10/09/2021 | Yazar: Umut Güner
Hayatı boyunca cinsel yönelimi açık bir gey olarak yaşasanız da yatılı bir kurumda neler yaşayacağınızı bilemediğiniz için gizlenme stratejilerini yeniden hayatınıza sokabiliyorsunuz.
Çizim: Elif Öner / KaosGL.org için stok görsel
Duvarların Dili Olsa 2 filmini izlemenizi tavsiye ederek başlamak istiyorum. Bu film 3 bölümden oluşuyor. Lezbiyen ve biseksüel kadınlar için farklı zaman aralıklarında farklı yaşlarda kadınların deneyimine odaklanıyor. İlk filmde yaşlı bir lezbiyen çift sinemada bir film izlerler. Sonrasında birinin vefatı ile süreç gelişir. Onlarca sene bir arada yaşadığınız partneriniz vefat etmiştir ve onun cenaze töreninden anılarına hiçbir şeye karar veremezsiniz… Ve yas tutmanıza izin verilmez.
Yaşlılık 65 yaş üstü yaş evreleri için kullanılıyor. Ancak bu da çok tartışılan mesele yaşlılığın insan ömrünün uzaması ile daha ileri yaş evrelerine çekilmesi gerektiğini düşünenler, gençlik evresinin 40’a çekilmesi tartışmaları devam ediyor.
Bizim yaşlı LGBTİ+ alanında çalışmaya şöyle başlamamız 40+ olduğumuzda yaşlanmaya ilişkin endişelerimizin arttığı bir döneme denk geliyor. Her ne kadar “çocuğun” yaşlılık için bir güvence olmayacağını bilsek bile en azından her lubunya “Neden evlenmiyorsun? Yaşlanınca sana kim bakacak? Tek başına kalacaksın? Çoluk çocuğun da yok!” laflarını en az yüz kez duymuştur. Biz de yaşlanınca birlikte yaşamak nasıl olur sorusuna yanıt bulmak için yan yana gelen bir 15 kişiydik. Doğal olarak yaşlılık süreci, yaşlı hakları ve LGBTİ+ yaşlıların sorunları konusunda bizim de öğrenmeye ihtiyacımız vardı.
Öncelikli olarak yaşlanmanın sadece fiziksel yaşla ilgisi olmadığını fark ettik. Nasıl biri yaşlılık geçireceğimiz aslında nasıl bir çocukluk geçirdiğimizle çok yakından ilgili: Eğer siz daha 3- 4 yaşlarında bir çocukken yargılandığınızı, damgalandığınızı hissediyorsanız, saklanmaya, savunma stratejileri geliştirmeye daha o yaşlarda başlıyorsunuzdur.
Bir arkadaşımın 4 yaşındaki yeğeni, erkek bir çocuk olarak Barbie bebeklerinin diğer çocuklara göstermemesi gerektiğini, evde de ojeleri babasından saklaması gerektiğini bildiğini anlatmış. Doğal olarak bu çocuk mücadele etmeye 4 yaşında başlıyor. Bir kısmımızın ergenlik döneminde bir kısmımızın ise hayatının herhangi bir aşamasında maruz kalmayacağı sorunlarla.
Yaşlı lezbiyen, gey, biseksüel ve transların büyük çoğunluğu ayrımcılık, damgalama ve suçlu, günahkar ve akıl hastası olarak etiketleniyor veyahut cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğini saklaması gereken, hatta yaşaması gereken bir durum olarak kuruluyorlar ve yaşayamıyorlar. Hayatları boyunca içselleştirilmiş homofobi, bifobi ve transfobileri ve koşulları nedeniyle cinsel yönelimini ve cinsiyet kimliğini rahatça yaşayamayan insanlar, yaşlılık evrelerinden de benzer bir ayrımcılığa uğrayacakları endişesi ile açılamıyorlar. Birkaç sene önce kaybettiğimiz Kaos GL dergisinin sevgili Parisli amcası Osep de kurum bakımına alındığı zaman cinsel yönelimi konusunda açıklama konusunda endişeleri olduğunu dile getirmiş. Hayatı boyunca cinsel yönelimi açık bir gey olarak yaşasanız da yatılı bir kurumda neler yaşayacağınızı bilemediğiniz için gizlenme stratejilerini yeniden hayatınıza sokabiliyorsunuz.
