15/09/2021 | Yazar: Yıldız Tar
Bundan tam on yıl önce, Ankara’da bir festival yola çıktı. Filmler, atölyeler, partiler, konserlerle dört bir yana dağıldı. Kuirfest’in onuncu yılına özel zaman tünelimizle karşınızdayız!
Pembe Hayat Kuirfest bu yıl onuncu yaşını kutluyor. On yıldır, beyazperdeye kuir çelmeler atan festival, Ankara’dan çıktığı yolculuğunda şehir şehir gezdi. LGBTİ+ Film Platformu’nu kurdu. Kuir Sanatçılar Dayanışma Ağı’yla LGBTİ+ yönetmenlerin, oyuncuların sesine ses kattı.
Peki, tüm bunlar nasıl başladı? Gelin zaman tünelinde on yıl öncesine ışınlanalım ve Kuirfest’in dünden bugüne hikayesine bakalım.
Kasım 2011: Zenne ile açıldı, Nar’ın Ankara galası ve dahası
Türkiye’nin ilk kuir festivali Pembe Hayat KuirFest 17-24 Kasım 2011 tarihleri arasında Ankara’da yapıldı. Pembe Hayat Derneği’nin düzenlediği Festival, ayrımcılığa dikkat çekerken Türkiye’de kuir sanatın tartışılmasına olanak yaratmayı öngörüyordu.
Festival, Ankara’da, Büyülü Fener Sinemasında galası yapılan ‘Zenne’ ile başladı. Ayta Sözeri’nin “2011 Kuir Güzeli” seçildiği gecenin açılışında, “Adalet”in polis şiddeti ve copla temsil edilmesi dikkat çekti. Buse Kılıçkaya açış konuşmasında şunları söyledi:
“Yeni yapılacak Anayasa’da cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğinin yer almasını talep ediyoruz. Cinsel yöneliminden dolayı kimsenin öldürülmemesini, yasalarla cinsel yönelimler ile cinsiyet kimliklerinin güvence altına alınmasını istiyoruz.”
Nar filminin Ankara galası da Pembe Hayat KuirFest’te yapıldı. İzleyicilerin yoğun ilgi gösterdiği filmin gösterimine yönetmeni Ümit Ünal da katıldı.
Festival boyunca Amerika’dan Kanada’ya, İsveç’ten Hollanda’ya, 15 ülkeden 50’ye yakın LGBT temalı film, Ankara’da ilk kez sinemaseverlerin karşısına çıktı.
2. Kuirfest: Yırtık Bohça ile açıldı, Vito Russo ve Hrant Dink’li festival
Ankara’da yapılan 2. KuirFest’in odak noktası “Sokak” oldu. Sokakta yaşanan sorunlardan Türkiye ve dünyadaki sokak hareketine, “sokak” temalı filmlerin gösterileceği Festival kapsamında ayrıca, bu temayla ilgili özel etkinlikler düzenlendi.
17-24 Ocak 2013 tarihleri arasında Ankara’daki Kuirfest, partileriyle de ses getirdi. Sunuculuğunu Pembe Hayat Derneği’nin yönetim kurulu başkanı Derya Tunç’un yaptığı Kızılay Büyülü Fener Sineması’ndaki açılış gecesinde, Esmeray, son oyunu “Yırtık Bohça”dan kuir hikayelerini KuirFest izleyicisi ile paylaştı.
Festival programının da tanıtıldığı gecede, ayrımcılığa Vito Russo’nun sözleri ile dikkat çekildi. Hrant Dink’in de anıldığı gecede, Derya Tunç şunları söyledi:
“Vito Russo’nun, AIDS mücadelesi sırasında yazdığı ‘Neden Mücadele Ediyoruz’ metninden bir kısmını sizlerle paylaşmayı manidar buluyoruz. Türkiye’de LGBT’lere karşı her geçen gün daha da çoğalan şiddet olaylarını ve aktörlerini daha iyi kavramamız için hayati... İki gün sonra sevgili Hrant Dink’in ölüm yıldönümünün altıncı yılı. Bizler gibi yaşama şansı verilmeyen tüm topluluklar adına Vito’nun sözlerine kulak verelim:
Eğer bir şeyden ölüyorsam, homofobiden ölüyorum. Bir şeyden ölüyorsam, ırkçılıktan ölüyorum. Ölüyorsam bunun sebebi fütursuzluk ve formaliteler; çünkü bu krize son verebilmemizin önünde duranlar bunlar. Eğer bir şeyden ölüyorsam, ABD başkanı yüzünden ölüyorum. Ölüyorsam özellikle gazete, dergi ve televizyon programlarının sansasyonelliğinden ölüyorum. Benimle insan olduğum ve hayatım için mücadele ettiğim için değil, yardıma muhtaç bir kurban olmaya razı olduğum sürece ilgilenen medya yüzünden ölüyorum. Ölmemin sebebi yeterince zengin, beyaz, heteroseksüel erkeğin AIDS’li olmaması. Ölüyorsam kimse beni siklemediğinden.’”
