23/04/2021 | Yazar: Belgin Günay
Güvenmeye ihtiyaç duyulan bir yaşta en yakınları tarafından ihanete uğramak ve “gerçek cinsiyetini bulmak için” hırpalanan çocuklar…
UYARI: Bu yazı şiddete ilişkindir. Detaylara girilmese de yaşananlar aktarılmaktadır. İçerik daha önce şiddete, ayrımcılığa, nefrete uğrayan ya da şahit olan kişiler için o anları tetikleyebilir, travmatik etkiler yaratabilir. Böyle bir durumda size destek olabileceğini düşündüğünüz ruh sağlığı uzmanına ulaşabilir, şehrinizdeki LGBTİ+ oluşumu ile bağlantıya geçebilir veya destek için 17 Mayıs Derneği’ne yazabilirsiniz.
Öncelikle bu yazının Kaos GL için hazırladığım interseks dosyası içinde benim için hazırlaması en zor yazı olduğunu belirtmeliyim. Burada bahsi geçen pek çok travmayı yaşamış biri olarak tetiklenmeden, yaşananları hatırlamadan bunları aktarmak mümkün değil. Elimden geldiğince derli toplu aktarmaya çalışacağım. Şu an için kendi yaşadıklarımı doğrudan aktaracak gücüm olmasa da, başka intersekslerin geçmiş yaşantılarından, kendi ağızlarından alıntılara yer vereceğim.
İnterseks çocukların maruz kaldığı kapsamlı ve sistematik şiddet, doktordaki basit muayenelerden başlıyor, cinsel organların sakatlanmasına kadar gidiyor. Hormon ilaçlarıyla bedene müdahale, muayeneler, muayenelerde yaşanan hak ihlalleri (çocuğun rızasını almadan bedenine dokunmak, fotoğraf ve videolar ile görüntülemek, herkesin içinde soymak, öğrencilere ders olarak izletmek ve diğer pek çok şey...), ameliyat ve başka müdahalelerle bu yıllar boyu sürebiliyor. Buna rağmen günümüzde hala cinsel şiddet ya da çocuk istismarı denildiğinde ilk akla gelen şey intersekslerin yaşadıkları olmuyor, bu korkunç şiddetin daha fazla duyulmasını istiyoruz.
Çocuk istismarı nedir?
İnterseks çocukların maruz kaldıkları yanlış uygulamaları çocuk istismarı olarak tanımlarken öncelikle istismarın ne olduğunu aktarmak gerek. Mayoclinic.org web sitesinde çocuk istismarı şöyle tanımlanıyor:
“18 yaşın altındaki bir çocuğa kasıtlı olarak zarar verme veya kötü muamele çocuk istismarı olarak kabul edilir. Çocuk istismarı, çoğu zaman aynı anda meydana gelen pek çok farklı biçimde olur.
- Fiziksel istismar. Fiziksel çocuk istismarı, bir çocuk kasıtlı olarak fiziksel olarak yaralandığında veya başka bir kişi tarafından zarar görme riskine maruz kaldığında meydana gelir.
- Cinsel istismar. Cinsel çocuk istismarı, okşama, oral-genital temas, cinsel ilişki, istismar veya çocuk pornografisine maruz kalma gibi bir çocukla yapılan herhangi bir cinsel faaliyettir.
- Duygusal istismar. Duygusal çocuk istismarı, bir çocuğun özgüvenine veya duygusal iyiliğine zarar vermek anlamına gelir. Bir çocuğu sürekli olarak küçümsemek veya azarlamak gibi sözlü ve duygusal saldırıları ve bir çocuğu izole etmeyi, görmezden gelmeyi veya reddetmeyi içerir.
- Tıbbi istismar. Tıbbi çocuk istismarı, bir kişi bir çocuğun sağlık durumu hakkında tıbbi müdahale gerektiren yanlış bilgi verdiğinde, çocuğu yaralanma ve gereksiz tıbbi bakım riskiyle karşı karşıya bıraktığında meydana gelir.
- İhmal. Çocuk ihmali, yeterli yiyecek, barınak, şefkat, denetim, eğitim veya diş bakımı veya tıbbi bakım sağlanamamasıdır.
Çoğu durumda, çocuk istismarı, çocuğun tanıdığı ve güvendiği biri tarafından yapılır - genellikle bir ebeveyn veya başka bir akraba -.
İstismara uğrayan bir çocuk suçlu, utanmış veya kafası karışmış hissedebilir. Özellikle istismarcı bir ebeveyn, başka bir akraba veya aile dostu ise, istismarı anlatmaktan korkabilir.”
İnterseks çocukların yaşadıkları oldukça kapsamlı ve uzun yıllara yayılabilen yapısıyla yukarıda bahsi geçen tüm maddeleri kapsıyor denilebilir.
