16/11/2023 | Yazar: Kaos GL
BM üyesi ülkeler, evrensel periyodik inceleme sırasında Özbekistan’ı eşcinsel erkeklere zorla anal muayeneden vazgeçmeye çağırdı.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, Özbekistan hükümetini LGBT hakları konusunda harekete geçmeye çağırdı. Özbekistan’ın Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi'nde ülkenin insan hakları sicilinin dördüncü Evrensel Periyodik İncelemesi’ndeki (UPR) tavsiyeler doğrultusunda acilen harekete geçmesi gerektiğini söyleyen örgüt, şöyle dedi:
“Hükümet özellikle insan hakları savunucularının, gazetecilerin ve blog yazarlarının ve lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) kişilerin haklarını korumak için harekete geçmelidir.”
TIKLAYIN - “Özbekistan eşcinselliği suç olmaktan çıkarmalı”
“Gündeme getirilen konular arasında seçim yapılmamalı”
BM üyesi bazı devletler de Özbekistan'ın 2022 yılında özerk bir bölge olan Karakalpakistan'daki protestolar sırasında yaşanan insan hakları ihlalleri konusunda hesap verebilirliği sağlaması gerektiğini söyledi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü kıdemli Orta Asya araştırmacısı Mihra Rittmann, "Özbekistan'ın incelemesi sırasında hükümetlerin dile getirdiği endişelerin ve tavsiyelerin kapsamı ve çeşitliliği, Özbekistan'ın ülkedeki insan hakları koşullarını anlamlı bir şekilde iyileştirmek için yapması gereken ne kadar çok iş olduğunu gösteriyor. Özbekistan'ın tüm tavsiyelere uyması ve gündeme getirilen konular arasında seçim yapmaması önemlidir” dedi.
Her dört buçuk yılda bir BM üyesi her devletin insan hakları sicilinin kapsamlı bir şekilde gözden geçirildiği Evrensel Periyodik İnceleme sürecine tüm BM üyesi devletler katılıyor.
Özbekistan hükümeti, 2018 yılında yapılan son gözden geçirmede alınan 198 tavsiyeden 171'ini tam olarak uyguladığını iddia etti. Gözden geçirmede ülkeler, BM Engelli Hakları Sözleşmesi'nin onaylanması, aile içi şiddetin suç sayılması ve son gözden geçirmeden bu yana pamuk tarlalarında zorla çalıştırmanın ortadan kaldırılmasında kaydedilen ilerleme de dahil olmak üzere Özbekistan'ı övdü. Ancak, Özbekistan yasalarındaki gelişmelere dikkat çekilmesine rağmen, tüm bölgelerden ülkeler Özbekistan'ı toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti sona erdirmek, kadın ve çocuk haklarını korumak ve engelli insanların haklarını korumak için somut adımlar atmaya çağırdı.
TIKLAYIN - “Özbekistan eşcinselliği kriminalize eden yasayı kaldır, kovuşturmaları durdur!”
Sivil toplum örgütlerinin önündeki engeller
Bir düzineden fazla BM üyesi devlet Özbekistan'ı sivil toplum örgütleri için ortamı iyileştirmeye ve sivil toplum grupları için külfetli kayıt sürecini kolaylaştırmak da dahil olmak üzere insan hakları savunucularının haklarını daha iyi korumaya çağırdı. Gözden geçirme sırasında Özbekistan delegasyonu eleştirileri reddetti. İnsan Hakları İzleme Örgütü ve diğer hak örgütleri kayıt sürecinin Özbekistan'da faaliyet gösteren bağımsız insan hakları gruplarının önünde bir engel olduğunu belgelemişti.
Norveç, Özbekistan hükümetine Temmuz 2022'de Karakalpakistan'da en az 21 kişinin öldüğü ve yüzlerce kişinin yaralandığı protestolarda işlenen insan hakları ihlallerini soruşturmak üzere "gerçekten bağımsız, tarafsız ve etkili bir komite" kurmasını tavsiye etti. Kanada ve Çek Cumhuriyeti de Karakalpakistan olaylarıyla ilgili olarak benzer tavsiyelerde bulundu. İnsan Hakları İzleme Örgütü, kolluk kuvvetlerinin protestoları bastırmak için aşırı güç kullandığını belgelemişti.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, daha önce Özbekistan'ı Karakalpakistan olayları sırasında işlenen insan hakları ihlalleri konusunda bağımsız bir soruşturma yürütmeye çağıran, aralarında ABD, Birleşik Krallık ve Çek Cumhuriyeti dışındaki AB üye ülkelerinin de bulunduğu diğer ülkelerin inceleme sürecinde bu çağrıyı yinelememesinin hayal kırıklığı yarattığını söyledi.
TIKLAYIN - Özbekistan’da LGBTİ+ hakları savunucusu saldırıya uğradı
Özbekistan, LGBT hakları hariç her öneriyi kabul etti
Çok sayıda ülke cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği ile ilgili haklar konusunda yorumda bulunarak Özbekistan hükümetini rızaya dayalı eşcinsel davranışları suç olmaktan çıkarmaya ve eşcinsel erkeklere yönelik kovuşturmalarda tutukluları, uluslararası insan hakları hukuku kapsamında işkence ve cinsel saldırı seviyesine yükselebilecek zalimane, aşağılayıcı ve insanlık dışı muamele teşkil eden zorla anal muayeneye tabi tutmaya son vermeye çağırdı.
Özbekistan hükümeti, LGBT haklarıyla ilgili 15 tavsiye dışında, devletler tarafından dile getirilen tüm tavsiyeleri destekledi. İnsan Hakları İzleme Örgütü, hükümet yetkilisinin LGBT’lerin haklarını inkar etmek için "genel kabul görmüş normlara" atıfta bulunmasının, LGBT’lerin temel insan haklarına erişimini engelleyen istismarcı devlet uygulamalarının ve yasaların sorumluluğunu saptırdığını söyledi.
Etiketler: insan hakları, yaşam, dünyadan