19 Ocak’ta “Pişman Olanlar”ın gösterimi ardından yapılan “Cinsiyet İnşa Süreci” paneline konuşmacı olarak katılan trans aktivistler; Belgin Çelik, Buse Kılıçkaya ve Ceren Yılmaz, KuirFest izleyicisi ile birlikte cinsiyet inşa sürecini tartışmaya açtılar. Pakistan’da geçen “Saklambaç” filminin arkasından, yönetmenleri Saadat Munir, Saad Khan ve yapımcı Christina M. Andersen’in katılımıyla gerçekleşen “Pakistan’da Neler Oluyor?” paneli ile, aşırı İslamcı yönetimlerine rağmen umutla var olmaya çalışan LGBT grupların tecrübelerine kulak verdik. Bülent Ersoy üzerinden bir yakın tarih okuması denemesi yapılan “Bülent Ersoy’un Kanunla İmtihanı” panelinde, konuşmacılar; Alisa Lebow, Başak Ertür, Defne Tüzün ve Gözde Onaran, Bülent Ersoy’un başrolünde oynadığı yarı otobiyografik “Şöhretin Sonu” filminin yanı sıra, Ersoy’u gerçek hayatta mahkeme karşısına çıkaran davalar üzerinden kanun ile ilişkisini incelediler.
2. Pembe Hayat KuirFest, 25 filmlik bir programla seyirciyle buluştu. Sinemaseverler festivallerden ödüllerle dönmüş, Endonezya’dan Şili’ye, İsveç’ten Brezilya’ya, birçok farklı coğrafyadan filmleri izleme olanağına ulaştılar.
3. Kuirfest: Voltrans’ın ilk gösterimi
3. KuirFest 16 Ocak 2014’te başlayıp Ankaralıları bir haftalığına kuir bir hülyaya sürükledi. Nuri Harun Ateş, nam-ı diğer Kafası Karışık Kontrtenor, festival kapsamında konser verdi. Açılış gecesinin sunucusu ise Pembe Hayat’tan Gani Met’ti.
Türkiye’nin ilk trans erkek inisiyatifi Voltrans’ın belgeseli de ilk kez 3. Kuirfest’te seyirciyle buluştu.
Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi ile Kaos GL ve Pembe Hayat dernekleri ortaklığında, Pembe Hayat KuirFest arşivinden “Kuir Kısa Film Seçkisi” ise 12 Aralık 2014’te Ahmet Taner Kışlalı Sanatevi’nde gösterildi.
4. Kuirfest: Ankara’dan sonra İstanbul!
4. Pembe Hayat KuirFest, “belki şehre bir kuir film gelir” hasretini 15 Ocak 2015’te Ankara’da giderdi. 22 Ocak’a kadar geçecek bir haftanın ardından KuirFest bu yıl ilk kez 23-25 Ocak arasında İstanbul’a taştı. KuirFest 2015’te Berlin, Cannes, Venedik, Tribeca ve Sundance gibi dünyaca ünlü film festivallerinde gösterilmiş 50’den fazla film gösterildi. Festival bu yıl dayanışma, direniş, trans ebeveynlik, büyüme/keşfetme, spor ve aşk gibi temaları mercek altına aldı.
“Ateşi Yutmak: İntikamcı Bir Lezbiyen Olarak Hayatım” adlı kitabın yazarı Kelly Cogswell de 4. Pembe Hayat KuirFest kapsamında Ankara’ya geldi.
5. Kuirfest: Kısalar, belgeseller ve yoldaşlık
Pembe Hayat KuirFest, beşinci yaşını programına kattığı yeniliklerle kutladı. Festival kapsamında 2016’da ilk kez bir kısa film yarışması yer aldı. Yarışma kapsamında İsveç’ten Tayland’a değişik ülkeden kısalar izleyici karşısına çıktı.