Güvenmeye ihtiyaç duyulan bir yaşta en yakınları tarafından ihanete uğramak
Yanlış tıbbi uygulamalardan kaynaklanan travmalar çocuk istismarındaki korku, acı, cezalandırılma, kontrol kaybı gibi pek çok ortak özelliği ve çoğu zaman benzer psikolojik sonuçları paylaşıyor. Gizlilik, yanlış bilgilendirilme, bakım veren kişi (ebeveyn ya da bir başkası) tarafından ihanete uğrama ve dışlanma interseks çocukların çocukluklarını ve geleceklerini karartıyor. İnterseks çocuklara yapılan bazı tıbbi müdahalelerin doğrudan genital organlara teması da içermesi durumu iyice zorlaştırıyor. Pek çok açıdan interseks çocukların yaşadıkları tıbbi süreçler, süreçte ailenin suskunluğu ve doktorlarla iş birliği, aile içi cinsel şiddetle benzer dinamiklere sahip. Travma sonrası stres bozukluğu, depresyon, anksiyete ve benzeri problemler bu süreçlerden geçen çocuklar için neredeyse kaçınılmaz bir sonuç.
Tıpkı cinsel şiddet mağduru diğer çocuklar gibi, interseks durumuna sahip çocuklar tıbbi süreçlerinde aile içinde ve toplumda gizli tutulan ve tekrarlanan genital travmalar yaşıyor. Korku, utanç, yanlış bilgilendirilme ve yaralanma bu çocukların “tıbbi yardım” adıyla verilen hizmetleri cinsel şiddet olarak yaşadıkları anlamına geliyor. Ebeveynler bu çocuklar için onları istismar eden ve yaralayan tıp profesyonellerinin işbirlikçisi ve güven duymanın önemli bir ihtiyaç olduğu bir yaşta onlara ihanet eden kişiler. Depresyon, intihar girişimleri, insanlarla belli bir seviyenin üzerinde yakınlık kurmakta zorlanma, cinsel sorunlar, beden algısıyla ilgili sorunlar ve dissosiyatif örüntüler rıza dışı tıbbi müdahalelerin en yaygın sonuçları arasında bulunuyor. İstatistikler bu müdahalelere maruz kalan çocukların düzenli ve uzun süreli psikolojik danışmanlığa erişemediğini ve bazen yıllar süren bu yanlış tıbbi uygulamaların fiziksel ve ruhsal sonuçlarıyla yalnız kaldıklarını gösteriyor.
“Gerçek cinsiyetini bulmak için” hırpalanan çocuklar
Çocuğun interseks durumunun doğumda tespit edilebildiği hallerde “hangi cinsiyette yetiştirilebileceğini bulmak için” kapsamlı fiziksel, genetik ve cerrahi araştırmalar yapılıyor. Doktorlar çocuğun genital organlarını “düzelterek” cinsel kimliğini de değiştirebileceklerine inanıyorlar. Bir bakıma interseks olanın kişinin kendisi değil sadece genital organları olduğu sanılıyor. İkili cinsiyet sistemi içinden çıkamayan düşünce yapısı ısrarla çocuğun “gerçek cinsiyetini” arıyor ve bu süreç çocukta sayısız hasar bırakıyor. Öte yandan, bu sık sık tekrarlanan hastane ve doktor ziyaretleriyle ilgili çocuklara yeterli açıklama da yapılmıyor. Doktorlar ve ebeveynler bütün bunların çocuğun yararına olduğunu varsayarken çocuğun yaşadığı travma görmezden geliniyor.
1950'li yıllardan itibaren Johns Hopkins Üniversitesi bünyesinde interseks çocuklar üzerindeki yanlış tıbbi uygulamaların başlatıcısı olarak nitelendirilebilecek, oldukça tartışmalı bir kariyere sahip Dr. John Money 1987 tarihli bir makalede, çocukların genital muayeneleri cinsel istismar olarak algılayabileceklerini kabul etti.
Money'nin hastalarından birisi yaşananları şöyle ifade ediyor: “Orada üzerimde sadece bir çarşafla yatardım ve yaklaşık 10 doktor gelirdi ve çarşaf çıkar, bedenime dokunup hissederler ve sözde tedavide ne kadar ilerlediğimi tartışırlardı… Kanımın donduğunu hisseder, taşlaşıp kalırdım. Sonra çarşaf yine örtülürdü ve içeri başka doktorlar gelirdi, onlar da aynı şeyi yaparlardı… Bu korkutucuydu. Kahroluyordum. Bununla ilgili kabuslar gördüm… ”
Money, bazı vakalarda "hermafrodit çocuğa, cinsel olarak normal bir çocuktan farklı, özel veya ucube olduğunu gösterecek şekilde - örneğin, çocuğu evde tutarak, başka çocuklarla oynamasını yasaklayarak ve durumuyla ilgili konuşmasına izin vermeyerek- kötü muamele edildiği" vakalar bildiriyor. Klinik ziyaretleri için yapılan sık ve uzun mesafeli seyahatlerin nedenleri de yalanlarla veya sessizlikle gizleniyor.
