24/01/2021 | Yazar: Yıldız Tar
LGBTİ+ haklarını ve eşitliğini gözeten mecralarda, LGBTİ+’lar yayın politikasının bir parçası değil. Gündem kendini dayattığında haberleştirme eğilimi kuvvetli.
Kaos GL Derneği, LGBTİ+’ların gazetelerde nasıl yer aldığına ilişkin 2020 Medya İzleme Raporu’nu yayınladı. On üç yıldır medyada LGBTİ+ temsilini mercek altına alan derneğin 2020 yılı raporu için araştırmayı Ali Özbaş yürüttü. Raporu ise derneğin Medya ve İletişim Program Koordinatörü Yıldız Tar yazdı.
11 bölümden oluşan raporda bütün bir yıla dair anahtar bulgular ve nefret söylemi oranlarının yanı sıra; gazete bazlı incelemeler, yıllara göre karşılaştırmalı tablo, ayrımcılık ve nefret söylemi örnekleri, olumlu haber kupürleri, temel kavramlar, sıkça sorulan sorular ve Av. Kerem Dikmen’in hazırladığı ifade özgürlüğü üzerine bilgi notu da yer alıyor. Rapor sadece nefret söylemi ve ayrımcı dili izlemiyor, bir yandan da haber, söyleşi ya da köşe yazılarının gazetenin hangi sayfasında yayınlandığı, kimlerin görüşlerine başvurulduğunu da araştırarak yazılı basında LGBTİ+ temsilini gözler önüne seriyor.
TIKLAYIN – 2020 Medya İzleme Raporu
Yirmiden fazla değişken ile yazılı basını inceleyen araştırma kapsamında 2020 yılında yazılı basında yayınlanan 3476 metin incelendi. Bu metinlerin yaklaşık yüzde 54’ü (1882 metin) ulusal medyada yayınlanırken; yüzde 46’sı (1594 metin) yerel medyadaydı.
Yaygın medyada durum ne?
Yaygın medyada 2020 yılında LGBTİ+’ların yer aldığı 1882 haber, söyleşi ve köşe yazısı yayınlandı. Yayınladıkları haber, köşe yazısı ve söyleşilerin ayrımcılık, nefret söylemi, önyargı veya LGBTİ+’lara yönelik herhangi bir hak ihlali içerip içermediğine bakılmaksızın LGBTİ+’ları sayfalarına taşıyan ilk 11 gazete şöyleydi:
*Yeni Akit, 270 metin, yaklaşık yüzde 14
*Cumhuriyet, 140 metin, yaklaşık yüzde 7
*BirGün, 129 metin, yaklaşık yüzde 7
*Gazete Pencere, 105 metin, yaklaşık yüzde 6
*Milli Gazete, 94 metin, yaklaşık yüzde 5
*Hürriyet, 93 metin, yaklaşık yüzde 5
*Evrensel, 78 metin, yaklaşık yüzde 4
*Yeni Yaşam, 76 metin, yaklaşık yüzde 4
*Doğru Haber, 73 metin, yaklaşık yüzde 4
*Milat, 71 metin, yaklaşık yüzde 4
*Aydınlık, 71 metin, yaklaşık yüzde 4
LGBTİ+’lar yayın politikasının bir parçası değil
Bu gazeteler içerisinde Cumhuriyet, BirGün, Gazete Pencere, Evrensel ve Yeni Yaşam, LGBTİ+ haklarını gözeten yayıncılıklarıyla öne çıktı. Raporda, LGBTİ+ karşıtlığının artık kemikleştiği buna karşılık LGBTİ+ haklarını gözeten yayınlarda ise LGBTİ+ temsilinin yayın politikasının bir parçası olmadığı belirtiliyor:
“LGBTİ+ haklarını ve eşitliğini gözeten mecralarda ise LGBTİ+’lar yayın politikasının bir parçası değil. Gündem kendini dayattığında haberleştirme eğilimi kuvvetli. Deyim yerindeyse; LGBTİ+’ları karalama kampanyaları artık bir blok haline gelmiş LGBTİ+ karşıtı medya tarafından ortaya atıldığında buna karşı cılız sesler çıkartmanın ötesine geçemeyen bir “alternatif medya” gerçeği de önemli bir sorun olmaya devam ediyor. Gündemi belirlemek, kendi gündemini yaratmak konularında LGBTİ+ haklarını gözeten mecralar yetersiz kalıyor. Çoğu durumda belirlenen gündem doğrultusunda anlık, sıcak haberler ve değerlendirme yazıları ile kısıtlı bir yayıncılık pratiği izleniyor. LGBTİ+ hareketinin gündemleri, çalışmaları çoğu zaman ancak hedef gösterildiklerinde “alternatif medyada” yer alabiliyor. Cumhuriyet, BirGün, Gazete Pencere, Evrensel ve Yeni Yaşam gazetelerinde yayınlanan LGBTİ+’larla ilgili haber, köşe yazısı ve söyleşilerin sayısı nefret kampanyaları kapsamında üretilen içeriğin sayısıyla kıyaslandığında arada sayısal bir uçurum olduğu gözlemleniyor. Buna rağmen adı sayılan yayın organları LGBTİ+’ların medyada olumlu temsili ve hak haberciliği konusunda öne çıkıyor.”