Pembe Hayat KuirFest, 14-24 Ocak 2016 tarihleri arasında Ankara'da ve İstanbul'da yapılan gösterim ve etkinliklerle beşinci yılını kutladı. Tayland’dan İsveç’e, Güney Afrika’dan Uruguay’a yaklaşık 20 ülkeden 50’nin üzerinde filmin yanı sıra atölyeleri, söyleşileri, sergi ve partileriyle yeni yılın festival sezonunun fitilini ateşledi. KuirFest, dünya festivallerinden ödüllü kurmaca filmler ve belgeseller, sinema tarihinin yönünü değiştiren kült yapımlar, dünyanın dört bir yanından programcılarla birlikte hazırlanan kısa film ve animasyon seçkileriyle yoldaşlık, kimlik, ırk, aşk, dostluk, aile, büyüme, ayrımcılık, direniş, sanat gibi temaları merkezine alırken, dünyanın dört bir yanından yapımlarla dünden bugüne kuir hareketin tarihini de mercek altına aldı.
5. Kuirfest’in açılış gecesinin sunucusu ise Matmazel Coco’ydu.
Dünyanın ilk küresel dijital LGBT kampanyası olan fiveFilms4Freedom ikinci yılı kapsamında, LGBTİ dünyasını yönlendirenlerin bir listesini hazırlandı. Bu listede dünya genelinde LGBT haklarını ve eşitliği destekleyen ve teşvik eden çalışmalarıyla bilinen 33 kişi yer alıyor. Bunlardan birisi de Pembe Hayat KuirFest’in direktörü Bilge Taş’tı.
Kuirfest, Haziran ayında Denizli’ye de gitti.
6. Kuirfest: Festival artık ücretsiz!
Pembe Hayat KuirFest, 12-19 Ocak 2017 tarihleri arasında Ankara’da Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi ve Alman Kültür Merkezi’nde, 27-29 Ocak tarihleri arasında ise İstanbul’da Pera Müzesi’nde takipçileriyle bir araya geldi.
Bu yıl festivalin takipçilerine sürprizi ise, tüm gösterimlerin ücretsiz olarak gerçekleşecek olmasıydı. KuirFest, kuir kültürü yaygınlaştırmak ve toplumsal dayanışmayı genişletmek adına festival film ve etkinliklerini seyircisiyle ücretsiz olarak buluşturdu.
6. Kuirfest’in afişi Ümit Ünal’ın elinden çıktı.
Açılış töreni ve ‘Gökkuşağının Altında’ bölümünün 66. Berlin Film Festivali’nden Teddy Ödülü’yle dönen yapımı Asla Yalnız Olmayacaksın’ın (Nunca vas a estar solo, 2016) gösteriminin ardından Haymatlos Mekan'da 7 Renk Koro’nun şarkıları ve DJ Şevval’in performansıyla devam etti.
KuirFest ekibinden İsmet Bilge Taş açılış konuşmasında kapatılan tüm kurumlar için mücadeleye devam edeceklerinin altını çizdi:
“Festival 6 yıldır beyaz perde de kuir hikayeler anlatırken beraber daha insanca dünya için mücadele ettiğimiz akademisyenler, sivil toplum kuruluşları ve mensupları, yazarlar, medya kuruluşları ve çalışanları ve demokratik hak mücadelesi verenler de bizlerle birlikte olağanüstü bir şiddete maruz kalır hale geldiler.”
Cinsellik ve kimlik konularını işleyen romanları ve ırkçılığa karşı insan haklarını savunan yazılarıyla tanınan James Baldwin’in hayatı, özel bir bölümle 6. Pembe Hayat KuirFest’teydi. Festival, bu yıl Mersin’e de gitti.
7. Kuirfest: Ankara’da yasaklandı, 4 şehir 4 ülke gezdi!
7.Pembe Hayat KuirFest, 2018’de dört şehir ve dört ülke gezerek pek çok filmi, söyleşiyi ve atölyeyi takipçileriyle buluşturdu. Ankara Valiliği’nin LGBTİ+ etkinliklerini süresiz olarak yasaklamasının ardından Ankara’dan yola çıkıp ilk durağı İstanbul olan KuirFest, şehrin iki kıtasında üç gün süren yoğun etkinlik programını sinema severlerle buluşturdu.
KuirFest ASAM işbirliği ile 24 Şubat’ta Eskişehir’de Türkiye’den Kısalar seçkisi ile mülteci ve göçmen LGBTİ+’lerle buluştu. Gösterim sonrası “Homur Homur” yönetmenleri ile bir araya gelen LGBTİ+’lar, kuir film üretimini konuştu ve Türkiye’de göçmenlik ve mültecilik deneyimlerini paylaştı.