Suskunluk ters tepiyor
Bir çocuk bir travma geçirdiğinde, birçok ebeveyn, olayın etkisini en aza indireceğini umarak çocuğun buna odaklanmasını engellemeye çalışır. Bazı çocuklara aktif olarak travmayı unutmaları söylenir; bazılarına deneyimlerini dile getirmeleri için yer verilmez. Bu dinamik özellikle interseks çocuklar söz konusu olduğunda güçlü bir şekilde işliyor.
Kuzey Amerika İnterseks Örgütü (ISNA) kurucusu Cheryl Chase, yaşadıklarından bahsettiğinde aldığı tepkileri "Boşverin, düşünmeyin dediler. Bu tepkiyi verenlere iki kadın terapist de dahil." diye özetliyor. Ebeveynlerinin onunla interseks durumuyla ilgili tek iletişimi, klitorisinin büyük olduğu ve bu yüzden çıkarılması gerektiğini söylemek olmuş: "Bana - şimdi her şey yoluna girecek ama bunu asla kimseye söyleme- dediler." (1997).
Linda Hunt Anton (1995), ebeveynlerin "çocuktaki travmayı hafifletmeyi umarak" mesele hakkında konuşmayarak başa çıktıklarını belirtiyor. Aslında tam da bunun tersi yaşanıyor. Çocuk, yetişkinlerin sessizliğinden konunun tabu olduğu, hakkında konuşulamayacak kadar korkunç olduğu sonucuna varabilir ve bu yüzden duygularını ve endişelerini paylaşmaktan kaçınabilir. Başka pek çok uzman da bir çocuğun yetişkinlerin sessizliğini kendi sessizliği için açık bir talep olarak görebileceğini belirterek benzer görüşler ileri sürüyor. Araştırmalar, hastanenin unutmaya çalıştıkları sendromu hatırlatması nedeniyle ebeveynlerin interseks çocuklarını poliklinik kontrollerine getirme konusunda isteksiz olduklarını da gösteriyor.
“Bana söylemeden bunu yapabildiklerine inanamadım”
Angela Moreno'ya 12 yaşında, ailesine gerçek durumu hakkında bilgi verilmiş olmasına rağmen, sağlık nedenleriyle yumurtalıklarının alınması gerektiği söylendi. Angela, bir XY fetüsünün anne karnında androjenlere yanıt veremediği ve "normal" görünen harici dişi cinsel organıyla doğduğu bir durum olan Androjen Duyarsızlık Sendromuna (AIS) sahip. Ergenlik çağında, inmemiş testisler testosteron üretmeye başladı ve bu da klitorisinin genişlemesine neden oldu. Moreno, yaşadıklarını “Klitorisimi kesecekleri bana hiç söylenmedi. Bir anestezi ve ağrı kesici sisi içinde uyandım ve gazlı bezi, kurumuş kanı hissettim. Bana söylemeden bunu yapabildiklerine inanamadım.” diye anlatıyor (1996).
“Doktorların oraya dokunmasını kesinlikle istemedim”
Journal of Pediatric Psychology'de yayınlanan ve 2015'te yapılan bir araştırma, değişen derecelerde genital atipik durumdaki KAH'li interseks bireylerin, çocukluk ve ergenlik dönemindeki genital muayeneleri, özellikle de tıp öğrencilerini de kapsadığında, kaçınma tepkilerine ve kendini anormal olarak algılamaya yol açan olumsuz, damgalayıcı olaylar olarak deneyimlediler. Bazı bireyler, [atipik cinsel organlara] aşina olmayan doktorların sözel olmayan veya sözlü tepkilerini de olumsuz olarak deneyimlediler.
1970-1978 yılları arasında en az altı kez ameliyat geçiren 55 yaşındaki interseks kadın Dierdre, İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne yaptığı açıklamalarda “Çocukluğumun ilk gününden beri hep hastanelerde olduğunu hatırlıyorum” diyor ve şöyle devam ediyor: “En çok ağrı ve incinmeyi hatırlıyorum… orada… genital bölgede. Doktorların oraya dokunmasını kesinlikle istemedim."
Diğer birçok interseks kişi gibi, Dierdre de bu müdahaleleri cinsel istismar olarak deneyimlemiş: "Doktorların seni taciz etmesi gibi bir şey. Doktorlar bana her dokunduğunda, çığlık atıyor ve oraya dokunmalarını istemediğimi söylüyordum. Tekrar tekrar canım yanıyordu."