Şahika Yüksel; 60 yaş üstü bir danışanı olduğunu, ilk önce geldiğinde danışanın kendisi için değil torunu için gelen bir dede olduğunu zannettiğini, ancak ölen kardeşinin kimliğini alarak hayatına devam ettiğini, bu sayede sevdiği kadınla evlendiğini ve eşi dışında kimsenin (kendi anne babası dışında) trans erkek olmadığını ve 60 yaşına kadar yaşadığını, ancak artık kendi ölümü sonrasında eşinin maruz kalacağı durumdan endişe ettiği için cinsiyet uyum ameliyatı geçirmeye karar verdiğini anlatmış. Bu danışan da nasıl bir hayat sürdüğü konusunda bize bir sürü ipucu veriyor. Muhtemelen sağlık hakkına erişim konusunda bir sürü sorunla kendi başına baş etmek zorunda kaldı. Bunun yanında bu danışan şu anı değil yarını yani ölümünü planlamaya çalışıyor. Çünkü öldükten sonra eşi/partnerini maruz kalacağı ayrımcılığa karşı korumayı düşünüyor.
Örneğin LGBTİ+ kimliğimizi nasıl yaşamak istediğimiz bazen ailelerimizle kurduğumuz iletişimi, gelirimizi, çalıştığımız işi, emekliliğimizi, yapacağımız yatırımızı, sosyal güvencelerimizi belirliyor. Örneğin Türkiye’de trans kadınların çoğu seks işçiliği yapma durumunda kalıyor. Bunun yanında aynı zamanda şunu da biliyoruz ki yaşlılık sadece kendi yaşlanma sürecimizden ibaret değil:
· Yalnızlık/sosyal izolasyon./ gizlenmek zorunda kalmak, vs.
· Depresyon ve anksiyete.
· Yoksulluk
· Kronik hastalıklar
· Bakım hakkından zamanında faydalanamama
· Yetersiz beslenme
· Erken ölümler
· Miras
· Barınma sorunları
Yaşlıların aktif bir cinselliği olabileceği, partnerleri olabileceğini düşünülmüyor. Yaşlı sadece bir yaşlı imiş gibi algılanıyor; yaşlılar zaten açılamadıkları, kendilerini özgürce yaşayamadıkları bir dünyada partnerliklerini ve sevgililerini görünür kılamıyorlar. Yaşlı LGBTİ+’ların aktif bir cinsel hayatı olabilir, bu yalnızlaştıran bir süreç oluyor.
HİV/yaşlılık/LGBTİ+ olma halini, Pozitif Yaşam Derneği’nin düzenlediği bir etkinlikte 65 yaş üstü bir gey aktivistle tanışmıştık. Arkadaşlarının AIDS’ten öldüğünü ve HİV ile yaşlanmanın imkansız olduğunu düşündüğünü söylemişti. HİV ilaçlarının yaşlılık süreçlerine etkisi çok araştırılan bir durum değil. Ancak yaşlılık meselesinde “kronik hastalıklar” kategorisinde karşımıza sadece şeker, tansiyon, romatizma çıkmaması gerekiyor.
Ayrımcılık Karşıtı Sempozyum etkinliklerinin birinde Hollanda’dan Gökkuşağı Şehirleri projesinden bir sosyal hizmet uzmanını ağırlamıştık. Yaşlı bakım evlerinde bazı yaşlıların sosyalleşme etkinliklerine katılmadıklarını, bunu kendileriyle ile konuştuklarında genellikle heteroseksüel yaşlıların hep çocuklarından ve torunlarından bahsettiklerini yaşlı bir gey olarak onlara karşı anlatacak bir hikayesi olmadığı için grup çalışmalarına katılmak istemediğini dile getirmişti. Sonrasında yaşlıların kendi hayat öyküleri ve yaşamlarına odaklanan etkinlikler yapmaya başladıklarında LGBTİ+ çocuğu olan ebeveynlerin de katıldığını gözlemlediklerini anlatmıştı.
LGBTİ+’ların birbirlerinin deneyimlerinden faydalanabilecekleri alanları açmak gerekiyor. Bunun için 17 Mayıs Derneği kuşaklar arası iletişim etkinlikleri düzenliyor. Aynı zamanda genç LGBTİ+’ları güçlendiren bu etkinlikler için 13 Eylül akşamı bir tanışma toplantısı düzenliyoruz. Tanışmak isteyen herkesi toplantıya bekliyoruz.
*KaosGL.org Gökkuşağı Forumu’nda yayınlanan yazı ve çizimlerden yazarları ve çizerleri sorumludur. Yazının ya da çizginin KaosGL.org’ta yayınlanmış olması köşe yazılarındaki veya çizimlerdeki görüşlerin KaosGL.org’un görüşlerini yansıttığı anlamına gelmemektedir.
Etiketler: yaşam, yaşlılık