KuirFest’in bu seneki bir diğer durağı ise Denizli idi. İki gün boyunca süren festivalde, başrolünde eşcinsel bir karakterin yer alması bakımından Finlandiya sinemasında ilklere imza atan, Leevi’nin babasının göl evini onarıma gittikten sonra gelişen olayları anlatan Sazlıkta Bir An; gelenek, aşk, kimlik gibi temaları izleyicide tartışmaya açan Kayısı Bahçeleri ve Keyifler Gıcır Kısa Seçkisi izleyicilerle buluştu.
Beşinci senesinden bu yana Türkiye’nin pek çok şehrini gezerek festivalin film ve atölyelerini taşıyan KuirFest, bu sene de Mersin’deydi. İki gün süren programda Muamma Kısa Seçkisi, Onun Hikayesi, Kayısı Bahçeleri filmlerinin gösterimleri yer aldı. Programda ayrıca Muamma Kısa Seçkisi gösterimine bir de panel eşlik etti.
30 Mayıs tarihinde Cambridge Üniversitesi’nde Orta Doğu’daki Kuir Direniş: Kısa Film ve Panel isimli etkinlik kapsamında KuirFest Türkiye’den Kısalar gösterimi gerçekleştirdi. Film gösteriminin ardından yapılan söyleşiye KuirFest adına Esra Özban ve Çiğdem Erdöl katıldı. Cambridge gösteriminin ardından KuirFest Londra’da Goldsmiths Üniversitesi ile birlikte Türkiye’den Kısalar gösterimi düzenledi ve ardından söyleşi yapıldı.
Pembe Hayat KuirFest, bi’bak işbirliği ile 6 haftalık yoğun bir programla Berlin’i ziyaret etti. bi’bak mekanın bu seneki genel teması olan göç ve hareketlilik konularını kuir bir perspektiften ele almayı hedefleyen seçki 7 Haziran’da itibaren her Perşembe Berlin Wedding’te seyircilerle buluştu.
KuirFest Berlin’in yanı sıra aynı tarihler arasında Atina’yı da ziyaret etti. Atina ve Epidaurus Festivali kapsamında gerçekleştirilen afrodit* kadınların hikayeleri* kadınların bedeni* kadınların politikası* kadınların dilleri* kadınların imajları* başlıklı etkinlik kapsamında 14 Haziran’da “Kendi tarihini yazma, öz örgütlenme ve kurumsallık arasında arşiv pratikleri” panelde yer alan KuirFest 17 Haziran’da ise Türkiye’den Kısalar seçkisini Atina’daki seyircilerle buluşturdu.
Berlin gösterimleri devam ederken İsveç’e de Türkiye’den Kısalar gösterimini taşıyan KuirFest, İsveç’teki sığınmacı ve mülteciler ile 2 günlük bir program gerçekleştirdi. İki günlük etkinlik programında Türkiye’den Kısalar’ın yanı sıra Kayısı Bahçeleri filmi gösterildi.
8. Kuirfest: Zeliş Deniz Kuir Sinema Ödülü
25 - 27 Ocak 2019 tarihleri arasında İstanbul’da takipçileriyle buluşan 8. Pembe Hayat KuirFest bu yıl da kuir kültürün alanını genişletmek, umudu tazelemek ve dayanışmayı güçlendirmek amacıyla film ve etkinliklerini seyirci ile ücretsiz olarak buluşturdu. Üç gün boyunca İstanbul’u trans renklerine boyayan festivalin mekânları ise Fransız Kültür Merkezi, Tasarım Atölyesi Kadıköy ve Kıraathane İstanbul Edebiyat Evi’ydi.
25 yıl önce seyirciyle buluşan ‘Gece, Melek ve Bizim Çocuklar’, Kuirfest özel gösterimiyle yeniden beyazperdedeydi. KuirFest’te ilk defa verilen kuir sinema ödülünü Rüzgar Buşki aldı. Ödülünü sanatçı Ayta Sözeri’den alan Buşki #Direnayol belgesel filminin yönetmeni ve aynı zamanda KuirFest’in bu yılki afişinin tasarımcısı.
Ankara Valiliği’nin süresiz yasağından dolayı açılışı ve ana ayağı 24-27 Ocak tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirilen KuirFest, bu sene dördüncü kez Denizli ve Mersin’i ziyaret etti.