Dierdre, yıllardır Travma Sonrası Stres Bozukluğu (PTSD) için bir psikolojik danışman ile çalışıyor. Yaşadıklarından bazılarını hâlâ sık sık canlı şekilde hatırladığını söylüyor:
"Geniş bir salonda genital bölgem açıkta, bacaklarım ayrılmış şekilde duruyordum. Başıma toplanmış beyaz önlüklüler bana istediklerini yapıyorlardı. Ebeveynlerimin salonun bir köşesinde durduğunu hatırlıyorum, ağlıyordum ve lütfen bana yardım edin der gibi onlara bakıyordum. Hiçbir şekilde yardım etmediler ve bütün bunlara izin verdiler."
“Ben sadece çocuktum”
1980'lerde Amerika Birleşik Devletleri'nin güneybatısında bir eyalette büyüyen 40 yaşındaki bir interseks yetişkin şunları anlatıyor: "Ben iyi bir tıbbi örnek olduğum için beni gören doktorlar adeta neşeleniyordu. Tekrarlanan muayenelerden sonra, aslında bir insan olduğumu artık hatırlamadıklarını, insanlığımla bağlarının koptuğunu düşünüyorum. Korkunçtu. Her zaman annemle birlikteydim ve o yaşananlara kayıtsızdı. Çok küçük bir çocukken birçok pelvik muayene ve içimde metal bir tampon bulunduğu halde bir CAT taramasına maruz kaldım."
Bu kişi tedaviye ve muayenelere direnip direnmediği sorulduğunda: "Ben sadece çocuktum ve bir hastalığınız olduğuna ve öleceğinize inandırıldığınızda ne yaparsanız o şekilde davrandım." diyor.
Başka bir interseks yetişkin, 1990'larda yaşadığı deneyimleri şöyle anlatıyor: "Doktorlar ve hemşirelerin gelip bakmaları, dürtmeleri ve fotoğraf çekmeleri için bacaklarım açık halde yatağa bağlı olduğumu hatırlıyorum."
“Bunu neden yaptıklarını hep sorguladım, ancak hiçbir zaman cevap alamadım”
1960'larda ve 1970'lerde New Jersey'de büyümüş bir interseks ise fotoğraflara dikkat çekerek, "Resmen çıplak fotoğrafçılık vardı. O zaman bana söylediklerini ve bunu neden yaptıklarını hep sorguladım, ancak hiçbir zaman cevap alamadım." diyor.
Illinois'deki bir interseks kişi ise 1997'de geçirdiği ameliyattan söz ediyor: "Ameliyattan sonra, doktorlar gelip sonuçları görmek için elbisemi kaldırdılar. Bunu stajyerlere de göstereceklerini söylediklerini hatırlıyorum. Bir grup öğrenci geldi ve ben her şeye çaresizce evet dedim".
Kaliforniya'daki bir interseks kadın İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne "Çocukken bedenimdeki tüm bu müdahaleler, ucube olduğuma ve cinsiyetimle ilgili bir sorunum olduğuna dair bana güçlü bir mesaj verdi." diyor.
Her ne kadar bu uygulamalara karşı sesler yükselse ve bazı önlemler alınsa da, bu yaklaşım pratikte evrensel olarak desteklenmiyor. İnterseks bir çocuğun annesi, İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne, çocuğunun 2016'da 15 yaşındayken jinekoloğu tarafından dokunulmayacağı garanti edildiği halde yaşadıklarını anlatıyor: "Odada üç kişinin olması konusunda ısrar etti. Kabul ettik çünkü doktor çocuğuma ona dokunmayacağını garanti etti, sadece bakacaktı. Sonra sadece dokunmakla kalmadı, çekiştirdi ve dürttü. Kızım çığlık atıyor ve ona durmasını söylüyordu ve durmadı. Sonunda, 'durmalısın' diyecek gücü topladım ve o geri çekildi".
Kaynaklar:
https://isna.org/articles/analog/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/child-abuse/symptoms-causes/syc-20370864
https://cachouston.org/prevention/child-sexual-abuse-facts/
https://www.who.int/violence_injury_prevention/resources/publications/en/guidelines_chap7.pdf
https://epubs.surrey.ac.uk/800503/6/intersexed%20activism.pdf
Dosyadaki diğer içerikler:
İnterseks Genital Mutilasyonu (IGM) nedir?
Irene Kuzemko’dan Türkiyeli intersekslere: “Yalnız değilsiniz!”
İyi bir ilk adım: Almanya interseks ameliyatlarını yasakladı ancak yasal boşluklar var
*KaosGL.org Gökkuşağı Forumu’nda yayınlanan yazı ve çizimlerden yazarları ve çizerleri sorumludur. Yazının ya da çizginin KaosGL.org’ta yayınlanmış olması köşe yazılarındaki veya çizimlerdeki görüşlerin KaosGL.org’un görüşlerini yansıttığı anlamına gelmemektedir.
Etiketler: insan hakları, sağlık