Cumhuriyet
Cumhuriyet gazetesinde 2020 yılında LGBTİ+’larla ilişkili 140 haber, söyleşi ya da köşe yazısı yayınlandı. Bu içeriklerden bir tanesinde LGBTİ+’ların sadece ismi geçiyordu. Gazetede yayınlanan 134 içeriği hak haberciliği kapsamında değerlendirdik. Cumhuriyet, LGBTİ+’ların medyadaki olumlu ve eşit temsiline 134 metinle katkı sağlarken; 5 metinde LGBTİ+’ları stereotiplere hapsetti ya da ayrımcı dil kullandı. Olumlu temsil yaratan 134 metnin 52’si haber, 51’i köşe yazısı sadece 12’si söyleşiydi. Gazete özellikle kültür sanat alanında sansür tartışmaları, İstanbul Sözleşmesi ve Diyanet’in hutbesinin ardından yaşanan sürece dair haberlerinde LGBTİ+’lara yer verdi.
BirGün
BirGün gazetesinde 2020 yılında LGBTİ+’larla ilişkili 129 haber, söyleşi ya da köşe yazısı yayınlandı. Bu içeriklerden bir tanesinde LGBTİ+’ların sadece ismi geçiyordu. Gazetede yayınlanan 127 içeriği hak haberciliği kapsamında değerlendirdik. BirGün, LGBTİ+’ların medyadaki olumlu ve eşit temsiline 127 metinle katkı sağlarken; 1 metinde LGBTİ+’ları stereotiplere hapsetti ve LGBTİ+’larla ilgili yanlış bilgileri yaygınlaştırdı. Olumlu temsil yaratan 127 metnin 71’i haber, 43’ü köşe yazısı sadece 5’i söyleşiydi. Gazete özellikle RTÜK’ün LGBTİ+ sansürü, İstanbul Sözleşmesi ve Diyanet’in hutbesinin ardından yaşanan sürece dair haberlerinde LGBTİ+’lara yer verdi.
Gazete Pencere
Gazete Pencere’de 2020 yılında LGBTİ+’larla ilişkili 105 haber, söyleşi ya da köşe yazısı yayınlandı. Gazetede yayınlanan 100 içeriği hak haberciliği kapsamında değerlendirdik. Gazete Pencere, LGBTİ+’ların medyadaki olumlu ve eşit temsiline 100 metinle katkı sağlarken; 5 metinde LGBTİ+’ları ayrımcı bir dille sayfalarına taşıdı, haberi LGBTİ+’lara nefret söylemini haklı gösterecek şekilde kurdu. Olumlu temsil yaratan 100 metnin 46’sı haber, 47’si köşe yazısı sadece 3’ü söyleşiydi. Gazete özellikle İstanbul Sözleşmesi ve Diyanet’in hutbesinin ardından yaşanan sürece dair haberlerinde LGBTİ+’lara yer verdi.
Evrensel
Evrensel gazetesinde 2020 yılında LGBTİ+’larla ilişkili 78 haber, söyleşi ya da köşe yazısı yayınlandı. Bu içeriklerden bir tanesinde LGBTİ+’ların sadece ismi geçiyordu. Geri kalan 77 içeriğin tamamını hak haberciliği kapsamında değerlendirdik. Olumlu temsil yaratan 77 metnin 35’i haber, 34’ü köşe yazısı sadece 5’i söyleşiydi. Gazete özellikle sansür, İstanbul Sözleşmesi ve nefret suçlarına ilişkin haberlerinde LGBTİ+’lara yer verdi.
Yeni Yaşam
Yeni Yaşam gazetesinde 2020 yılında LGBTİ+’larla ilişkili 76 haber, söyleşi ya da köşe yazısı yayınlandı. Bu içeriklerden bir tanesinde LGBTİ+’larla ilgili yanlış bilgiler yaygınlaştırıldı. Geri kalan 75 içeriğin tamamını hak haberciliği kapsamında değerlendirdik. Olumlu temsil yaratan 75 metnin 48’i haber, 18’i köşe yazısı sadece 4’ü söyleşiydi. Gazete özellikle yerel ve merkezi siyasete ilişkin haberlerinde LGBTİ+’lara yer verdi.
Etiketler: medya