Uluslararası İşçi Filmleri Festivali ekibi festivalin Ankara ayağının son gününü Pembe Hayat KuirFest’e ayırarak yasaklara karşı dayanışmalarını gösterdiler. YasakMısın kısa film seçkileri, Madi Nullius (Terror Nullius), Elektrik Beden (Corpo Eletrico); Gece, Melek ve Bizim Çocuklar filmleri ücretsiz bir şekilde izleyicilerle buluştu.
Kuir Kıbrıs Derneği ve Grow Civic işbirliğiyle 14-17 Mayıs 2019 tarihlerinde KuirFest filmlerini bu sefer Kıbrıs Arabahmet Kültür Sanat Merkezi ve Mağusa Kale Pasajı’na taşıdı. 14 Mayıs’ta Gece, Melek ve Bizim Çocuklar filminin gösterimiyle festivalin Kıbrıs ayağı başladı. Gacı Gibi (Hatewalk) filminin gösteriminden sonra seks işçilerinin hakları üzerine bir oturum düzenlendi. Bunların yanında KuirFest Kıbrıs’ta kısa film seçkisi ve Her Story dizisinin gösterimini gerçekleştirdi. Festivalin yanında KuirFest ekibi Kıbrıs Onur Yürüyüşü’ne de katıldı.
KuirFest, 23 Mayıs - 7 Haziran tarihleri arasında ikinci kez Berlin’deydi. Kuir Feminist İsyankarlar temasıyla düzenlenen KuirFest Berlin’de, Ankara’daki süresiz LGBT etkinlik yasaklarına karşı, sınırları aşan ve ulusötesi dayanışmayı güçlendirme amacıyla film gösterimleri, paneller, atölyeler ve de partiler düzenlendi.
8. Pembe Hayat KuirFest’ten kısa filmler Atina Festivali’ndeydi. Afrodit Platformu Atina’da yerel ve uluslararası LGBTİQ+ camiasını kuir feminist sanat temasında bir araya getirdi. Festivalin ilk gününde Demhat Aksoy’un Oda Ex filmi (Room Ex) “her* desire, her* care”; festivalin son gününde de Gizem Aksu’nun Hisler Arşivi: Radikal Şefkat (Archive of Feelings: Radical Compassion), Evi Tsiligaridou’nun Bunlar Benim Ellerim (These Are My Hands), Jay Bernard’ın Birkaç Kelam filmi (Something Said), Sinan Göknur’un Rüya’sı, Qigemu’nun Gerçeklik Fragmanı ve Michelle Fiordaliso’nun Sokaklar Bizimdir: Karachi’de Kesişen İki Hayat filmi, “her* work, her* power” kısa seçkisinde gösterilen filmlerdi.
İlki 8. Pembe Hayat KuirFest’in İstanbul ayağında gerçekleştirilen “Kuir Yönetmenler Toplaşıyor” forumu ikincisini ile, İstanbul Onur Haftası kapsamında 25 Haziran’da SALT Galata’da kuir sinemacıları bir araya getirdi. Metin Akdemir ve Rüzgar Buşki’nin moderakürlüğünde gerçekleşen forumda, kuir yönetmenler arasındaki dayanışmayı geliştirmek ve bir ağ oluşturmak üzerine konuşuldu. 29 Haziran’da da kuir filmlerden oluşan “Nerden Arıyorsun?” kısa film seçkisinin gösterimi yapıldı.
Festival, kapanışını LGBTİ+ Film Platformu ile yaptı.
9. Kuirfest: #DönerizElbet
3 atölye, 7 söyleşi, 2 parti, 78 film ve birçok filmin yönetmenini İstanbul ile buluşturan festival; Dünya’nın dört bir yanından kuir hikayeleri programına dahil ederek, 2020’de #DönerizElbet hashtagiyle Ankara’dan yola çıktı. İkisi uluslararası film festivallerinden olmak üzere toplam 11 seçkiyi bir araya getiren 9. Pembe Hayat KuirFest’e; institut français, Vault24, Kıraathane İstanbul Edebiyat Evi, Altyazı Sinema Derneği, The Circle, Salt Galata, Feminist Mekan, SPoD, Babylon ve Anahit Sahne ev sahipliği yaptı. 23 - 26 Ocak tarihlerinde İstanbul’da dokuzuncusu düzenlenen Pembe Hayat KuirFest’te 2. Zeliş Deniz Kuir Sinema Ödülü, oyuncu Ayça Damgacı’ya verildi.
Kuirfest, pandemide Karantina özel seçkisiyle evlere de konuk oldu.
Etiketler: kültür sanat, tarihimizden
