Ol, oku, gel adlı şiirle de şöyle noktalıyor: “Gün doğumludur / Battığında yaşananla / Levhasını doldurur / Ol denilmiş / Oku denilmiş / Gel denilmiş / Zaman geçmiştir / Oldun mu okudun mu geldin mi / Kitap bitmiştir.”
Murathan Mungan’ın mısralarında ses, nefese dönüşüyor zaman zaman. Şöyle de diyebiliriz: Şairin duyarlığını kaplayan nefes, şiirinin sesiyle geziniyor bu coğrafyada. Ve bu ses, frekansı olmayan, sızan, yayılan buhurlu bir nefes sanki: “(…) ölüm cesareti gelir / bu kadar yaradan sonra // kelamla gövdelenen / kendini yaralarından tanır / kalır kabul katında // noktadan ah’a / söyleyip yazdığıyla”
Gelecek’te yer alan şiirlerin kültürü, zaman ve mekânla ilgili kabul edilmiş –genel kabullere dâhil edilmiş- manaları sorgulayan gizli, gizemli ve perdeli bir edebî cesarete sahip bence. Şu üç kelimelik tek mısralık Peçe şiirinin altüst ettiği ne kadar çok kabul var: “yüzünün yerine geçtikçe”
Murathan Mungan’ın şiiri, nefesin yazı halidir. Bu yazı ki, bir söylemdir aynı zamanda.
O, yazıyla söylüyor. Gördüğün değil yazdığın bilindiğindir, diyor. Ve bu nefesi şu şekilde tamamlıyor: Bin unutup bir söylediğindir.
Ve bu şiirin nefesinde aşka gizliden bakılıyor bence. “… serin sessizliği / serin anıların…”
Şairin poetikasında güçlü bir biçimde hissedilen bu derin sessizlik ve serinlik, aslında mananın da yalnızlığı oluyor. Onun şiiri, şairinden çok daha fazla yaşamış duruyor. Yalnızlığı belki de bundan. Murathan Mungan, bu muammanın şifresini çözecek mesajı Yükdüşüm adlı şiirinin bir yerinde açıklıyor adeta: “Şiirimin kemik yaşında saklı / kaç kez gelip gittiğim dünya”
Gelecek’te yer alan şiirler, bir evren/insanlık kuyusundan yukarı çekilen hüznün inceden isyanını hatırlatıyor: “gece yetim yemin yetim yol yetim / kimsem olsa bakmam çeker giderim”
Murathan Mungan’ın Gelecek’teki şiirleriyle buluşmak, insana varlıkla ilgili yeni mana boyutları açıyor.
Ve kendi geleceğine doğru bir bakış yüklüyor insana.
(Gelecek, Murathan Mungan, Metis Yayınları)
Etiketler: kültür sanat
